Mundu digitala
Claude Shannon, mundu digitalaren aita
Aurtengo apirilean bete dira 100 urte Claude Shannon matematikaria jaio zela. Publiko zabalarentzat ezezaguna bada ere, gizartearen aurrerapenari ekarpenik handienak egin dizkioten inoizko zientzialaririk garrantzitsuenen artean dago; batzuen ustez, ia Newton, Einstein eta Darwinen parekoa da. Izan ere, guk guztiok egunero hainbat alditan erabiltzen ditugu hari esker garatu diren gailu eta teknologia ugariak: ordenagailuak, smartphoneak eta gailu elektroniko guztiak; Internet, telefonia mugikorra eta komunikatzeko edozein modu digital; CDak, MP3 eta ZIP formatuak, eta informazioa digitalki gordetzeko metodo denak. Ezagut dezagun Claude Shannon, gure mundu digitalaren aita.
Algoritmoen meneko
2016ko lehen hilabeteotan, Twitter eta Instagram, txio eta argazkiak kronologikoki erakutsi beharrean, gure interesekoenak izan daitezkeenak erakustera pasatu dira. Horretarako, aurreko aldietan antzekoei edo erabiltzaile berei eskaini diegun bertxio-kopurua, arreta-denbora eta bestelako metrikak kontuan hartzen dituen algoritmo bat erabiltzen dute. Aurretik, Googlek eta Facebookek ere eman dituzte antzeko urratsak, eta, etorkizunean ere, gure bizitzako gero eta prozesu gehiago (automobilak, erosketak...) gidatuko dituzte algoritmoek. Erosoa da, eta, gehienetan, eraginkorra, baina dena ez da abantaila ere.
AlphaGo muga berriak gainditzen ikasketa automatikoaren bidez
Berriki jakinarazi dute lehenbiziko aldiz gai izan dela makina bat Ekialde Urrunean oso ezaguna den Go izeneko mahai-jokoko jokalari profesional bati irabazteko. Lehenengo aldia da horrelako joko batean gizakiak gainditzea lortzen dena ikasketa automatiko deritzen metodoekin. Baina ez da azkena izango.
Automobilegiak?
Automobilak ez dira berez ibiltzen, izenak dioenaren kontrara. Horrela deitu zitzaien mugitzeko indarrari zegokionez ez zutelako zaldi edo astoren batek tira egiteko beharrik, baina gizaki batek gidatu behar izaten ditu. Dena dela, ate-joka ditugu ibilgailu benetan autonomoak: hainbat ekoizlek erakutsi dute teknologia nahikoa aurreratua dagoela automobilak, laster, beren kabuz ibil daitezen. Baina oso azkar gertatzen diren aldaketa guztietan bezala, beharbada ez zaie nahikoa erreparatu horrek izan ditzakeen ondorio praktiko eta filosofikoei.
Internet: bete al da agindutakoa?
Interneten hasieran, argi zegoen mundua ikaragarri aldatuko zitzaigula. Aurreikusten genuen komunikaziorako ematen zituen aukera teknologikoez gain, aldaketa ekonomiko eta soziala ere ekarriko zuela, hoberako: aukera-berdintasuna maila askotan (ekonomikoa, teknologikoa...), askatasun handiagoa... Internetek 30 urte baino gehiago ditu jada; webak, ia 25, eta posta elektronikoak, horiek baino gehiago. Beharbada, iritsi da ordua orain artekoaren balantzea egiteko.
Ber2Tek: beste aurrerapauso bat euskararentzako teknologietan
Poliki-poliki, ordenagailuak-eta ari dira gizakiaren hizkuntzak menderatzen eta, oharkabean, gero eta gehiago komunikatzen gara haiekin lengoaia naturala erabiliz eta gero eta gehiago laguntzen digute makinek hizkuntzaarazoekin (itzultzen, zuzentzen…). Baina, euskaraz ere bai? Zorionez, Ber2Tek-en gisako ikerketa-proiektuei esker, euskaraz ere txukun samar egiten dute gailu digitalek.
Etxeak ere adimendun
Gailu digital bati mota askotako sentsoreak, sarerako konexioa eta software aurreratua jarriz gero, smart edo “adimendun” izena emateko joera hartu dugu (horrela hartu behar da, koma artean, adimendun izendapena). Gure eguneroko bizimoduko gauza asko “adimendun” bihurtuz joan dira, edo bihurtzen ari dira: smartphoneak (telefonoak), smartwatchak (erlojuak), smartTVak (telebistak), automobil benetan automobilak… Zein izango den joera horren hurrengo elementua? Sar gaitezen etxe adimendunen munduan.
Web enkriptatu baterantz?
Edward Snowden AEBko CIA eta NSA agentzietako langile ohiak azaleratu zuenetik gobernuek gure sareko komunikazio eta datuak atzeman eta zelatatzen dituztela, areagotuz joan da sareko pribatutasunarekiko kezka. Eta ez bakarrik erabiltzaileongan: sarearen arduradun eta ingeniariek ere badute kezka hori, eta apurka-apurka web seguruago bateranzko bidea hartu dute.
Teknologia haptikoa, ukimen-interfazeen feedbacka
Makinekiko interfazeetan, oraintsu hizketa bidezko aginduak apur bat erabiltzen hasi garen arte, eskuak izan dira sarrera-bide nagusia (edo bakarra?): teklatua, sagua, joysticka, trackpad-a, urruneko agintea… Baina makinaren outputa, aldiz, beti ikusmenaren eta entzumenaren bidez jaso izan dugu. Ez al dago modurik ukimenezko feedbackik jasotzeko? Bada, horretaz arduratzen dira teknologia haptikoak.
Smartwachak, adimena (esku)muturrera miniaturizatua
Smartphoneen eta tableten ondoren, beste gailu-mota bat ari da agertzen duela urtebetetik edo: smartwatch edo eskumuturreko erloju adimenduna. Smartphoneak telefono bat baino askoz gehiago diren bezala, smartwatchak ere ohiko erlojuez harago doaz. Eskumuturrean eramateko ordenagailu txikiak dira, eta hainbat sentsore eta haririk gabeko konexio dituzte. Baina kontzeptua smartphonearena ez bezalakoa da, nahitaez, tamainaren muga dela eta.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
