2152005(e)ko abendua
Erreportajeak
Euklidesen ondarea
Duela bi mila urte idatzitako liburu gehienek gaurkotasuna galdu dute, baina ez denek. Euklides matematikari grekoak idatzi zuen Elementuak liburuak, …
Arditurri, mendeetan aberastasun-iturri
Arditurriko meategiak duela gutxi arte ustiatu dira. Noiztik? Auskalo. Arkeologoek erromatarren garaiko arrastoak aurkitu dituzte; beraz, gutxienez bi mila urtean …
Janari eta botika,biak batera?
Orruño, Estibalitz - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa
Non nago? Arteria-tentsioa jaisten duen esnekia, gantz mesedegarriak dituzten arrautzak, kolesterolik gabeko txorizoa, gorputzak egunean behar dituen bitamina eta mineral …
Hareharriaren edertasun ahula
Konparazio ezagun batek harria baino gogorragoa dio , eta horrekin adierazi nahi izaten dugu zerbait suntsiezina dela, harria bezain gogorra …
Ilunean argi
Egun-argia da, eta paumak nahikoa du bere luma koloredunak erakustea inguruko emeak liluratzeko. Txundituta geratzen dira haren begi-itxurako lumak zabal-zabalik …
Fruta tropikalak hemen
Anana, mangoa, papaia... tropikoko lurrinak eta zaporeak ekartzen dituzte fruta horiek. Gero eta ohikoagoak dira gure artean, eta horietako bat …
Hondakin organikorik ez uretan
Lantegi guztiek ez dute berdin zikintzen. Mota askotako industriako hondakin-urak daude, industria-jarduerak adina. Hoberena litzateke ez zikintzea, baina ia-ia ezinezkoa …
Zelula amak garatzeko teknika berriak
Hasiera batetik zaila izan da zelula amen ikerkuntzaren garapena, oztopo eta debeku ugari aurkitu baititu bidean. Zailtasun tekniko eta zientifiko …
JPEG, formatu itxurosoa
Bidali duzu inoiz argazkiren bat posta elektronikoz? Ziur baietz! Eta, seguru asko, JPEG formatuan egongo zen argazkia, ezta? Ohitura hori …
Iraganeko klima izoztuta
Glaziarretako izotza sortzean, gasak, molekulak edo hauts-partikulak geratzen dira harrapatuta. Gaur egun, izotzetan harrapatutako gasak aztertuta, izotza sortu zen garaiko …
Egun beltzak Bhopalgoak
Gaua bera baino beltzago hasi ziren hurrengo egunak Bhopalen. 1984ko abenduaren 2ko gauerdian, laino toxiko ikaragarri batek estali zuen Bhopalgo …
Elkarrizketak
Estibaliz Berezibar: "Algen nondik norakoak ikusita berotze globala azter daitekeen edo ez jakin nahi dut"
Itsas zientzietako lizentziaduna da. Beti izan du algekiko grina, eta, gaur egun, Portugalgo kostaldeko alga bentonikoak ikertzen dihardu. Irailean Bilbon …
Albisteak
Nondik datoz europarrak?
Eztabaida ez da berria: batzuek uste dute europarrak duela 8.000 urte inguru Ekialde Hurbiletik sartu ziren nekazarien ondorengoak direla. Bada, …
Landare erraldoi bat, inbaditzaileen eredu
Biologoak espezie inbaditzaileak ikertzen ari dira urdanaza erraldoia landarearen azterketaren bitartez. Urdanaza erraldoia (Heracleum mantegazzianum) lau metro luze izatera iristen …
Urreztatutako bakterio sentikorrak
Bakterio biziak eta zirkuitu elektroniko bat uztartu dituzte hezetasuna detektatzeko sentsore bat egiteko. Nebraskako Unibertsitateko ikertzaile batek garatu du, eta, …
Lurruntzearen aurkako nanogeruza
MIT Massachusettseko Teknologia Institutu ospetsuan, lurruntzearen aurkako geruza edo bainu bat sortu dute nanoteknologia erabilita. Orain artekoen aldean, oso eraginkorra …
Harea mugikorretan gora eta behera
Nahaste arriskutsuak dira harea mugikorrak: harea, buztina eta ura. Daniel Bonn Amsterdamgo Unibertsitateko fisikariaren arabera, arriskutsuagoak dira ura gazia denean …
Seigarren zaporea
Duela urte batzuk arte, zientzialariek uste zuten mihiko errezeptoreei esker lau zapore bereizten genituela: gozoa, gazia, mingotsa eta garratza. Gero, …
Obulua ala espermatozoidea?
Zelula germinalak sexu-zelulen aitzindariak dira, eta, enbrioiaren garapenean, obulu edo espermatozoide bilakatzen dira. Bata edo bestea bilakatzeko erabakia nola hartzen …
Enbrioietako zelula amak zahartu egiten dira laborategian
Enbrioietatik erauzitako zelula amak oso erabilgarriak izan daitezke medikuntza terapeutikoan. Horregatik, ikerketa egiteko, urtetan iraunarazi behar izaten diete bizirik zientzialariek …
Darwin on line
Cambridgeko Unibertsitatearen asmoa betetzen bada, hil honetan izango dira sarean Charles Darwinen lan guztiak, http://darwin-online.or.uk helbidean. Lanak bi eratara egongo …
Autorik txikiena
Rice Unibertsitateko zientzialariek molekula bakarreko autoa egin dute. Auto arruntek bezalaxe, xasisa, ardatzak eta lau gurpil ditu. Eta, egiazko autoen …
Plasma-igorlea, bakterioak suntsitzeko
Plasma igortzen duen tresna erabilerraz bat egin dute fisikari estatubatuar batzuek. Plasma-igorle hori txikia da, eta, ikertzaileen arabera, egokia medikuntzan …
Nola hartu duzu txokolate-usaina? Garunak badaki!
Ikertzaile estatubatuarrek frogatu dutenez, txokolate-usaina ahotik edo sudurretik hartu, garunaren gune desberdinak aktibatzen dira. Hau da, molekula usaindun berak erantzun …
Psoriasia, azaletik haratago
Psoriasia azaleko asaldura bat da, baina ez dago garbi azalean bertan sortzen den ala immunitate-sistema eragindakoa den. Berriki egindako ikerketa …
Biriketako fibrosien diagnostiko fidagarriagoak
Berrehun asaldurak baino gehiagok biriketako zuntzak ugaritzea eragiten dute. Mota horretako gaixotasunetan, kolageno-ehuna kontrolik gabe pilatzen da biriketan, eta horrek …
Proteinak logika-operazioak egiteko
Cambridgeko Unibertsitateko fisikariek frogatu dute posible dela proteina-taldeak erabiltzea logika-operazioak egiteko. Operazio horietan, proteinez gain, beste molekula batzuek ere parte …
Etxeko beroa eta elektrizitatea batera
Ikerlan zentro teknologikoak Flame Sofc Europako proiektuan parte hartuko du. Elektrizitatea eta beroa sortzeko etxetresna elektriko bat garatzea da haren …
Metala ultragogor bihurtzeko bidea
Metalak trinkotzeko metodo bat garatu dute elkarlanean Estatu Batuetako eta Suitzako ikertzaile batzuek. Energia handiko laser batek eragindako presio-uhinak metalaren …
Urrea preziatua da, baita oxidazioan ere
Cardiffeko Unibertsitatean, urrezko nanopartikulak erabili dituzte oxigenoa aktibatzeko 60-80 ºC-an. Horrekin, botikak, detergenteak edo janarien gehigarriak egiteko prozesu normala ohi …
HapMap, aldaera genetikoen mapa
Pertsona batetik bestera aldatzen diren genoma-zatien mapa argitaratu du Nature zientzia-aldizkariak. Gizakien genomaren % 99,9 berdina da pertsona guztietan; % …
Obestatina, gosea kentzen duen hormona
Gosea kentzen duen hormona bat aurkitu dute: obestatina. Hormona hori aurkitzeko gosea eragiten duen beste batetik abiatu dira, ghrelinatik, hain …
Euskal Herriko zeramika Erdi Aroan (VII.-XIII. mendeak)
EHUko ikertzaile-talde batek Arabako eta Bizkaiko hainbat aztarnategi aztertu ditu, Euskal Herriko zeramika aztertzeko. Zeramika erreminta taxonomikoa (kronologiaren adierazlea) eta …
Ilea haztearen gako batzuk, baina ez denak
Saguen ilea hazarazten duen mekanismo genetikoa zein den aztertu dute Marylandeko zientzialari estatubatuar batzuek. Hain zuzen ere, gene bat aktibatuta, …
Deabru-lorategien misterioa argitu da
Deabru-lorategiak zuhaitz-espezie bakarra (edo ia bakarra) hazten den Amazoniako oihaneko guneak dira. Duroia hirsuta da zuhaitz hori. Bada, ikusi da …
Sentsoreen lokalizazioa
Azken urteotan, irrati-uhinen bidezko komunikazioa erabiltzen duten hainbat osagai elektroniko merkaturatu dira. Osagai-mota hori merkaturatzeak beste horrenbeste aplikazio berri sortu …
Duela 140 milioi urteko krokodiloa Patagonian
Paleontologo batzuek krokodiloaren arbaso baten bizpahiru fosil aurkitu dituzte Patagonian. Izena Dakosaurus andiniensis jarri diote. Eta morfologikoki berezia omen da: …
Garuna, kolore-kalibratzailea
Begietan, erretinan hain zuzen, koloreak bereizteko zelula espezializatu batzuk daude: konoak. Pertsona batetik bestera, alde handia dago bai kono-kopuruan bai …
Elhuyarren berriak
Zientziaren Astea Elhuyar Fundazioan
Azaroaren 7tik 17ra, Zientziaren eta Teknologiaren Astea izan da Euskal Autonomia Erkidegoan, eta Elhuyar Fundazioak, aste horrekin bat eginez, ekitaldi …
Jakintza hedatuz
Minbizi-zelulak oztopatzen
Odol-hodietan, minbizi-zelulen zirkulazioa metastasiaren eragile izaten da maiz. Minbizi-zelula horiek zelula osasuntsuak kutsatzen dituzte, eta gaitza gorputz osora zabaltzen da. …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
