Sobre a sustentabilidade informática
A denominada informática verde abarca desde o proceso de fabricación de dispositivos até a eficiencia enerxética dos centros de cálculo, pasando pola xestión enerxética dos computadores (pantallas, dispositivos de almacenamento, etc.) até a reciclaxe de materiais. Cando estes conceptos fanse públicos, veñen con toda aparato: catálogo de boas prácticas, certificacións... moitos fabricantes téñenos. Eu non direi que estas cousas non sexan boas e que os fabricantes non teñan en conta as mencionadas. Con todo, non creo que a sustentabilidade sexa o criterio máis importante no camiño que leva o mundo da informática en xeral, nin moito menos, senón algo que se fai paira quedar ben. E teño moitas dúbidas sobre si o actual modelo de dispositivos dixitais é sustentable.
Una característica do mundo dos Tics é a curta vida dos dispositivos: ao pouco de compralos é necesario comprar un novo. Non porque os dispositivos non poidan durar máis (ou nalgúns casos si, porque tamén está a obsolescencia programada), senón porque inmediatamente quedan obsoletos. Estas dúas prácticas son totalmente contrarias á sustentabilidade, pero, en definitiva, os fabricantes informáticos son empresas, as empresas teñen que ter beneficios e teñen que vender paira ter beneficios. Paira iso lanzan continuamente novos dispositivos cada vez mellores. Pero realmente son necesarias esas mellores características ou son necesidades creadas artificialmente polos produtores? Necesitamos una cámara de fotos do móbil cada vez mellor, porque as nosas fotos non ven tan ben en pantallas cunha resolución cada vez maior; necesitamos discos duros cada vez máis grandes paira poder gardar vídeos ou películas Blu-ray gravados no móbil en HD; necesitamos un microprocesador cada vez máis rápido paira poder manexalos todos eles; e un longo etcétera.
Oportunidade perdida
A posibilidade de frear esta roda tola fai uns 5 anos. Un proxecto One Laptop Per Child que ten como obxectivo impulsar a educación de nenos e nenas de países en vías de desenvolvemento a través dos Tics (ver nº 240) fabricou un computador deseñado segundo outros criterios: lixeiro, de baixo consumo, sustentable, con pantalla visible tamén á luz do sol, barato... Conceptualmente revolucionario, e tecnoloxicamente falando, o baixo consumo enerxético era un factor importante neste dispositivo: non dispuña dun dispositivo mecánico de almacenamento, é dicir, dun lector ou gravador de CD ou DVD ou dun disco duro (con cartón flash ou SD), e foi o primeiro dispositivo con pantalla de tinta electrónica; o microprocesador era menos potente e fíxose un esforzo real para que o Ux funcionase correctamente. Tamén se denominou 4P Computing, pola súa importancia no consumo de enerxía, a explotación do rendemento, a portabilidad e o prezo ( power, performance, portability, price ).
O concepto de Netbook xorde seguindo o modelo do computador de OLPC. Teñen disco duro e non teñen pantalla de tinta electrónica, pero non son tan potentes como os convencionais e teñen menor consumo. Son, en definitiva, máis sustentables. Os lectores de libros electrónicos comezaron a estenderse pola mesma época, coincidindo coa saída de Kindle por Amazon. Funcionan con tinta electrónica e teñen un consumo enerxético moi baixo, poden durar semanas sen necesidade de cargar a batería. A informática tamén é máis sustentable que outros dispositivos con pantalla. É certo que teñen desvantaxes (non cores, demasiado lentas paira mover o vídeo...), pero a tecnoloxía da tinta electrónica de cor máis rápida está en camiño (ver nº 271). ).
Con todo, están a piques de morrer por culpa das tablets. Apple sacou o iPad en 2010 e, fascinado polas súas luces neonenses, deixamos ao carón o camiño da sustentabilidade -se algunha vez o hubiés-, e volvemos rodar cara a dispositivos cada vez máis potentes e de maior consumo enerxético. Os netbooks apenas se venden e os principais produtores de lectores de libros electrónicos descartaron a tinta electrónica nos últimos modelos dos seus dispositivos (Kindle Fire e Nook Cor).
Por outra banda, hai una tendencia evidente que ultimamente é absolutamente "insustentable" (é dicir, insustentable): unha chea de dispositivos que temos. O computador de casa, o teléfono móbil, a tablet, o portátil, a cámara de fotos... son en definitiva computadores capaces de facer cousas parecidas. Canonical, autor do sistema operativo Ubuntu Linux paira ordenadores de sobremesa, presentou recentemente un produto que pode axudar a evitalo: Ubuntu for Android. Trátase dunha aplicación paira smartphones con sistema operativo Android que executa un sistema Ubuntu e que se complementa cun dock que se conecta a un teclado e una pantalla. Pondo o noso teléfono no dock e executando a aplicación Ubuntu for Android, podemos utilizar o noso teléfono como ordenador paira o fogar ou o traballo.
Sustentabilidade económica
Non só desde o punto de vista ambiental, senón económico, non é sustentable o camiño que leva a informática. Ante a crise económica, moitas veces escoitamos que a vida anterior non era real, que viviamos por encima das nosas posibilidades, que os prezos das vivendas e moitas cousas estaban demasiado inflados... Todo se ve moi claro a posteriori. Pero non vemos que en informática vivimos a mesma situación. Non é normal, por exemplo, que haxa colas cada vez que saian os últimos modelos das tabletas e smartphones máis caros e luxosos do mercado, cando apenas teñen nada novo con respecto ao modelo anterior que saíu seis meses antes, ou que nun fogar haxa tantos dispositivos tan similares paira as mesmas funcións. Non é sustentable e a burbulla económica estalará como explotou. Afortunadamente, os aparellos electrónicos están uns chanzos máis baixos na escala de necesidades e prezos, e a explosión non nos afectará tanto.
Ademais, creo que o modelo da tecnoloxía non é sustentable economicamente se non se pode chegar a todos, incluídos os do terceiro mundo. O modelo impulsado por OLPC tiña en conta o prezo e supuxo un modelo para que a informática chegue a todo o mundo. Pero agora apenas se ten en conta este factor: hai aparellos moi caros de moda, a pesar de que no fondo hai moitos máis baratos (catro ou cinco veces máis baratos) que poden facer o mesmo.
A informática está inmersa nunha carreira tola que non é sustentable nin medioambientalmente nin economicamente. Desgraciadamente, non aprendemos das leccións doutros campos, e esa carreira non se acabará porque nos demos conta diso; cando sexa demasiado tarde darémonos conta de que nos estalou entre mans cando o dano está feito.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
