3492023(e)ko martxoa
Erreportajeak
Fusiora bidean, pausoz pauso
Joan den abenduan egin zuen eztanda albisteak: fusio-erreakzio baten bidez energia-irabazia lortu zen, lehenengoz. Eta, bat-batean, beti 50 urtera ikusten …
Psikofarmakoak gazteetan, gizartearen ondoezaren ispilu
Datuek argi adierazten dute: antsiolitikoen kontsumoa igo egin da nerabeetan; bereziki, emakumezkoetan eta klase apalekoetan. OPIK ikerketa-taldeko Xabi Martínez Mendiak …
Biki digitalak
Errealitate paraleloen garaian bizi gara. Guk gure ni digitala dugun bezalaxe, gero eta objektu, makina, zerbitzu eta prozesu gehiagok dituzte …
Elkarrizketak
“Oroimena emakumezkoena da”
“Memoria eraikitzen, iragana lurpetik ateraz” izenburupean, solasaldi bat izan zuten Lourdes Herrasti Erlogorri arkeologoak eta Ana Galarraga Aiestaranek, “Emakume zientzialarien argitan” zikloaren barruan. …
Analisiak
NextGeneration EU funtsak
Perez Lázaro, Ruth - Aholkularia eta ikertzailea trantsizio hidrikoan eta ura eta saneamendua eskura izateko giza eskubidean
Espainiako Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planeko funtsak bideratzeko modu nagusia Ekonomia Suspertu eta Eraldatzeko Proiektu Estrategikoak (ESEPE) dira. …
Mundu digitala
Mycroft.eus: euskarazko bozgorailu adimenduna
Bozgorailu adimendunak asko ugaritzen ari dira gure etxeetan. Gure ahozko aginduei men egin eta hitz eginez erantzuten duten gailu horiek, …
Lekukoak
“Ez dakiguna zera da: zertarako irudikatzen zituzten”
Jesus Altuna Etxabe Berastegin jaioa da, 1932an. Filosofia eta Teologiako ikasketak egin zituen Gasteizko eta Donostiako apaizgaitegietan, eta Biologia Zientzietako …
Istorioak
Miriam Friedman Menkin: In vitro ernalketaren ama
Asteartean, obulu egokiak bilatu; asteazkenean, espermatozoideekin jarri; ostegunean, errezatu; eta, ostiralean, mikroskopioz begiratu. Horrela aritu zen, sei urtez, Miriam Friedman …
Ekinean
"Ingurumenean dugun eragina eta ingurumenak gugan duena ulertzeko"
Jone Iraeta Orbegozok lehen hitzetik aitortu du jendeak aurpegi arraroarekin begiratzen diola ingurumen-psikologoa dela esaten duenean. Hori dela eta, ingurumen-psikologoen …
Atarikoa
Emakumeak zientzian eta gizartean
Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia
Aldaketaren zenbakia duzu hau, irakurle. Azken urteotan aldizkariaren lemazain izan denak, Aitziber Agirre Ruiz de Arkautek, beste ardura batzuk hartu …
Gai librean
_1_thumbnail.png)
Zenbat dira? Lau, bat, hiru, bost, zazpi?
Zientziak oso azkar egin du aurrera, baita minbiziaren ikerkuntzak eta haren inguruan dugun jakintzak ere. Horrek ahalbidetu du, besteak beste, …
Funtzio jarraitu baina ez-deribagarriak: bitxikeria matematikoa ala errealitatearen isla?
Matematikan, funtzioetan pentsatzean, ohikoena da adibide sinpleak bururatzea: polinomioak, funtzio arrazionalak, sinua eta kosinua edota esponentziala eta logaritmoa, besteak beste. …
Energia, zenbat eta norentzat?
Zenbat energia kontsumitu beharko genuke, eta nork? Horrelako galderei zehatz erantzutea zaila da, baina egun bizi dugun testuinguruak eta bertan …
Albisteak
Hiriak berdetzeak diskriminazio soziala areagotzen duela frogatu dute
Hirietan eremu berdeak sortzean edo zeudenak bere onera ekartzean, ingurua gentrifikatu egiten dela frogatu dute Bartzelonako Unibertsitate Autonomoan egindako ikerketa …
ExxonMobilen eredu klimatikoek zehaztasunez iragartzen zuten klima-aldaketa, duela 45 urte
ExxonMobil petrolio-konpainiak 1977tik aurrera garatu zituen eredu klimatikoek zehaztasunez iragartzen zuten berotze globala. Konpainia horren proiekzio klimatikoak kuantitatiboki ebaluatu dituzte …
Basoen galeran nekazaritzak baino eragin handiago du bestelako produktuen nazioarteko merkataritzak
Ukitu gabeko basoen galtzea, nekazaritzari ez ezik, nekazaritzakoak ez diren produktuen ekoizpenari eta kontsumoari ere zor zaio, hala nola mineralei, …
Aldizkari zientifikoen editore gehienak gizonezkoak dira
Aldizkari zientifikoetako editoreen %14 baino ez dira emakumezkoak. Bestetik, editoreen % 12k euren lanak argitaratzen dituzte euren aldizkarian. Ondorio horiek …
CRISPR-en hamar urteko garapena eta etorkizunerako aurreikuspenak, argitara
Science aldizkariak CRISPR edizio genetikoko teknologiari buruzko berrikuspen bat argitaratu du. Teknologia horren garapenean funtsezko rola jokatu duten ikertzaileak dira …
Baleen tamainaren sekretua geneetan dago
Baleei erraldoi izateko aukera eman dieten lau gene identifikatu dituzte. Ikerketaren emaitzek iradokitzen dutenez, gene horiek, gorputza handitzea eragiteaz gain, …
Giza fetuak erabat esterilak direla berretsi dute
Haurdunaldia eta giza fetuaren garapena gero eta hobeto ezagutzen bada ere, bada azken aldian eztabaida sortu duen auzi bat: fetua …
Kezka berpiztu du bisoietan izandako hegazti-gripearen agerraldi batek
2022ko urrian Galiziako bisoi-haztegi batean izandako agerraldi baten ikerketaren emaitzak argitaratu dituzte Eurosurveillance aldizkarian. Haztegian, bisoiak pneumonia-sintomak izaten hasi …
AEBko giza genetikaren elkarteak barkamena eskatu du historian izandako jokabidearengatik
ASHG AEBko giza genetikaren elkarteak adierazpen bat kaleratu du, barkamena eskatuz historian izandako jokabide diskriminatzaile eta eugenesikoengatik, eta etorkizunean …
Unibertsoko materiaren maparik zehatzena osatu dute
Unibertsoko materiaren orain arteko maparik zehatzena osatu dute, bi behatokitako datuak konbinatuz. 150 zientzialarik baino gehiagok parte hartu dute azterketan, …
Antzinako Egiptoko baltsamatzaileen substantziak eta metodoak argitu dituzte
Alemaniako eta Egiptoko ikertzaile-talde batek hildakoak baltsamatzeko aintzinako egiptoarrek erabiltzen zituzten substantziak eta teknikak argitu dituzte, Saqqara hilobiaren momifikazio-areto batean …
Ikatza behar adina murriztea zaila dute mendekotasun handia duten herrialdeek
Berotze globala 1,5 °C-ra mugatzeko helburua betetzeko, ezinbestekoa da ikatza energia-iturri gisa erabiltzeari uztea, ahalik eta azkarren. IPCC-ren arabera, ikatzaren …
Lezetxikin neandertalak oso berandura arte bizi izan zirela baieztatu dute
Lezetxiki kobazuloko (Arrasate) giza aztarnak berriro aztertuta, baieztatu dute neandertal gazteenen artean daudela. Zehazki, 32.000-57.000 urte dituztela kalkulatu dute. Diego …
Taldean bizi diren ugaztunak bakartiak baino luzeago bizi dira
Taldean bizi diren ugaztunak bizitza luzeagoko espezieak direla ondorioztatu du Pekingo ekologia eta kontserbazioko ikerketa-zentro batek, ia mila animalia baino …
Izotz amorfoaren aldaera berri bat sortu dute
Ur izoztuaren 20 fase kristalino eta izotz amorfoen bi familia ezagutzen zituzten zientzialariek. Lurrean ohikoena fase kristalinoa da, eta, horretan, …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
