O visón europeo regresa a Salburua
A perda de hábitat, as augas contaminadas, a enfermidade coñecida como aleutiana e os atropelos dos vehículos son os problemas típicos do visón europeo, pero tamén é máis grave. Pódese dicir que o maior inimigo é o actual visón americano invasor. "Hai que ter en conta a destrución do hábitat e a influencia humana, pero o maior problema para que a situación do visón europeo sexa tan grave son as especies exóticas, neste caso o visón americano", resume Haizea Agirre, técnico de campo que traballou no programa de reintroducción de Salburua (Vitoria).
O americano ( Mustela vison) estendeuse case por toda Europa nas últimas décadas, sobre todo pola industria do coiro, e sempre foi rival do visón europeo. Segundo Agirre, é fácil entender: "Ambas as especies son territoriais e non poden convivir na mesma zona; una delas vese obrigada a abandonar. O americano é máis grande, máis agresivo e moito máis oportunista, xa que se adapta máis facilmente aos novos medios e á alimentación. Ademais, ten una maior taxa de reprodución. Así que o europeo sempre salgue perdendo".
Por todo iso, Agirre ten claro que si non se controla a situación do visón americano, os esforzos por reforzar o visón europeo son inútiles. Da mesma opinión é Joseba Carreiras, Xefe do Departamento de Biodiversidade da Deputación alavesa. En concreto, desde 2003 realízase anualmente o control da especie americana en Álava. "Tiñamos sospeitas, pero agora comprobamos que por primeira vez o visón americano ataca directamente ao europeo", subliñou. En concreto, este ano un gran visón americano foi considerado responsable dos ataques contra o europeo e envorcouse no seu intento de atrapalo. "Ao final detectárono, pero limpou moitos animais durante ese tempo".
A presenza do visón americano na Península Ibérica é realmente importante. Desde Estremadura até Burgos, entre outros, ten "ocupado". "Por iso --di Carreiras--, Burgos e Soria están a traballar para que non pasen ao Ebro, onde se atopa a maior poboación europea. O certo é que en Álava, e no centro da zona do visón europeo, había americanos. E non queriamos que esa especie chegase a Navarra por Arakil e Ega, nin que pasase polo Zadorra até o Ebro. Se chegase a Navarra ou ao Ebro, acabouse a poboación do visón europeo peninsular". Na súa opinión, as medidas adoptadas paira "erradicar" ao americano son os pasos máis eficaces a favor do visón europeo.
O carnívoro que antes existía por toda Europa só se atopa en Rusia, Romanía e Francia. "Tamén se atopan na illa Hiiumaa de Estonia (grazas a un programa similar), pero a mellor poboación é a da parte alta do río Ebro, entre Álava, A Rioxa, Burgos e Navarra. Por iso, tamén buscamos reconectar a poboación da zona de Salburua coa da conca do Ebro para que non queden illadas", sinalou Haizea Agirre.
Primeira fase 2007
Aínda que os seus inicios remóntanse a principios da década dos 90, o proxecto de recuperación do visón europeo de Salburua iniciouse en 2007. A Deputación alavesa solicitou a colaboración do Ministerio de Medio Ambiente paira facer fronte á grave situación da especie. El deu luz verde ao programa de reintroducción. Esta decisión só se toma en situacións críticas.
O Salburua é un lugar privilexiado paira os visóns. A súa proximidade a humidais e ríos e a abundancia de densas matogueiras fan deste hábitat un hábitat de gran interese. Ademais, a contorna está valado e coidado paira protexerse das intervencións humanas non desexadas. Una vez seleccionado o emprazamento, o Ministerio de España (Fundación Biodiversidade), a Deputación e o Centro de Estudos Ambientais do Concello de Vitoria-Gasteiz comezaron a traballar. Tamén contan co apoio da Asociación do Visón Europeo.
En 2007 construíronse unhas grandes gaiolas e instaláronse no parque, nas que a finais de abril de 2008 introducíronse dúas femias gestantes procedentes dun centro especializado de Pont de Suert (Lleida), no que crecen visóns europeos destinados a proxectos de repoboación que manteñen características xenéticas similares aos visóns salvaxes.
A cría de visón tarda uns tres meses en madurar e foi alimentada durante ese tempo. Pero as gaiolas imitan fielmente o hábitat do animal e a súa relación cos seres humanos é moi pequena, "para que a comida non se enganche co home e cando os liberemos moldéese por si mesmos", afirma Agirre.
En agosto de 2008 procedeuse á liberación de nais e crías (oito en total). Os primeiros días o equipo de traballo deulles comida polo si ou polo non. E logo utilizouse o radiotracking para facer o seguimento dos visóns. Paira iso colócase un pequeno emisor inocuo a cada animal. Os membros do proxecto dispoñen dun receptor (antenas de man e de coche) que recibe o sinal dos visóns. Camiñan, en bicicleta ou en coche, ás veces de día e de noite, e durante cinco ou seis meses a batería dos emisores esgótase.
Cada un destes animais bautizados cos topónimos de Álava, Burgos e A Rioxa ten a súa propia e única frecuencia. Deste xeito, coñecen a súa localización, movementos e outros datos, incluíndo un sensor de morte. Tamén puideron saber que uno dos visóns de Salburua desprazouse até o río Arakil en Navarra.
Once camiños, una dirección
A "solta suave" de 2008 repetiuse o ano pasado coa liberación de 16 visóns. Pero tamén se fixo a denominada "liberación dura" durante dous anos. En agosto traen de Lleida una femia tras o parto co seu cría. Durante unha semana permanecen nas gaiolas de Salburua e despois sóltanos directamente.
En 2008 realizáronse seis soltas suaves e dous fortes, mentres que o ano pasado fixéronse sete suaves e nove duras. A taxa de supervivencia das persoas liberadas o primeiro ano foi do 29% no tres primeiros meses e do 44% en 2009 no catro primeiros meses. A maior parte das mortes debéronse a depredadores naturais (raposos, aves rapaces...), pero o ano pasado viron a "sombra" do visón americano tras a maioría dos casos.
Este ano probouse outro sistema. Dúas femias bravas foron liberadas en maio sen pasar polas gaiolas (solta dura). E ademais, meteron a dúas femias en gaiolas. Estes últimos, con todo, non os liberarán. Tras o parto volverán directamente a Lleida paira continuar coas investigacións.
"En definitiva, todo isto é só un proxecto piloto. Coñecemos experiencias similares en Estonia e Alemaña e estamos a aplicar aquí as súas técnicas de diferentes maneiras paira ver si teñen éxito", explicou Joseba Carreiras.
É demasiado pronto paira ter todas as conclusións dos resultados obtidos até agora en Salburua. Pero cre que van por bo camiño en busca do mellor sistema paira "salvar" ao visón europeo. "Se un só visón (sobre todo si é femia) sobrevive, inflúe directamente na poboación da especie tan grave. Non é pouco", afirma Carreiras. "O seguinte paso sería realizar un plan xeral de reintroducción do visón en toda a península paira o ano 2011. Por tanto, aínda temos un ano paira facer diferentes probas".
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
