3352019(e)ko iraila
Erreportajeak
Nerabezaroaren zientzia
Nerabezaroa ez da haurtzarotik helduarora igarotze hutsa; prozesu bat da, eta berariazko ezaugarriak ditu. Bizitzaren aro hori aztertu dute Juan …
Laserrak ezagutzaren mugak argitzen
1960an Theodore Maimanek laserra asmatu zuenean, ez zuen ezertarako balio. Orain, edonon daude. Sortu dira laser-mota berriak ere; ulertzeko ere …
Elkarrizketak
“Txiripa hutsez gaude gizakiok Lurrean, ez gaitezen engaina”
Kobazuloz kobazulo dabil Arantza Aranburu Artano geologoa azken 25 urteotan; soka batetik zintzilik, gure mendietako zulorik sakonenetan pilatzen diren sedimentuen …
Analisiak
Krisialdi sozioekologikoaren ebidentziak
Zafra Calvo, Noelia - Aldaketa Globala eta Garapen Sostengarriko doktorea
Nazio Batuen IPBES plataforma zientifiko arauemaileak bere azken txostenean adierazi du milioi bat espezie galtzeko zorian daudela planetan; zortzitik bat. …
Mundu digitala
Auzolan digitala euskararen alde
Gure bizitzetan, gero eta txertatuago daude hizkuntza- eta hizketa-teknologiak baliatzen dituzten tresnak eta zerbitzuak: laguntzaile birtualak, bozgorailu adimendunak, itzultzaile automatikoak... …
Lekukoak
“Harrigarriena da ikustea jakintza irla baten modukoa dela”
Miren Bego Urrutia Barandika (Gernika, 1966) Fisiologiako doktorea da, eta 1998an hasi zen irakasle-lanetan EHUn, Biologiako ikasleei Animalien Fisiologiaren arloko …
Istorioak
Nettie Stevens: Kromosomak eta sexua
“Ikerketa-lanetan aritu naiz lau urtez, eta nahiago nuke horretan jarraitu, irakaskuntzan baino, ez balitz diru-kontuengatik. Baina nire baliabideak baino ez …
Ekinean
“Dibertsitateak problemak ebazteko beste ikuspuntu batzuk ematen ditu”
Matematikak betidanik izan ditu gustuko Judit Muñoz Matutek. Dioenez, txikitatik zen ona zenbakiekin, eta ez hainbeste Historian, Euskaran eta Gaztelanian: …
Atarikoa
Gazte gara, gazte
Nerabezaroa da gizakion bizitzan gertatzen den trantsiziorik garrantzitsuenetakoa: aldaketa fisiologiko, kognitibo, sexual, sozial zein emozional ikaragarrien erdian bilakatzen dira gazteak …
Gai librean
“Zer dago afaltzeko?” Izurriak saguzarren menuan
Mundu mailako gainpopulazioaren ondorioz, datozen hamarkadetan erronka handia izango da gizakien elikatze-beharrak asetzea. Hori nahiko ez, eta krisi-egoera hori areagotu …
14.600 urteko ogia nekazaritzaren aitzindari?
Richter, Tobias - Irakasle titularra Kopenhageko Unibertsitatea
Ogia da munduko lurralde gehienetan aurkitzen den oinarrizko elikagaia. Nahiz eta lan neketsua izan, ogia egiteko teknologia “sinplea” da: irina …
Zientziaren argitalpen-sistema eta aldizkari predatzaileak
Zientziaren nazioarteko argitalpen-sistema konplexua izateaz gain, negozio biribila ere bada argitaletxe askorentzat. Ospe handiko aldizkarien harpidetza-prezioak neurriz kanpokoak dira, eta …
Wifi-radarra: nola hauteman gizakiaren presentzia
Landa Sedano, Iratxe - EHUko Bilboko Ingeniaritza Eskolako irakaslea
Haririk gabeko komunikazioen aroan, konektagarritasuna ez ezik, beste zerbitzu batzuk ere eskaintzen dituzte komunikazio-sistemek. Esate baterako, telefonia mugikorrak posizioa eman …
Albisteak
Txinako sendabelarren osagai bioaktiboen mekanismo molekularra aztertu dute
Txinako sendabelarren osagai bioaktiboak aztertu dituzte, hainbat gaixotasun sendatzeko duten gaitasuna ulertu nahian, eta ikusi dute gure zeluletako RNA ez-kodetzailearen …
Ukimen artifiziala ahalbidetzen duen eskularru bat sortu dute
Ukimen artifizialaren bidez objektuak identifikatzeko eta haiei buruzko informazioa jasotzeko balio duen eskularru bat sortu dute MITeko ikertzaileek. Oso baliagarria …
Bizidunak aurkitu dituzte Dallol sumendian, munduko leku muturrenetako batean
Dallol sumendia Etiopiaren ipar-ekialdean dago, Afar triangeluan, Danakil basamortuaren erdian. Hango ur termalek munduko kondizio muturrenetakoak dituzte: izugarri azidoak dira …
Hipotalamoan ere sortzen eta gordetzen dira oroimenen aztarnak
Oxitozinan oinarritutako ikerketa bati esker, hipotalamoak oroimenaren mekanismoetan funtsezko zeresana duela frogatu du Mazahir T. Hasan ikertzaileak (Ikerbasque, Achucarro zentroa) …
Berotegi-efektuko gasen isurien mugak malgutu ditu Trumpen gobernuak
Berotegi-efektuko gasen isurketari buruzko plan berria iragarri du EPAk, AEBetako Ingurumena Babesteko Sailak. Haren arabera, estatu bakoitzak aukera izango …
Starlink satelite-kateak eztabaida piztu du
SpaceX espazio-konpainiak Lurraren inguruan osatu nahi duen satelite-konstelazioaren lehen 60ak zeruan dira dagoeneko. 12.000 satelite jartzea da helburua, baina baliteke …
Umami: unibertsoaren hedapena deskribatzeko eredu kosmologiko berria
Unibertsoa gero eta azkarrago hedatuz doa, baina fisikarientzat zaila da horren azalpen teorikoa garatzea, ez baitakite hedatze hori zer abiaduran …
Glutenik jan gabe zeliakia identifikatzeko biomarkatzaile berria
EHUko eta BioCruceseko ikertzaile batzuek gaixotasun zeliakoa diagnostikatzeko biomarkatzaile berri bat aurkitu dute, glutenik gabeko dieta hartzen duten pertsonekin erabiltzeko …
Paleolitoko jostorratzak ziren Noailles zulakaitzak
Duela 29.000 eta 21.000 urte bitarteko aztarnategietan oso arruntak dira Noailles erako zulakaitzak. Bereziki Euskal Herriko, Pirinioetako eta Europa hegoaldeko …
Komunikazio kuantiko segurua lortu dute, mikrouhinen maiztasun-tartean
Quantum Flagship proiektu europarraren barruan, egoera kuantiko bat urrutitik prestatzeko protokolo bat garatu dute esperimentu batean. Protokolo horren berezitasuna da …
Landa-eremuko mikroorganismoek asma izateko arriskua txikitzen dute hirian
Hirietako etxeetako hautsean landa-eremuan ohikoak diren mikroorganismoak daudenean arrisku txikiagoa dago haurrek asma izateko; ondorio horretara iritsi dira Nature Medicine …
Orain arteko metano-kontzentraziorik handiena neurtu dute Marteren atmosferan
NASAren Curiosity ibilgailuak orain arteko metano-kontzentraziorik handiena neurtu du, SAM tresnaren laser-espektrometroaren bitartez: 21 ppbv. Curiosityk sarritan detektatu du …
_thumbnail.jpg)
Argiaren propietate berri bat aurkitu dute: bihurdura
Argiaren propietate batzuk aspalditik ezagutzen eta kontrolatzen dituzte zientzialariek, eta aplikazio ugaritan dira erabilgarriak: intentsitatea, uhin-maiztasuna… Orain, beste propietate bat …
Eurasiako sapiens zaharrena identifikatu dute
Grezian leku berean aurkitutako bi garezur aztertuta, bata duela 210.000 urteko sapiensa, eta bestea 170.000 urteko neandertala direla ondorioztatu dute, …
Eltxo tigreak ia desagerraraztea lortu dute Txinako bi lekutan
Txinako bi lekutan eltxo tigrea ia desagerraraztea lortu dute, bakterio bat eta emeak antzutzeko teknika bat erabilita. Nature aldizkarian eman …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
