“Gustaríame ver como evitar a dor que supón ser capaz de organizar os átomos”

Galarraga Aiestaran, Ana

Elhuyar Zientzia

Txema Pitark non respondeu inmediatamente ás preguntas, tomou tempo paira pensar e reflexionar, lembrar e mirar cara adiante. Pero iso si, gozou da súa invitación a estrear apartado. Estas son as palabras da primeira testemuña.
ikusi-nahiko-nuke-atomoak-antolatzeko-gai-izateak-
Ed. © Jon Urbe/PRESS FOTOGRÁFICO
Que é o que máis che sorprendeu, alterado ou fascinado desde que empezaches a traballar?

Os meus deuses pequenos foron Niels Bohr e Richard Feynman. Bohr, deus da mecánica cuántica, e Feynman foi una persoa moi especial, orixinal e diferente. Eu tiven moita sorte. E é que terminei os meus estudos na década dos 80, que foi moi importante. Naquela época coñeciamos o contido da conferencia "There is plenty of room at the bottom, an invitation to enter a new field of physics" de Feynman en 1959. As cousas que Feynman dixo naquela conferencia sobre a visualización e manipulación dos átomos eran entón impensables. Dixo: "The principles of physics do not speak against the possibility of maneuvering things atom by atom. É algo que pasa: but in practice, it has not been doe because we are too big". É dicir, a manipulación atómica das cousas non está en contra dos principios da física, pero non podemos facelo porque somos demasiado grandes.

Pero en 1981, cando cursaba estudos universitarios de física, Binnig e Rohrer construíron o microscopio de túneles, seguindo os principios da mecánica cuántica, e por iso levaron o Premio Nobel de 1986. Ese mesmo ano empecei a facer a tese baixo a dirección de Pedro Etxenike. E niso empecei a estudar o microscopio de túneles. De feito, foi quen abriu as portas da nanotecnoloxía, que permitiu ver, tocar e trasladar por primeira vez os átomos.

Segundo Feynman, somos demasiado grandes paira ver aos átomos cos nosos ollos e tocalos coas nosas mans, pero Binnig e Rohrer inventaron una nanoaguja (pau cego) que formaría parte do microscopio de túneles paira poder ver e tocar os átomos. Isto foi conceptualmente moi importante e tivo una gran influencia no traballo de investigación da miña época.

Que lle gustaría ser testemuña da revolución ou o descubrimento ao longo da súa traxectoria?

Non creo que isto ocorra antes de que termine a miña carreira; quizais antes de morrer, se chego a cen anos... Quero ser testemuña do poder da nanomedicina.

O certo é que hoxe en día temos a capacidade de organizar átomos e moléculas ao noso gusto. A través deste uso e a partir deste feito, están a desenvolverse novas técnicas médicas, con aplicacións en diagnóstico e novas terapias. Pero paira min sería especialmente importante ver que iso permite evitar a dor por enfermidades.

Por que debemos sufrir dolorosos efectos das enfermidades? Sempre teremos enfermidades, pero por que sufrir tanto en balde? Será capaz de organizar átomos e moléculas paira evitar esta dor? Non creo que o vexamos nós, pero estamos no bo camiño.

Txema Pitarke
Txema Pitarke naceu en Bilbao en 1960. É doutor en Ciencias Físicas. Obtivo o doutoramento na UPV/EHU en 1990 baixo a dirección de Pedro Miguel Etxenike. Ao mesmo tempo foi a primeira tese presentada en eúscaro e inglés. Desde o ano 2000 é catedrático de Física da Materia Condensada da UPV/EHU. En 2006 foi nomeado Director Xeral do Centro de Investigación nanoGUNE, cargo que ocupa desde entón. A relación con Euskalgintza é moi antiga: Tivo una estreita vinculación coa UEU, foi galardoado co Premio Azkue de investigación en eúscaro e coa bolsa de investigación Agustín Zumalabe de Eusko Ikaskuntza... Presidente de Elhuyar desde 2013.

 

“Esta entrada é #Cultura Científica I. Participa no festival”

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila