PCB´s (I): un dos produtos tóxicos máis malignos da industria
Os policlorobifenilos ou PCB son compostos orgánicos clorados. Segundo o número e localización dos átomos de cloro pódense formar 209 moléculas diferentes. Os PCB comezan a comercializarse en 1929, pero até 1966 non se identificaron como contaminantes ambientais violentos. A partir dese momento a produción diminuíu moito, pero era demasiado tarde, xa que xa estaban dispersos por todo o planeta.
Os PCB utilízanse como fluídos eléctricos, plastificantes (pinturas, adhesivos e plásticos), sistemas de calefacción, tratamentos superficiais, lubricantes, pesticidas, etc. Os equipos eléctricos, hidráulicos e tratamentos superficiais son os ámbitos nos que máis se utilizaron estes compostos e, por tanto, os principais causantes da dispersión de PCB. A maior parte do PCB en España/País Vasco atópase en transformadores e condensadores, aínda que gran parte atópase dispersa en pequenas cantidades.
En canto á xestión destas sustancias, a situación é lamentable: estímase que se produciron 1,2 millóns de toneladas de PCB en todo o planeta. Delas, o 65% concéntrase en equipos eléctricos ou baixo control; o outro 4% atópase degradado ou destruído por incineración e o 31% restante atópase disperso polo medio ambiente (atrapado en sedimentos ou no mar).
PCB e medio ambiente
A estabilidade ambiental, a capacidade de bioacumulación e a dificultade de degradación son algunhas das características principais dos PCB. Ademais, son pouco solubles en auga, polo que tenden a reter partículas e sedimentos. Así mesmo, son de fácil evaporación, facilitando o paso da auga ao aire. Pois ben, os PCB son sustancias moi móbiles, sendo o transporte atmosférico o principal medio contaminante dos ecosistemas afastados. Segundo os resultados de diversos estudos, tras evaporarse en terras tépedas e viaxar polo aire, nos países fríos, incluídos os polos, se condensan pondo en perigo as cadeas tróficas do Ártico e do Antártico.
Demostrouse que algúns PCB cancerígenos, teratogénicos e inmunodepresivos en animais. Tamén se observou que nas aves e mamíferos da rexión dos Grandes Lagos de Estados Unidos e Canadá producíronse disfuncións reprodutivas. En xeral, a bioacumulación, é dicir, o aumento da concentración a medida que aumenta a cadea trófica, o maior risco de PCB paira os seres vivos. Por tanto, os grandes mamíferos mariños que son devastadores peixes son os que máis sofren esta situación, e aproximadamente a metade da poboación de peces oceánicos ten niveis de PCB perceptibles. O efecto máis grave nestas especies é a esterilización dos machos cando se superan os limiares críticos de toxicidade (uns 50 ppm), pondo en perigo a supervivencia da especie.
Efectos sobre a saúde das persoas
Son compostos perigosos que as persoas poden inhalar ou inxerir a través dos alimentos. Os PCB son lipofílicos, polo que tenden a acumularse nos tecidos grasos e a pasar ao leite materno. Atopáronse concentracións moi elevadas (até 15 ppm) no leite das mulleres da rexión nórdica de Labrador. Isto é moi grave, tendo en conta que a lei canadense permite cantidades inferiores a 0,2 ppm en leite de vaca.
A lista de enfermidades e efectos dos PCB nas persoas é extensa. Algúns deles son: cancro de fígado, pulmón e pel, lesións cutáneas (cloracne), efectos estrogénicos, redución da resposta inmunológica, redución da capacidade pulmonar, lesións hepáticas, dores, náuseas... Nunha empresa americana, por exemplo, observouse un aumento na incidencia de melanomas malignos e cancro de páncreas entre os traballadores que traballaron con PCB.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
