2332007(e)ko uztaila
Erreportajeak
Pozalagua, lur azpiko laborategi
Estalaktita eszentrikoen munduko multzorik ederrena ez bada, ederrenetako bat da Karrantzako Pozalagua kobazulokoa. Ikertzaileek ez dakite mineral-metaketa horiek nola sortu …
Desberdintasunen jokoa garaile V. Tesi Sarian
Basque Research web guneak euskal unibertsitateetako ikertzaileen lanak gizarteratzeko urtero antolatzen duen Tesi Sariaren bosgarren edizioa izan da aurtengoa. Minbizi-zelulen …
Nanoteknologia eguneko menuan
Nanoteknologia puri-purian dago. Materia nanoeskalan erabilita aukera berriak sortzen dira, eta ikertzaileak lanean ari dira aukera horiek arlo desberdinetan aplikatzeko. …
Altzairu-hondarren irtenbidea
CD zaharrak adarretatik zintzilik ikusi ditugu, baratzeetatik txoriak uxatzeko; alkandora zaharretik makina bat trapu ateratzen ikusi dugu, etxeko kristalak garbitzeko; …
Tximeleta-festa
Udan, festa-giroa da nagusi zelaietan. Eguzki-printzek giroa epeltzen dute, txorien eta kilkerren kantuak daude nonahi, eta kolore-jaialdia txundigarria da. Festa …
Giroskopioak, dantza orekatuaren gailuak
Biraka ari den edozein gailuk jokabide miresgarria izan dezake. Magia dirudi, baina ez da; senak agintzen digunaren kontrako jokabidea besterik …
CorpEus: Internet, corpusak eta euskara uztartuz
Internet informazio-iturri ikaragarria da. Inork gutxik jartzen du zalantzan hori. Egun, informazioa bilatzeko ez ezik, gero eta gehiago erabiltzen da …
Farmazia bizidunak
Terapian erabiltzeko giza proteinak sortzea ez da erraza. Laborategian, mikroorganismoen edo legamien kulturetan ekoitz daitezke, edo zelula-kulturetan. Baina prozesu zaila …
Interes gutxiago zientziarekiko
Azken lau urteotan egin duen bezala, eguneroko prentsan zientziak eta teknologiak duten oihartzuna aztertu du Elhuyar Fundazioak. Emaitzak ez dira, …
Bolumen handiko birziklapena
Hiriko hondakin solidoen artean handienak etxetresna elektrikoak eta altzariak izan ohi dira. Kasu askotan, batzuentzat hondakin bihurtu denak nahikoa ditu …
Elkarrizketak
Andy Way: "Itzulpen automatikoaren erronka handiena kalitatea da"
Ingelesek hizkuntza-kontuetan itxi samarrak izateko ospea dute; munduko edozein lekutara joan eta ingelesez komunikatuko direla espero dute. Andy Way multzo …
Albisteak
Ornodunen eboluzioa ulertzeko beste urrats bat
Medaka (Oryzias latipes) arrainaren genoma sekuentziatu dute, eta, horrekin, ornodunen genomak eboluzioan izan dituen aldaketak hobeto ulertzeko urrats bat eman …
Ekaitz magnetikoak iragartzeko gai
Eguzkian, tarteka, plasma-erupzioak gertatzen dira, alegia, elektrikoki kargatutako gasak ateratzen dira. Erupzio horiek Lurrerantz orientatuta ateratzen badira, Lurraren eremu magnetikoak …
Intsektuak nahiko pozik lur-sail transgenikoetan
42 lur-sailetan egindako ikerketa batek aditzera eman duenez, izurriteen aurkako intsektizidak sortzeko prestatutako laboreek ez diete kalte handiegirik egiten gainerako …
Dengea transmititzen duen eltxoaren genoma aztergai
Dagoeneko bi eltxo ospetsuren genomak deskodetu dituzte genetikako laborategietan. Lehenengoa malaria transmititzen duen Anopheles gambiae eltxoaren genoma izan zen, 2002an. …
Konektatu gabeko bonbilla piztuta
Kablerik gabeko teknologiak kableak behar ditu. Beti dago sare elektrikora konektatzeko beharra, bateria kargatzeko bada ere. Baina hori alda liteke. …
Karotidako zelulak burmuinera, parkinsonari aurre egiteko
Nafarroako Unibertsitate Klinikako ikertzaile-talde batek tximinoetan parkinsona hobetzea lortu du dopamina jariatzen duten zelulak --zelula dopaminergikoak--burmuinean txertatuta. Zelula horiek ...
X izpien lehen pultsu indartsuak Europan
Hamburg-en eraikiko dute X izpien Europako lehen laserra, XFEL. Tresna horrek, lehenik, azeleratu egingo ditu elektroiak, haien energia-maila asko handitu …
Odol-analisiak 8.000 metrora, gorputza hobeto ulertzeko
Ikertzaile- eta mendizale-talde batek Everest mendia igo du odol-analisiak egiteko. Tontorrean arterietako odola ateratzeko zailtasunak zituztenez, metro batzuk jaitsi behar …
Zulo beltza, astuna eta zaharra
500 milioi Eguzkik baino masa handiagoa duen zulo beltz zahar bat aurkitu dute astronomoek. CFHQS J2329-0301 izena du, eta, topatutako …
Ozeano Antartikoan ustekabeko altxorra
Ozeano Antartikoko ur sakonak ongi aztertzearren, ANDEEP izeneko proiektua jarri zuen martxan nazioarteko zientzialari-talde batek. 2002 eta 2005 urteen artean, …
Ez dira egingo LHC azeleragailuaren proba guztiak
Fisikariak zain daude LHC azeleragailua martxan noiz hasiko. CERN laborategiko azeleragailu berria izango da partikulen fisika ikertuko duen munduko makinarik …
MikroRNA ezagutzeko (eta erabiltzeko) pauso bat
MikroRNA izeneko RNA txiki batzuek geneen espresioan eragiten dute, baina ikertzaileek ez zekiten nola. Orain, mikroRNAk proteina sortzen hasi aurretik …
Urrutiko izarrak ikusgai
Teleskopioen teknologian aurrerapauso handiak eman dituzten arren, unibertsoan dauden puntu distiratsu ezezagun batzuk izaten jarraitzen dute oraindik izarrek. Nazioarteko astronomo-talde …
Kilogramo berria denontzat
Zenbat da kilogramo bat? Noski, badakigu zenbat den kilogramo bat, eta, hala ere, galdera hori zentzuzkoa da, kilogramoa gizakiak asmatutako …
Sargazoen klorofila espaziotik
ESA espazio agentzia europarraren Envisat sateliteak Sargazoen itsasoko alga flotatzaileak detektatu ditu lehenengoz espaziotik. Alga horiek ospetsuak dira itsasontziak 'harrapatzeko' …
Elitearen DNA, deskodetzen lehena
Duela gutxi, James Watsonen genoma deskodetu dutela jakinarazi dute. Hain juxtu, Francis Crick-ekin batera, DNAren egitura argitu zuen Watsonek 1953an. …
Hotzaren, mentolaren eta minaren proteina
Ikertzaileek frogatu dutenez, saguek proteina bakar batean hautematen dituzte hotza eta mentola, eta litekeena da pertsonetan ere gauza bera gertatzea. …
Elementu astun gutxiko planetak
Orain arte, astronomoek uste zuten elementu astunek (hala nola oxigenoa, silizioa, karbonoa eta burdina) gutxieneko proportzio batean egon behar dutela …
Zelulek oxigenoa kudeatzeko duten modua
Zelulek etengabe behar dute oxigenoa; beraz, haientzat ezinbestekoa da oxigeno-mailan gertatzen den aldaketa txikienera ere ahalik eta azkarren moldatzea. Mitokondrioetako …
Amerikako desagertze masiboaren atzetik
Orain dela 13.000 urte inguru, desagertze handi bat gertatu zen Amerikan. Batetik, Clovis kultura zuten gizakiak desagertu ziren, eta, bestetik, …
Eltxo transgenikoak malariaren aurka
Eltxo transgeniko batzuk malariaz ez kutsatzea lortu dute, eta, gainera, populazioa handitzea. Asian malaria zabaltzen duen eltxoa da genetikoki aldatu …
Mimetismo akustikoa
Wake Forest Unibertsitateko ikertzaileek frogatu dute mimetismo akustikoa erabilita saihesten duela sitsak saguzarrak ehizatzea. Zientzialariek susmatzen zuten zenbait animaliak mimetismo …
Esne Bidearen eta Andromedaren arteko talka ikusiko du Lurrak
Etorkizun hurbila iragartzea zaila da, baina, oso epe luzera, egoera ezberdina da, milaka milioi urte barru espazioko fenomenoen araberakoa izango …
Renio diboruroa, ustekabeko material gogorra
Diamantea baino material gogorragorik ez dago, eta horregatik erabiltzen da gainerako material gogorrak zulatzeko edo mozteko. Baina kasu batzuetan ezin …
Zelula amak lortzeko bide berrien bila
Itxaropen handia piztu duten arren, ikertzaileek muga eta zailtasun asko dituzte zelula amak lortzeko eta haiekin lan egiteko. Baina ez …
Paleoentomologiak eta anbarak badute aldizkari bat
Alavesia du izena paleoentomologiaren, anbararen inklusioen eta kontinenteetako artropodo fosilen azterketari eskainitako nazioarteko lehen aldizkariak. International Palaeoentomological Society-k ...
Bosgarren indar unibertsala
Lau indar fisikok gobernatzen dute unibertsoa: grabitatea, elektromagnetismoa, indar nuklear bortitza eta indar nuklear ahula. Hala ere, bosgarren bat egon …
Elhuyarren berriak
ZerNola Olinpiadan, saridunak protagonista
Ikasturte osoan lan egin ondoren, ekainaren hasieran sari nagusia jaso zuten V. ZerNola Olinpiadaren irabazleek. Sari-banaketa arte garaikidearen Gasteizko Artium …
Jakintza hedatuz
Intsektuak, krimenak argitzeko
Intsektuak dira ezagutzen diren animalia-espezieen erdiak baino gehiago. Edozein ingurunetan agertzen dira, eta mota guztietako elikagaiak jaten dituzte. Gainera, prozesu …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
