Loitas fatigosas tres décadas pronto
Farmazian doktorea. Biofarmazia, Farmakozinetika eta Farmazia-teknologiako irakasle kolaboratzailea
Farmazia Fakultatea UPV-EHU, Vitoria-Gasteiz
Farmazian doktorea. Biofarmazia, Farmakozinetika eta Farmazia-teknologiako irakasle kolaboratzailea
Farmazia Fakultatea UPV-EHU, Vitoria-Gasteiz
Na actualidade, 33 millóns de persoas están afectadas a sida en todo o mundo. No entanto, tamén existen datos esperanzadores do XVII Congreso Internacional de Sida que se celebrou en agosto de 2008 en México. Publicación do informe elaborado pola Organización das Nacións Unidas paira a Conferencia --que analiza os datos de 147 países.
Por exemplo, con respecto a anos anteriores reduciuse o número de mortes relacionadas coa enfermidade. Ademais, incrementouse a porcentaxe de mulleres seropositivas embarazadas que reciben tratamento antirretroviral paira evitar a contaminación de recentemente nados, concretamente incrementouse nun 19% entre 2005 e 2007. No mesmo período de tempo, o número de casos novos de infección en nenos diminuíu de 410.000 a 370.000. É máis, cada día son máis os países que están a tomar medidas paira lograr a universalidade da terapia antirretroviral. Por exemplo, Botswana, Brasil, Chile, Costa Rica, Cuba e Laos están a piques de alcanzar una universalidade terapéutica.
Aínda por riba, a esperanza de vida dos pacientes aumentou considerablemente desde que se detectou o virus até a actualidade. Segundo publicaron na revista The Lancet o pasado mes de xullo, a esperanza de vida dos infectados polo virus alargouse 13 anos entre 1996 e 2005 en Europa e Norteamérica.
A investigación foi dirixida por investigadores da Universidade Canadense Simon Fraser e da Universidade Bristol do Reino Unido, dentro do proxecto The Antiretroviral Therapy Cohort Collaboration, e baseouse no seguimento a 43.355 persoas que aos 20 anos comezaron a recibir terapia antirretroviral. Na actualidade, a esperanza de vida dos pacientes que foron sometidos ao tratamento atópase ao redor dos 70 anos de idade nas primeiras fases da enfermidade. A calidade de vida das persoas con SIDA mellorou moito e, en xeral, a sociedade dos países desenvolvidos está máis concienciada que hai uns anos.
Fármacos visibles
Ademais, a rápida evolución da ciencia achega cada día novidades interesantes. Por exemplo, novas estratexias paira o desenvolvemento de fármacos. A terapia antirretroviral baseouse até agora en evitar a proliferación do virus. Paira iso utilízanse fármacos inhibidores de dúas encimas, inhibidores da transcriptasa e da proteasa. Con todo, moitos seropositivos desenvolven a súa resistencia aos medicamentos destas dúas familias, polo que os científicos buscaron novos medicamentos.
Uno deles é o fármaco erraltegrabir, que está á venda en España desde marzo de 2008. Este fármaco é o primeiro da familia de inhibidores da actividade das integrasas, que inhiben a penetración do material xenético do VIH nas células humanas. Polo momento, recoméndase o seu uso en pacientes con elevada carga de virus e resistentes a outros fármacos.
Os pacientes que recibiron o novo medicamento mostraron resultados espectaculares. Segundo os últimos datos, tras 48 semanas de tratamento, o erraltegrabir demostrou a capacidade de reducir o virus a niveis indetectables. Aos poucos, o fármaco é capaz de aumentar o número de células CD4 do sistema inmunitario. As células CD4 son linfocitos tipo T que se encargan de iniciar a resposta inmune e destrúen os VIH. Por tanto, o paciente queda desprotexido fronte a outros virus ou bacterias.
O seguinte paso que se pretende dar co Erraltegrabir é analizar o resultado que dá o paciente como primeira opción de tratamento. Segundo a hipótese dos investigadores, o raltegrabir poderá erradicar o virus nun prazo de seis ou sete anos, o que evitará que o paciente sexa sometido a un tratamento vitalicio. Neste estudo participaron, entre outros, o Dr. Gatell do Hospital Clínico de Barcelona e o Dr. Clotet do Hospital Germans Trías i Pujol de Badalona.
O equipo de Clotet investiga se o erraltegrabir pode destruír os depósitos do VIH paira asegurar que a sida é posible grazas a resultados tan esperanzadores. De feito, aínda que o nivel do virus en sangue non sexa detectable, se os depósitos do VIH non se destrúen, o virus podería volver duplicarse e sería imposible curar completamente ao paciente. O equipo de Gatell investiga como reducir os efectos secundarios do novo fármaco.
Ademais de todo iso, é importante sinalar que as terapias antirretrovirais non teñen como único obxectivo mellorar o estado de saúde do contaminado. A redución do número de virus, ademais de mellorar a saúde do paciente, reduce a contagiosidad e normalmente non temos en conta que outra das funcións da terapia antirretroviral é a profilaxis, xa que asociamos a profilaxis unicamente ao uso do condón ou á non separación de xiringas.
Vacinas escuras
Entre as medidas antirretrovirais, a máis amarga é a vacina. O illamento do VIH en 1983 permitiu desenvolver una vacúa que rompese a difusión do virus. É máis, ao pouco tempo, cando se logrou una vacúa eficaz contra o virus da leucemia de gato similar ao VIH, os investigadores comezaron a ver máis cerca a vacina que combatería a pandemia. Pero aínda non o conseguiron. Nos últimos 25 anos realizáronse grandes esforzos e destinouse moito diñeiro a estas investigacións. En 2006, por exemplo, investíronse 933 millóns de dólares en proxectos de desenvolvemento da vacina contra o VIH.
Desde o punto de vista farmacolóxico utilizáronse diferentes estratexias paira o desenvolvemento da vacina. Inicialmente procedeuse á procura de moléculas que xeren una resposta adecuada do sistema inmunológico, é dicir, inmunógenos que aumenten a concentración de anticorpos capaces de neutralizar o virus. Tras un intenso traballo de investigación, descubriuse o presunto inmunógeno idóneo, o 120-glicoproteína da superficie do GIB-1.
Neste sentido, a III Vacina contra a Glicoproteína 120-20. Nos anos 2005 e 2006 publicáronse os resultados de dous ensaios clínicos da fase III, a última fase pre-comercial. Os resultados demostraron que a vacina foi capaz de aumentar o número de anticorpos fronte á 120-glicoproteína, pero que non era capaz de inmunizar a persoas sas contra o VIH. É dicir, as persoas vacinadas con anticorpos anti-glicoproteínas 120-20 teñen a mesma posibilidade de contaxiarse co VIH que as persoas non vacinadas. Segundo os expertos, a falta de capacidade preventiva da vacina é consecuencia da variabilidade xenética do virus e da súa capacidade de escape de anticorpos.
Á vista dos malos resultados da vacina baseada no inmunógeno, depositáronse forzas en linfocitos tipo T. O obxectivo desta segunda estratexia, en comparación coa anterior, non era profiláctico. Neste caso, estimular a resposta dos linfocitos tipo T pretendía reducir o número inicial de virus da infección, o que demostrou un desenvolvemento máis lento da enfermidade e una menor transmisión do virus.
En setembro de 2007 publicáronse os resultados do ensaio clínico paira 3.000 persoas --V520 da empresa Merck e do departamento de saúde de Estados Unidos- coa primeira vacina destinada a aumentar a resposta dos linfocitos T. Lamentablemente, segundo a análise dos resultados provisionais, aínda que a vacina aumenta a resposta das células T, non é capaz de reducir o número de virus iniciais da infección. Con todo, os resultados do estudo puxeron de manifesto o maior risco de infección polo VIH das persoas vacinadas.
Polo momento, parece que o futuro é escuro. Con todo, non todos cederon na procura da vacina protectora. Por exemplo, está en marcha o III que integra as estratexias do inmunógeno e os linfocitos T. un novo ensaio clínico da fase 1 entre 16.000 homes e mulleres de Tailandia.
A primeira fase deste ensaio consistiu en administrar aos voluntarios una vacúa de tipo T que activa linfocitos de tipo T máis específicos que os que activaba a vacina V520, vCP1521. Na segunda fase administróuselles una vacúa de anticorpos contra a glicoproteína 120-20. Desta forma, conseguiuse agrupar nun mesmo ensaio as dúas estratexias terapéuticas investigadas até o momento, por unha banda, activando os linfocitos T trátase dun método de ataque incorrecto e doutra banda, agrídese directamente a glicoproteína 120 da superficie do virus. Como os resultados da investigación espéranse paira o ano 2009, quizá dentro dun ano sexamos máis optimistas.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
