“Tentar entender o que dicimos ou escribimos a través dos computadores é un obxectivo moi ambicioso”

Galarraga Aiestara, Ana

Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Arantza Díaz de Illarraza é profesora e investigadora, e entre todas as súas funcións non foi fácil atopar un oco paira responder as preguntas de Elhuyar. Con todo, non renunciou á invitación e contounos os seus recordos e as súas expectativas.
esaten-edo-idazten-duguna-ordenagailuen-bidez-uler
Ed. Nekane Aramendia/CC BY S.A.
Que é o que máis che sorprendeu, alterado ou fascinado desde que empezaches a traballar?

Cando empecei a traballar, o campo da intelixencia artificial estaba en plena ebulición. O termo intelixencia artificial foi creado polo investigador John MacCarthy en 1958. Entre as aplicacións de intelixencia artificial atópanse sistemas expertos que simulan ser expertos nun tema. O mundo dos robots é tamén coñecido neste campo: os robots son axentes físicos que poden manipular o mundo, ademais dun programa capaz de manipular o mundo físico, os robots teñen tamén capacidade de visión.

O que máis interese suscitou foi o subcampo da comprensión da lingua, tanto oral como textual; en poucas palabras, trátase de entender a linguaxe común a través da computadora. Como indicar ao computador as peculiaridades da linguaxe? Como expresar información fonológica, morfológica, sintáctica, semántica e pragmática? E isto lévanos a outra pregunta: como expresamos os seres humanos a información lingüística no noso cerebro. Tentar comprender o que dicimos ou escribimos a través dos computadores é un obxectivo moi ambicioso e ademais non se vai a conseguir do todo, pero se poden dar pequenos pasos que nos axuden nas nosas actividades diarias, laborais e de lecer.

Exemplos habituais de aplicacións no ámbito da comprensión lingüística son a tradución automática, os sistemas de pregunta/resposta, os sistemas de extracción de información e procura de información, o resumo automático e as axudas á docencia.

Desde o seu nacemento, moitos investigadores traballaron no campo da intelixencia artificial, coñecendo diferentes etapas: desde a euforia inicial (1952 a 1969), pasando polos desenvolvementos de sistemas baseados no coñecemento (1969-1979), na década dos 90 as cousas comezaron a cambiar tomando como base as coñecidas teorías de aprendizaxe automática, redes neuronais e técnicas de probabilidade. Estas teorías teñen como obxectivo extraer modelos de datos reais e desenvolver aplicacións a medida real.

As linguaxes de expresión de información ou coñecemento utilizados actualmente noutras áreas, a programación lóxica e funcional, as técnicas de deseño, etc. proceden da intelixencia artificial.

Que lle gustaría ser testemuña da revolución ou o descubrimento ao longo da súa traxectoria?

Gustaríame ver como a tecnoloxía do eúscaro desenvolveuse correctamente paira futuras necesidades. É dicir, quero ser testemuña de que coa linguaxe, e en concreto en eúscaro, facilítase a comunicación coas máquinas e iso axúdanos na nosa actividade diaria.

Arantza Díaz de Illaraza
Arantza Diaz de Illarraza é profesora completa da Universidade do País Vasco, a primeira muller que foi profesora completa da UPV. Traballa na Facultade de Informática desde 1981 no departamento de Linguaxes e Sistemas Informáticos e é un dos fundadores do grupo de investigación IXA dedicado ao procesamiento da linguaxe e un dos principais investigadores do grupo.
Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila