Andoni Ibarra: “Estamos ás portas dunha nova era”
Clonar mamíferos, clonar seres humanos? Baixo o título, en marzo celebráronse en Donostia unhas interesantes xornadas. Andoni Ibarra, profesor da UPV-EHU e editor asociado da revista Theoria, indícanos que nestas sesións, anunciadas cun signo de interrogación, apenas se atoparon respostas, dentro do proxecto “Ciencia, Técnica e Sociedade” que levou a cabo por iniciativa da revista. Tras a súa presenza, no programa “Norteko Ferrokarrilla”, Ibarra explicounos o seguinte.
Elhuyar: Nos últimos tempos xurdiu una gran preocupación pola clonación. Parécenos que o feito de coñecer a Dolly, Polly e aos científicos que están preto de clonar ao home creou malestar...
Andoni Ibarra: Nós, no seminario que realizamos pola mañá e nas charlas que tiveron lugar pola tarde, detectamos una gran preocupación por este tema. Achegouse moita xente, en verdade máis do esperado, e detectouse a necesidade de pór sobre a mesa os problemas éticos da clonación. Creo que foi tan importante como a cantidade, a calidade das persoas que participaron, xa que demostrou a súa disposición e ganas de tomar a man neses debates. No seminario académico que realizamos pola mañá nas facultades de Dereito e Filosofía, ademais, puidemos analizar problemas máis amplos que a clonación, como a bioética, a biotecnoloxía, etc.
Elhuyar: Á hora de anunciar as xornadas utilizastes o signo de interrogación nos folletos: Clonar mamíferos, clonar seres humanos? Concretamente. Atopastes a resposta que estades a buscar?
Andoni Ibarra: Por suposto! A verdade é que presentamos o noso proxecto cunha pregunta rechamante, pero basicamente, sabiamos que non contestaramos facilmente. É máis, o noso obxectivo non era dar respostas concretas, senón xerar máis preguntas, descubrindo logo problemas éticos e filosóficos paira reflexionar entre todos. Á fin e ao cabo, o problema que estudamos non termina cun, non está tan facilmente separable do branco e o negro, senón que hai una gran variedade de grises.
Elhuyar: É sabido que a ciencia e a tecnoloxía cambiaron a nosa forma de vida até agora e que seguirá cambiando. Recoñecendo que toda ciencia crea un novo contexto, cales son as principais preocupacións que nos esperta a enxeñaría xenética?
Andoni Ibarra: Son preocupacións moi pesadas e profundas, porque á fin e ao cabo estamos ante unha nova era. O desenvolvemento da ciencia e a tecnoloxía permitiu que o ser humano poida influír na súa contorna, na natureza ou no seu propio corpo, una serie de cambios importantes e fundamentais que non afectaron os procesos biolóxicos máis profundos.
A clonación e as biotecnoloxías, pola contra, conducíronnos a un novo escenario no que esas transformacións que o ser humano pode liderar chegan tamén a eses profundos procesos biolóxicos. Xurdiron novas oportunidades e nós xa podemos decidir como queremos que sexa o ser humano do futuro: decidir cal será o seu carácter está nas nosas mans ou, dito doutro xeito, quen serán os promotores desas decisións. E esa preocupación é realmente nova paira nós, porque nesta situación o ser humano converteuse no verdadeiro suxeito do proceso. O ser humano pode facer ser humano e iso xéranos grandes preocupacións.
Así, necesitamos saber que pensa a sociedade. Pero esa é a principal preocupación que temos que ter neste momento. Temos que ter en conta que sen a representación social dos seres humanos dificilmente pódese entender o desenvolvemento científico e tecnolóxico, non poderiamos entender os avances que se produciron ao longo da historia dando as costas ao contexto social. E é que a ciencia e a tecnoloxía son produtos sociais e si non temos en conta o feed-back entre a sociedade e a ciencia, non podemos dar resposta de forma plena ao reto que nos enfrontamos. Nas decisións que hai que tomar no tema da clonación temos que participar todos nós, ser suxeitos tractores.
Elhuyar: Paira iso non basta con ter preocupación, sen información non poderiamos chegar a ningún sitio...
Andoni Ibarra: A conclusión xeral que extraemos das xornadas é perfectamente coherente co exposto. A información ten una gran importancia na evolución do proceso ao que nos estamos referindo, xa que todas estas cuestións serán expostas a través dos medios de comunicación. Non hai máis que ver a importancia que tiveron até agora os xornais e especialmente as televisións.
Se a información que se difunde nos medios serve paira construír, é dicir, paira crear, a sociedade poderá participar democraticamente nesta nova era, mentres que se a información utilízase exclusivamente paira facer sensacionalismo, a achega da sociedade, a participación dos cidadáns, se distorsiona totalmente. Ao final das xornadas destacamos a responsabilidade dos medios de comunicación en dous sentidos: por unha banda, porque teñen a responsabilidade de dar o que está a suceder da maneira máis clara posible e, por outro, porque esa representación social que está a xurdir da xente ten que ser transmitida da forma máis obxectiva a científicos ou responsables políticos. Una vez máis, aos medios de comunicación tocoulles servir de ponte.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
