3462022(e)ko ekaina
Erreportajeak
COVID-19aren B aldea
COVID-19a agertu zenetik, erabat aldatu da egoera; bereziki, txertoei esker. Hilgarritasuna % 1etik % 0,1era jaitsi da, eta ospitaleratzeak eta …
Teknologia kuantikoen olatua hartzeko prest
Bigarren iraultza kuantikoaren izenean datorren olatua hartzeko prest daude BRTA partzuergoko hainbat zentro. CIC nanoGUNEn eta Tecnalian, esaterako, etorkizun handia …
Irtenbideak plastikoari
Nazio Batuen Ingurumen Batzarrak plastikoaren kutsadura murrizteko neurriak hartzea erabaki zuen martxoaren hasieran: 175 herrialdetako ordezkariek 2024an juridikoki loteslea izango …
Elkarrizketak
“Zaila da makinentzako eredu etiko unibertsal bat sortzea”
Xabier Saralegi Urizar adimen artifizialeko ikertzailea da Orai NLP Teknologiak langunean, Elhuyar Fundazioak sustatutako ekimen teknologiko berrian. Digitalizazioaren ahalmen guztia …
Analisiak
Digitalizazioaz
Martinez Peña, Iñigo - Filosofoa eta Batxilergoko irakaslea
Digitalizazioa gizartea errotik eraldatzen ari da. Azkar, gainera. Hiperkonektatuta gaude, eta horrek eragina du alor guztietan: bizimodua aldatzen ari zaigu, …
Mundu digitala
Wikidata, ezagutzarako datu-base libre kolaboratiboa
Denok ezagutzen dugu Wikipedia, mundu osoko erabiltzaileen artean osatuz doan eta Wikimedia fundazioak kudeatu eta sustatzen duen entziklopedia librea. Baina …
Istorioak
Minarentzat sor bilakatzeko trikimailua
Aiztoaren lehen bristadaren hain jarraian entzun zen zerraren kirrinka hezurrean, ezen bi gauzak aldi berean gertatu zirela iruditu baitzitzaien denei. …
Ekinean
"Dibertsitatea beharrezkoa da, ikerketaren etikaren muinean baitago"
Brian Omondi Oduor Nairobin jaioa da (Kenyako Errepublika), eta, NUPek eskaintzen dituen Iberus Talent beka bati esker, Nafarroara etorri da …
Atarikoa
Arima digitala
Digitalizazioa. Datuak. Adimen artifiziala. Goitik behera zipriztintzen ari zaigun olatu teknologiko eta sozial hau egiturazko aldaketak eragiten ari da gizartean. …
Gai librean
_thumbnail.jpg)
Emakumeen libidoaren heriotza: epaiketa-garaia
KASUA: Zer gertatu da?
Haurdun geratzeko arriskurik gabeko sexu-harremanak izan nahi dituzu, kezka horrek ondoeza sortzen baitizu. Zure lagunek aho …
Gaueko bake frenetikoan dantzan segi dezan
Basoko erreka ezkutuetan, eguzkia sartutakoan, ikusmena itzali eta gainontzeko zentzumenak jartzen dira dantzan. Iluntasunak eskaintzen dion babesa baliatuz frenetikoki esnatzen …
Zer diotso sagarrak jogurtari?
“Hotz naiz!” – oihukatu du sagarrak dardarka. “Ba ni primeran sentitzen naiz” – erantzun dio jogurtak harro-harro. Nola liteke hozkailuaren …
Albisteak
Goi Paleolitoko haurrek parte hartzen zuten labarretako eskuen margoketan
Goi Paleolitoko labar-artearen adibide ugari eta hedatuenetako bat eskuen margoak dira. Eskua labarrean jarri, eta, margoa haren ingurua putz eginda, …
Muskuluen kontrolik ez duen pertsona bat hitzen bidez komunikatzea lortu dute
Muskuluen kontrola erabat galduta zuen, eta, ondorioz, komunikatzeko inolako gaitasunik ez zuen pertsona bat hitzez komunikatu ahal izatea lortu dute, …
Espazioaren ikerketa ez da jasangarria
Espazioaren ikerketarako instalazioek urtero 1,2 milioi tona CO2 igortzen dituztela kalkulatu dute Frantziako Tolosako Unibertsitateko ikertzaileek. CO2-aren …
_thumbnail.jpg)
Mina desberdin prozesatzen da emeen eta arren neuronetan
Bizkarrezur-muineko neuronek mina desberdin prozesatzen dute emeetan eta arretan. Ondorio horretara iritsi dira Brain aldizkarian argitaratu berri duten ikerketa batean …
Neandertalen galeraren une jakin bateko erretratua Aranbaltzan
Arkeologoek jarraitzen dute ikertzen neandertalen galera. Badakite duela 50.000-40.000 urte gertatu zen prozesu hori konplexua izan zela eta faktore askok …
Giza genoma oso-osorik deskodetzea lortu dute
Giza genomaren sekuentzia ia osoa deskodetuta bazegoen ere, zati bat (% 8) oraindik guztiz ezezaguna zen. Sekuentzia oso errepikakorrez osatutako …
El Sotillo trikuharriko genoma bat, izurri bubonikoaren ebidentzia zaharrenen artean
Neolitotik Eurasian izurri bubonikoak izan duen bilakaera argitu dute, Yersinia pestis bakterioaren genoma zaharrak aztertuta; zehazki, 17. Genoma horiek Eurasian …
Tratamendu onkologikoen albo-ondorioak larriagoak izaten dira emakumeetan
Minbiziaren aurkako tratamendu nagusiek emakumeetan eta gizonetan sortzen dituzten albo-ondorioetan desberdintasunik ote dagoen aztertu dute AEBetako ikertzaile batzuek, eta baietz …
Izarren leherketen mota berri bat hauteman dute: mikronobak
Lehendik ezagunak dira noba eta supernoba fenomenoak. Bietan, izar baten argitasunaren bat-bateko handitzea gertatzen da; izarra masa oso handikoa denean, …
Platinoaren ordez burdina darabilen hidrogenozko erregai-pila garatu dute
Hidrogenozko erregai-pilek hidrogenoa elektrizitate bihurtzen dute, eta ur-lurruna baino ez dute askatzen; hortaz, oso baliagarriak izan daitezke energia-trantsiziorako. Baina, eskuragarriak …
Euskal Herriko estuarioetako paisaien eraldaketa historikoa aztertu dute
Euskal Herriko estuarioetan nekazaritzarako lur berriak sortzeko XVI. eta XIX. mendeen arteko ekintzek paisaiaren eraldaketan izan duten garrantzia aztertu dute Aranzadiko eta …
Herpesbirus latentea nola berraktibatzen den argitu dute
Julius Maximilians Unibertsitateko (Alemania) ikertzaile-talde batek herpesbirusen inguruan aspaldian zegoen galdera gako bati erantzutea lortu du: nola lortzen duen birusak, …
Esne Bidearen erdian dagoen zulo beltzaren lehen irudia aurkeztu dute
Astronomoek hainbat metodo erabili dituzte Sagittarius A*, Esne Bidearen erdian, gugandik 27.000 argi-urtera dagoen zulo beltz supermasiboa behatzeko; esaterako, haren …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
