Medindo o ambiente dos museos
O obxectivo do proxecto europeo AER é analizar as complexas implicacións das tecnoloxías utilizadas nos museos e o crecente número de espectadores nas obras de arte. Desde 1996 os microclimatólogos, químicos e microbiólogos traballan en equipo baixo a supervisión de Darío Camuffo.
Os científicos decidiron traballar simultaneamente en catro museos totalmente diferentes de Europa: No Museo de Arte Visual de Norwich, situado na Praza de San Marcos de Venecia (situado na costa, recibe numerosos visitantes, cun clima moi especial no val do Po e exposto aos contaminantes emitidos polos polígonos industriais da zona), no Centro Sainsbury de Norwich (edificio moderno de vidro e aluminio, sede máis que un mero expositor) e no Kunsthistorisfránchis Museo de Kunsfránchis Conchis Conchis e Museo Xix e Conchum de Conchs de Conchs Conchs Conchs. 2 museos ‘clásicos’ do século XX). O estudo está deseñado paira identificar os lugares máis sensibles, medir riscos, propor solucións e, a nivel máis xeral, elaborar una guía de boas prácticas de apoio aos conservacionistas e arquitectos.
En palabras de Dario Camuffo, “o enfoque multidisciplinar é imprescindible si realmente quérese dar a máxima protección ao patrimonio cultural. En cada una das salas estudadas, a medida que van afectar á arte, débese entender por unha banda os fenómenos termodinámicos que controlan as variables térmicas e higronómicas, e por outro, seguir os signos dos contaminantes químicos ou biolóxicos transportados polo movemento do aire (…) Este tipo de grupos requiren un gran traballo. Cada membro do equipo debe ter sempre coñecementos básicos da disciplina dos demais.”
Medicións
Hai moitas variables en xogo: cambios espaciais de temperatura e humidade, condensación en microporos e deformación de traballos, dispersión de contaminantes químicos e transvasamentos de masas de aire, influencia da luz e radiación, precipitación de partículas en suspensión, detección e identificación de contaminantes químicos e microorganismos. As medicións realízanse coa máxima precisión. Durante varios días (preferiblemente dous ao ano, no inverno e verán), os microclimatólogos analizan sistematicamente as sedes mediante sensores, medindo a temperatura e a humidade en días e lugares diferentes.
A continuación, os datos introdúcense nos computadores e utilízanse paira realizar una imaxe tridimensional das condicións atmosféricas das sedes. Ao mesmo tempo, químicos e microbiólogos toman mostras paira realizar microanálisis en laboratorio e identificar sustancias nocivas.
Resultados
Aínda que os exames non finalizaron, poden destacarse algunhas condicións que non son adecuadas. No correr Museum, a calefacción e o sistema de aire acondicionado xeran ciclos nocivos a nivel de temperatura e humidade. En suspensión hai demasiadas partículas que se poden depositar nas teas das pinturas. É máis, a maior parte das partículas son ricas en calcio (liberadas do yeso das paredes) e o calcio é especialmente nocivo. A situación agrávase con alfombras e aspiradora, así como con sacudidas frecuentes das cortinas. As análises químicas e biolóxicas atoparon tamén niveis elevados de ozono e compostos con xofre, así como bacterias lipofílicas que se alimentan das graxas das pinturas.
No Centro Sainsbury das Artes Visuais de Norwich, as medicións puxeron de manifesto que o deseño global do edificio busca o benestar e a estética agradable das persoas e non un microclima adecuado que poida influír nas obras de arte. As estruturas metálicas e vítreas (apoiadas polo sistema de ventilación) xeran una atmosfera totalmente inestable. E iso sería o principal motor da ‘tensión’ das obras de arte se non estivesen protexidas con plexiglass. En definitiva, en canto ao contido interno, a saúde ambiental deste moderno escaparate non é mellor que a dos museos existentes nos edificios históricos.
“Pódense buscar solucións concretas paira cada caso. Pero no ámbito da conservación, a experiencia ensinounos que temos que ter moito coidado e que temos que analizar a caseta na súa totalidade, xa que no resto de casos poderiamos solucionar un problema pero crear outro. Necesitamos un equilibrio adecuado, e iso non é fácil”.
Aire acondicionado e control de humidadeOs sistemas de aire acondicionado emiten aire frío. Si o dispositivo está cerca do chan, o aire frío que se bombea distribúese horizontalmente, xa que é máis denso que o resto, subindo progresivamente a ‘capa’ que separa este aire frío do resto. Ademais, os visitantes emiten CO 2 e vapor de auga a unha temperatura moito maior, que se eleva e acumúlase nos niveis superiores da sede. Si o aparello de aire acondicionado atópase no teito, o aire frío precipítase coma se fose choiva, polo que se mestura co aire ambiente e rompe o equilibrio termal. Aínda que o aire frío pode separarse suavemente, os movementos do aire ao redor dos dispositivos xeran converxencias. Os dispositivos de control da humidade crean néboas de vapor ou secan o aire. O ideal é situarse no centro da sede e non preto dos traballos máis valiosos, como moitas veces pódense ver. |
IluminaciónO exceso de luz, tanto de orixe natural como artificial, pode provocar o efecto invernadoiro e, ademais, todas as luces artificiais conteñen compoñentes destrutivos. Os raios ultravioleta destrúen os pigmentos, actúan sobre os fijadores orgánicos e aceleran as oxidaciones e outras reaccións químicas. A luz visible provoca o quecemento, secado e dilatación das estruturas. E a luz infravermella igual ou peor. Todos estes danos pódense evitar utilizando fibras ópticas. Outra variable importante é a localización da fonte de luz. A luz directa quenta demasiado as obras de arte e produce deshidratación. A instalación da luz na parte inferior xera una corrente ascendente que conduce ás operacións artísticas de po e outras partículas no aire. Paira causar o menor dano, a fonte de luz debería emitir raios de frecuencia espectacular, de baixa intensidade, borrosos e de arriba abaixo (si no teito non temos algún fresco como vaca). |
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
