2482008(e)ko abendua
Erreportajeak
Hipernobak, iragana ikusgai
2008ko martxoan argi bat piztu zen espazioan, Itzaina konstelazioan. 40 segundo geroago, argi-puntua itzali egin zen. Hipernoba bat zen, energia …
300 urterako ondare erradioaktiboa
El Cabril Enresaren lursail bat da. Kordoban dago, Albarrana mendialdean, artez eta pinuz jositako muinoen artean. Hara daraman bidean, ez …
Tik-tak atomo batean
Segundoak zenbat irauten duen definitzeko, atomo baten bibrazioa erabiltzen dugu: segundo bat, zehatz-mehatz, zesio-133 atomoak 9.192.631.770 aldiz bibratzeko behar duen …
Hiritar hankahoriak
Iberiar penintsulako kostaldeko zenbait hiritara biztanle berri batzuk iristen ari dira azken hamarkadetan. Ez dute oso harrera ona izan hiritar …
Borroka neketsuak laster hiru hamarkada
Zarate Sesma, Jon - Farmazian doktorea. Biofarmazia, Farmakozinetika eta Farmazia-teknologiako irakasle kolaboratzailea
1981eko ekainaren 5ean, Giza Immunoeskasiaren Birusa (GIBa) atzeman zuen Gaixotasunak Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Atlantako Zentroak; ia hiru hamarkada geroago, hiesa …
Zibilizazioaren lehengaia
Gizartea ez litzateke izango gaur egun dena zementurik izango ez bagenu. Ingurura begiratu eta, hurbil ez bada urrun, baina ia-ia …
Moluskuen sexua poluzioaren adierazle
Azken urteetan, itsasontzietako pinturetan oso erabilia izan den substantzia batek, TBTak, kalteak eragiten ditu itsasoko bizidunetan. Horregatik, gaur egun, Europan …
Iman txikietan txikienak, urrezkoak
Hozkailuak apaintzeko ezarri ohi ditugu maiz imanak. Imanek, ordea, ez dituzte material-mota guztiak erakartzen. Urrezko eraztun edo belarritako bati iman …
Elkarrizketak
José Gómez Vilar: "Biologia konputazionalak ordenagailuak erabiltzen ditu sistema biologikoak ikertzeko"
Bartzelonako Unibertsitatean Fisikan doktoratu ostean, Estatu Batuetara alde egin zuen. Hamar urte egin ditu han, biologia molekularraren eta bioteknologiaren alorreko …
Asier Saez-Cirión: "infekzioa kontrolatzeko mekanismo naturalak ikertzen ari gara"
Asier Saez-Cirión ikertzaile portugaletearra Pasteur Institutuan dabil lanean; hain juxtu, aurten Fisiologia edo Medikuntzako Nobela jaso duenetako baten sail berean, …
Albisteak
Azalaren esku
Esfera-formako fruitu eta barazkiek, hala nola kalabazek eta tomateek, hainbat okerdura izaten dituzte, lakainak direla, irtenguneak direla eta abar. Itxura …
Eguzki-sistemaren mugak zehazteko bidean
Honezkero orbitarako bidean da IBEX (Interestellar Boundary Explorer), NASAk eguzki-sistemaren mugaren mapa zehazteko diseinatutako espazio-ontzia. Eguzki-haizearen eta izarrarteko espazioko ...
Hari txikia, elektrizitate handia
Lau mikra zabal eta berrehun mikra luze den hari berezi bakar batekin gailu elektroniko bat energiaz hornitzeko adina energia sortzea …
AnHitz, zientzia-aditu birtuala
2006tik 2008ra garatu den proiektu zabal baten emaitza da AnHitz demoa edo prototipoa. AnHitz pertsonaia birtual bat da, zientzia-kontuetan aditua, …
Etxeko olioa birziklatzeko edukiontzi berria
Etxean erabilitako olioa birziklatzeko sistema bat aurkeztu du Mondragon Unibertsitateak. Prozesua oso erraza da. Erabiltzaileek etxean dituzten olio-ontziak edukiontzira eramaten …
Indar handiko berotegi-gas bat, gutxietsita
Nitrogeno trifloruroa, beroa harrapatzen karbono dioxidoa baino 12.000-20.000 aldiz eraginkorragoa den konposatua, orain arte uste zuten baino lau aldiz ugariagoa …
Itsasoko mikroorganismoak, anbaretan
Paradoxa ekologiko batekin egin dute topo CNRSko hainbat zientzialarik: itsasoko planktona aurkitu dute anbaretan sartuta. Anbarak oso ongi gordetzen ditu …
Mikrobioen fosil magnetikoa
Kanadako McGill Unibertsitateko zientzialari batzuek fosil magnetiko erraldoi batzuk aurkitu dituzte Estatu Batuetako New Jersey estatuan. Handiena 4 mikra luze …
Lixibaren sekretua
Jakina da lixiba desinfektatzaile eraginkorra dela, hipokloritoa baita --oso oxidatzaile sendoa--, baina orain arte zientzialariek ez dute jakin zein den …
2004ko tsunamia azken sei mendeetako handiena izan zen
2004an, Indiako ozeanoan izan zen tsunami batek 220.000 hildako eragin zituen. Orain, bi geologo-taldek ondorioztatu dute neurri horretako azken tsunamia …
Formula kosmikoa
Galaxiak ez dira elkarren berdinak izaten. Batzuek besteen antza izan dezakete, baina, oro har, egitura, forma, tamaina, argitasuna, gas-kantitatea eta …
Txantxarra, haurdunaldien eskutik
Emakumeek gizonek baino gehiagotan izaten dute txantxarra, ehiztari-biltzaile izateari utzi eta nekazari bihurtu ginenetik. Jakina, elikatzeko modua aldatzeak eragin zuen …
Phoenix, akabo
Bost hilabete eman ditu Phoenix zundak Marteko gainazala aztertzen, datuak eta argazkiak bidaltzen. Azaroaren 2an, ordea, zundaren seinaleak jasotzeari utzi …
Eguzkiaren jardueraren mende
Eguzkiaren jardueraren mendekoa da Paraná ibaiaren --Hego Amerikako bigarren ibairik handienaren-- ur-maila, Buenos Aires Unibertsitateko eta Nekazaritza Teknologiaren Institutu Nazionaleko …
Olagarro askoren arbasoa, eta abar
Badirudi itsas hondoko hainbat olagarro-espezie arbaso bakar batetik bereizi zirela orain dela 30 milioi urte inguru. Arbaso haren ahaide hurbilena, …
Prostata oso bat, zelula ama batetik
Zelula ama bakar batetik abiatuta, ugatz bat osatu zuten 2006an, eta, harrezkero, prostata batekin gauza bera egiten saiatu dira adituak. …
Garai bateko planetak, gaurkoen antzekoak
Eguzki-sistemako planetak sortu aurretik, planetesimal deritzen gorputz batzuk eratu ziren hasierako hodei- eta gas-hodei handia kondentsatu zenean. Bada, planetesimal horiek …
Genea nola josi, proteina bat edo beste izateko gakoa
Lehen uste zuten gene bakoitzak proteina bat ematen zuela (gene bat, proteina bat). Alabaina, orain, ikerketa desberdinetan frogatu dute gene …
Ikusi eta eboluzionatu
Espezie berriak garatzeko bide bat desberdin ikustea izan liteke, Suitzako Bern Unibertsitateko biologoek arrain afrikarrekin egindako lan baten arabera. Afrikako …
Sumendietan, agian, bai
Agian sumendietako hodeietan agertu ziren lehenengo molekula organikoak Lurrean. Ondorio horretara iritsi dira Stanley Millerren ikasle izandako bi geokimikari, haren …
Fraktalak kafesnean
Utzi erortzen kafe-tanta bat esnetan eta, desegin ahala, tantak marrazki fraktal bat sortuko du. Marrazkiaren adar txikienek ere marrazki osoaren …
Lanean hasi eta galaxiak dantzan harrapatu
Hilabete eman du Hubble espazio-teleskopioak irudirik bidali gabe, arazo tekniko bat zuela eta. Astronomoek ez dute lortu arazoa konpontzea, baina …
Olatuetatik energia sortzeko prototipoa Pasaian
Iberdrolak eta Tecnalia Korporazio Teknologikoak, Oceantek proiektuaren esparruan, olatuetatik energia sortzeko lehen prototipoa instalatu dute Gipuzkoako kostan; Pasaian, zehatz esateko. …
Zelo-paperarekin, erradiografiak
Zelo-bilkari batetik zelo-zati bat hartzeak X izpiak igortzen ditu, ekintza hori hutsean eginez gero. Kalifornia Unibertsitateko ikertzaile-talde batek frogatu du …
Aldatu gabe, gazian eta gezan
Myoxocephalus octodecimspinosus arraina ur gazitako arrain bat da, eta, hala ere, estuarioetan ikusi izan dute askotan, itsasoko ur gazia eta …
Portfastflu, gripearen epidemia kontrolpean
Portfastflu proiektuaren helburua da mikroteknologia aurreratuetan oinarritutako txartel bat garatzea gripearen epidemia kontrolatzeko. Proiektu horretan Ikerlan-IK4k, Gaiker-IK4k eta Donostia ...
Elhuyarren berriak
Bioteknologia eztabaidagai
Bioteknologiaren aurrerapen osasungarria eta jasangarria, horixe da Leire Escajedo San Epifanio zuzenbidean doktoreak idatzi duen liburua. Nazioarteko Bioetika Elkarteak (SIBI) …
Jakintza hedatuz
Onddoak, biofilmak eta giza gaixotasunak
Gizakiak mikosiak pairatzen ditu batzuetan --onddoek eragindako infekzioak--, ezkabia eta igerilekuetan hartzen diren onddoak, adibidez. Mikosi horiek eragozpen txikiak edo …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
