2372007(e)ko abendua
Erreportajeak
Soinuzko mundu bat
Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia
Zetazeoak lurretik uretara bueltatu ziren ugaztunak dira. Eta primeran egokitu dira, oso ingurune desberdina izan arren. Soinuaren erabilera izan da …
Hibernazioa, denbora eteteko
Oraingoz, ezinezkoa da pertsonen barneko ordularia gelditzea edo moteltzea. Medikuntzan, baina, oso baliagarria izango litzateke: metabolismoa apalduta, gorputzaren tenperatura jaitsita …
Neuronak programatzen
Eragiketa matematikoak egiteko, garuna baino azkarragoa da ordenagailua; milioika kalkulu egin ditzake garuna kalkulatzen hasterako. Baina kalkulu-abiadura ez da makina …
Nuklearrik... bai?
Energia nuklearraren alde, edo aurka? Azkenaldian, eztabaida berpiztu egin da, energia-arazoaren irtenbidea zentral nuklearrak jartzea izango dela uste baitute zenbait …
Beltzetik berderako bidean
Ikatza energia-iturri garrantzitsua izan zen, da eta izango omen da. Hala diote adituek, etorkizunean handitu egingo dela ikatzaren garrantzia. Baina, …
Umetoki-lepoko minbizia prebeni daiteke?
Minbizi hitza entzute hutsak beldurtu egiten gaitu. Maiztasunari dagokionez, umetoki-lepoko minbizia da emakumeetan gehien agertzen den bigarren tumore-mota, bularreko minbiziaren …
Polimero piezoelektriko berriak
Material adimendunen definizio argirik ez badago ere, oro har, kanpoko estimulu bati erantzunez bere propietateren bat edo gehiago aldatzen dituzten …
Leonhard Euler, 300 urte
Nor dira matematikaren historiako bost pertsonaiarik handienak? Adituei galdetu, eta baliteke adostasunik ez egotea ordenan, baina izen batzuk zerrenda guztietan …
Bai itxura ona!
Laranjak, kiwiak, melokotoiak, marrubiak, gereziak, meloia, masustak... zer gozoak diren fruituak, batez ere puntu-puntuan harrapatzen baditugu! Ezagutzen ditugun fruituetan, badakigu …
Elkarrizketak
Antxon Alberdi: "Interferometriari esker, objektu astronomikoen xehetasunik ñimiñoena beha dezakegu"
Aranzadi Zientzi Elkarteak antolatutako Astronomia Jardunaldien XVI. edizioan, Antxon Alberdi izan zen gonbidatuetako bat. Andaluziako Astrofisika Institutuan, astronomiaren punta-puntako esparruetan …
Albisteak
Neanderthalen artean ere ilegorriak
Science aldizkarian argitaratu duten ikerketa baten arabera, neanderthal batzuek larruazal zuria eta ile gorria zuten. Ikerketan, 50.000 urte dituzten neanderthalen …
Malariaren aurkako txertoa haurtxoentzat
Malariaren aurkako txerto bat probatu dute Mozambikeko 10-18 asteko haurtxoekin, eta ikusi dute efektu oso positiboa duela. Aurretik ikusi zuten …
Bihotzeko ehunak laborategian
Harvard Unibertsitateko ikertzaile-talde batek arratoien bihotzeko zelulak hazi ditu polimerozko (polidimetilsiloxanozko) gainazal batean, eta eratu den zelula-geruzak bihotz arrunt baten …
Orion nebulosa, hurbilago eta zaharragoa
Orion nebulosa orain arte uste zuten baino % 20 hurbilago dago Lurretik, hain zuzen, 1.270 argi-urtera, Kaliforniako Unibertsitateko talde batek …
Ilargiaren argia da koralen erloju biologikoaren erantzule
Koralen ugalketa beti ilargi beteko gauetan gertatzen dela atzemana zuten zientzialariek. Baina ez zegoen argi zerk lotzen zituen ilargia eta …
Tanta bat maldan gora
Likido tanta bat maldan gora igotzea lortu du Bristol Unibertsitateko matematikari-talde batek. Horretarako, malda eratzen zuen gainazala gogor astindu dute, …
Neonatologiari buruzko Ordesa ikerketa saria
EHUko eta Gurutzetako Ospitaleko ikertzaileek osaturiko diziplina arteko talde batek jaso du Neonatologiari buruzko Ordesa ikerketa saria. Lan sarituan eredu …
Antiemetikoa larruazalpean
Granisetron farmako antiemetikoa --gorakoen kontrako botika-- larruazalpean emanda, zain barnetik emanda lortutako antzeko kontzentrazioak lortzen dira odolean. Hori frogatu dute …
Antena berriak, plasma-hodiak
Tennesseeko Unibertsitatean, irrati-uhinak jasotzeko eta igortzeko gai den antena berezi bat garatu dute. Metalezkoa izan ordez, barruan ionizatutako gasa (plasma) …
Antzinako lehorte baten frogak Afrikan
Malawi aintziraren azpialdeko sedimentuak aztertuta, Afrikak lehorte-garai luzea pairatu zuela ondorioztatu dute ikertzaileek. Idorte hura duela 75.000-135.000 urte artean gertatu …
55 Cancri izarraren bosgarren planeta
Orain dela 18 urte hasi ziren astronomoak Lurretik 41 argi-urtera dagoen 55 Cancri izarraren inguruan ikertzen, eta urte hauetan ikusi …
Mundu kuantikotik mundu makroskopikora
Nazioarteko ikerketa batek Thomas Young-en esperimentua errepikatu du hidrogeno-molekula batean. Ikerketaren emaitzak Science aldizkariaren azken zenbakian argitaratu dituzte, eta fisika …
Arren eta emeen proportzioa, geneen esku
Ugalketa sexuala duten espezie gehienetan arren eta emeen proportzioa bera izaten da normalean. Drosophila melanogaster euliaren zenbait populaziotan, ordea, emeak …
Planeta handien plaka-tektonika
Eguzki-sistematik kanpo aurkitutako planetak bizia garatu ahal izateko egokiak ote diren jakin nahian dabiltza zientzialariak. Horrekin lotuta, bi ikerketa-talde saiatu …
Saiakuntza fidagarriak denbora laburragoan
CTA Teknologia Aeronautikoen Zentroak HALT (Hightly Accelerated Life Tests) saiakuntzak egiteko Europako lehenengo laborategi aurreratua jarri du martxan, saiakuntza fidagarriagoak …
Usaimena eta sena deskonektatuta
Tokioko ikertzaile batzuek aurkitu dute saguek jaiotzatik bereizten dituzten usainek eta gerora ikasitakoek bide ezberdinak egiten dituztela nerbio-sisteman. Izan ere, …
25 milimetroko urezko zubia
Urez betetako bi prezipitatu-ontziren artean urezko hodi bat eratzea eta hodiak 45 bat minutuz irautea lortu dute Austriako Graz Teknologia …
Duela 10 milioi urteko primateen fosilak Kenyan
Gizakia eta txinpantzea banatu baino lehenagoko primateak ikertzea oso zaila da, batez ere, haien fosilak aurkitzea oso zaila delako. Izan …
Narrasti zaharrenak, zaharragoak
Kanadako Grande Anse arroka-formazioan narrastien oinatz batzuk aurkitu dituzte; aurkitu diren narrasti-aztarna zaharrenak, hain zuzen ere. Orain arte ezagutzen zen …
Zilioak, zentzumenetarako ezinbestekoak
Zilioak, zelula askok inguruan izaten dituzten egitura harikarak, funtzio garrantzitsuak dituzte usaimenean, entzumenean eta ikusmenean. Baltimorko Unibertsitateko ikertzaile batzuek, orain, …
Argia gatibu izateko ametsa
Argia mantsotu eta gera daiteke, teorian behintzat. Baina nola? Ortwin Hess fisikari britainiarrak aurkitu du metamaterialak erabilita egin daitekeela. Material …
Supernoba batek argitasun-errekorra hautsi du
Orain arte erregistratutako supernoba distiratsuena ikuskatu dute astronomoek. 2005ap izena darama eta klasifikazioak hausteko jaio dela dirudi. Supernobak, izarren heriotzaren …
SMAAP: Lurrean hegan
Parapentean, hegan egin aurretik ezinbestekoa da ikastaro bat egitea. Gehienetan, ordea, ikasgai teoriko batzuk jaso ondoren, hasiberriek airean daudenean praktikatzen …
Genesis misioa ez zen izan alferrikako lana
2001ean eguzki-haizeak aztertzera bidali zuten espazio-ontzi bat Genesis misioan. Espazioan 27 hilabete eman eta gero, eta lana behar bezala egin …
Makakoaren klonazioa eta zelula amen ikerketa
Nature zientzia-aldizkarian, primate baten zelula helduetatik abiatuta enbrioiko zelula amak lortzeko metodo baten berri argitaratu dute. Ikerketa Oregongo Osasun eta …
Urrezko nanopartikulen egitura
Urrea laborategietan erabiltzen denean, oso kantitate txikietan erabiltzen da, hauts-forman; urre-nanopartikula batzuk nahikoa dira esperimentuetan erabiltzeko. Ohikoa da urrea hainbat …
Drosophila bat ez, hamabi deskodetu dituzte
Hainbat animaliaren genomak sekuentziatu dituzte dagoeneko. Hasieran, espezie baten ale bakar bat deskodetzea nahikoa lorpen zen; orain, berriz, zientzialariak ohartzen …
Gero eta transgeniko gehiago Europan
Azkeneko urtean % 77 egin du gora Europan landatzen diren labore transgenikoen azalerak, BBCko albiste baten arabera. Arto-barietate transgeniko jakin …
Indiako plaka tektonikoa oso mehea da
Himalaia mendiak Lurreko altuenak dira, ez bakarrik Indiako plaka tektonikoak Eurasiakoaren kontra talka egin zuelako, baita talka horretara oso abiadura …
Elhuyarren berriak
Armix baso magikoan, gaztetxoenentzako bideo-joko berria
Elhuyar Fundazioak 5-8 urteko haurrentzako bideo-joko didaktiko bat argitaratu berri du. Plataforma-joko dibertigarri bat da, eta matematikaren, hizkuntzaren eta inguruaren …
Jakintza hedatuz
Bareen hazkuntzaren neurria
Bareak animalia baketsuak, motelak eta aspergarri samarrak direla pentsa dezake batek baino gehiagok. Hala ere, besterik iruditu arren, haien biologia …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
