Galarraga Aiestaran, Ana
Transgenikoen matazatik tiraka
Transgenikoen matazak hari asko ditu: nekazaritzarekin zerikusia dutenak, politikarekin, ekonomiarekin, gizartearekin, zientzia-ikerketekin... Eta, gainera, nahiko nahasiak daude. Mataza askatu nahian, hariei tiraka jarri ditugu Leire Escajedo zuzenbide-irakaslea eta Jose Ram n Maule n soziologoa. Poliki-poliki, luze eta pazientzia handiz, aritu dira biak ere.
Haziak neurrira egiteko teknologia
Nekazaritza jaio zenetik, helburu handienetako bat hazi gero eta hobeak lortzea izan da. Ildo horretan, eraldaketa genetikoak egiteko teknologiak aldaketa handia ekarri du. Horri esker, lehen erabiltzen ziren teknikekin baino kontrol eta zehaztasun handiagoz lor daitezke nahi diren ezaugarriak dituzten haziak.
Aukeran ez
Askok ez dute inolako zalantzarik: landare transgenikoek onura asko ekar ditzakete. Beste batzuek, hala ere, uko egiten diete transgenikoei, eta arrazoi sendoak dituzte horretarako. Horietako bat da Jon Harluxet, nekazaritza ekologikoa egiten duen duzunariztarra (Nafarroa Beherea).
Ozeanoa ongarritzeaz
Urte-hasieran, eztabaida bizia eragin zuen Indiak eta Alemaniak elkarlanean egin nahi zuten esperimentu batek. Esperimentuak LOHAFEX izena du. Loha burdina da hindi hizkuntzan, eta fex ek, berriz, fertilization experiment esan nahi du, hau da, ongarritze-esperimentua. Eta, hain juxtu, horixe egin nahi zuten, itsasoa burdinez aberastu. Alabaina, halako esperimentuak eskala handian ez daude baimenduta. Izan ere, aditu askok uste dute mesede baino kalte handiagoa egin dezaketela.
Zer jan, hura izan... edo alderantziz
Goizeko hamaikak dira. Maite zereal-barratxo bati bilgarria kentzen ari zaio; Aitorrek gogoz egin dio hozka sagar bati; Jonek, bitartean, kafea hartu du, hutsa eta azukrerik gabe; Edurnek ez du ezer jan, eta ez du ezer jango, nahiago du zigarro bat erre. Zergatik aukeratu du haietako bakoitzak aukeratu duena? Zer faktorek eragiten dute pertsona bakoitzean janari bat edo beste bat aukeratzeko garaian? Ikertzaile asko dabiltza erantzunaren bila, baina ez da erraza topatzea, faktoreak asko eta askotarikoak baitira, eta denen artean osatzen da puzzlea. Hala ere, dagoeneko badituzte puzzlearen hainbat zati.
Darwin: adarretatik sustraietara
Charles Darwin 1809ko otsailaren 12an jaio zen; hortaz, hil honetan ospatzen da haren jaiotzaren 200. urteurrena. Gainera, duela 150 urte argitaratu zen haren lanik ospetsuena, Espezieen jatorria. Darwini eta haren lanari buruz hitz egiteko bi aditu elkartu ditugu, Kepa Altonaga eta Begoña Jugo. Biak dira Biologian doktoreak eta irakasleak EHUren Zientzia eta Teknologia Fakultatean. Arlo desberdinetan aritzen dira, biak garrantzitsuak, ezinbestekoak, Darwinen teoria ulertzeko eta osatzeko. Hain zuzen ere, Kepa Altonaga zoologoa da, eta, eboluzioaren teoria proposatzeko, Darwinentzat oinarrizkoak izan ziren animaliei buruz egindako azterketak. Begoña Jugo, berriz, genetikaria da, eta genetikak baieztatu du Darwinen teoriak sustrai sendoak dituela. Hala, Darwinek egindako ekarpenaz, izan zuen eraginaz eta eboluzioaren teoriak izan duen bilakaeraz jardun dute Altonagak eta Jugok, bakoitzak bere arlotik.
Montse Villar: "Behatutakoa interpretatzen ere jakin behar da"
Joan den azaroan, Montse Villar astronomoa Donostian izan zen. Zientziaren, Teknologiaren eta Berrikuntzaren Astearen barruan, hitzaldi bat ematera etorri zen, eta ez genuen aukera hori alferrik galdu nahi izan. Hain zuzen ere, 2009a Astronomiaren Nazioarteko Urtea da, eta Montse Villar da Espainiako koordinatzailea. Erraz jarri genuen hitzordua, eta erraz aritu ginen harekin, emakume hurbila eta atsegina baita. Ikertzailea da, baina, horrez gain, dibulgatzaile-sena ere nabari zaio.
300 urterako ondare erradioaktiboa
El Cabril Enresaren lursail bat da. Kordoban dago, Albarrana mendialdean, artez eta pinuz jositako muinoen artean. Hara daraman bidean, ez da zaila oreinak eta beste animalia basati batzuk ikustea. Iritsi baino 12 kilometro lehenago, sarbide mugatuko errepide pribatua dela adierazten du kartel batek. Ez da erradioaktibitatea aipatzen, baina, han, erradioaktibitate-maila ertaineko eta txikiko hondakin nuklearrak gordetzen dira. Gu bisitan izan gara, eta hondakin horiek nola gordetzen eta kontrolatzen dituzten erakutsi digute.
Asier Saez-Cirión: "infekzioa kontrolatzeko mekanismo naturalak ikertzen ari gara"
Asier Saez-Cirión ikertzaile portugaletearra Pasteur Institutuan dabil lanean; hain juxtu, aurten Fisiologia edo Medikuntzako Nobela jaso duenetako baten sail berean, Françoise Barré-Sinoussiren laborategian.
Jon-Kar Zubieta: "Gaixotasun psikiatrikoa portaera normal baten neurriz kanpoko modu bat da"
Jon-Kar Zubieta Michigango Unibertsitatetik EHUren Medikuntza Fakultatera etorri da, hitzaldi bat ematera, eta guk harekin biltzeko aprobetxatu dugu. Hitzaldia nahiko teknikoa izan bada ere, gurekin aritu denean denok ulertzeko moduan hitz egin du. Hala, elkarrizketa bizia eta benetan interesgarria eman digu. Izan ere, gure sekretu handienez jardun du: garuna, portaera, emozioak, gaitz psikiatrikoak...
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
