“A superación do límite de difracción da luz sorprendeume profundamente”
Javier Aizpurua Iriazabal (Donostia, 1971) é investigador e profesor do Donostia International Physics Center e líder do Grupo de Teoría da Nanofotónica. Nel analiza a interacción entre a luz e a materia a nanoescala, con especial atención á resposta óptica das nanoantenas metálicas e aos efectos cuánticos. Recibiu numerosos recoñecementos polas súas achegas neste ámbito, entre eles o Premio Euskadi de Investigación 2022. Recoñece que as preguntas non lle resultaron fáciles, pero responde con precisión e claridade.
None
Que é o que máis che sorprendeu, alterado ou sorprendido desde que empezaches a traballar?
Na miña opinión, un dos principais desenvolvementos tecnolóxicos relacionados coa luz por levar á miña área foi superar o límite de difracción. Que é iso? A luz é unha onda electromagnética, pero, como todas as ondas, a luz non se pode atrapar, dispérsase. A esta dispersión chamámoslle difracción, e xa no século XIX o físico Ernst Karl Abbe dixo que non podemos focalizar a luz, que non podemos capturala a distancias inferiores á metade da lonxitude de onda. Este é o límite de difracción.
Nas últimas décadas, as tecnoloxías ópticas permitíronnos superar este límite de difracción. E ao superalo, as células dun micrómetro que antes podían verse exactamente, agora vémolas con gran resolución, así como as estruturas internas. Este logro levou en 2014 ao premio Nobel de Química a tres físicos: Eric Betzig, William Moerner e Stefan W. Hell.
A min sorprendeume profundamente. Utilizaron diferentes técnicas para superar o límite de difracción da luz, o que nos permitiu progresar enormemente, como a biomedicina.
De que revolución ou descubrimento gustaríache ser testemuña?
Ao pensar na resposta a esta pregunta, a saúde humana vénme á cabeza unha e outra vez. A min gustaríame que, combinando todas as técnicas: fotónica, electrónica, histología, bioquímica, xenética, enxeñaría, intelixencia artificial..., tivese o médico robot perfecto. É dicir, que entras a unha cámara, o que che escanea de arriba abaixo nunha forma non invasiva, e o que che di é o que tes, e cal é o tratamento ou a solución.
Finalmente, a ferramenta máis próxima é a resonancia magnética nuclear. Con iso podes ver a estrutura de todo o corpo, capa a capa. Esta información, coa axuda da intelixencia artificial, pasaría ao nivel de fisiología e de aí o diagnóstico, xa que de célula se sabería si hai algún problema. E unha vez coñecido o diagnóstico, viría o tratamento. Isto xa é un paso máis, e aí estaría a nanotecnoloxía, a intervención asistida... É un soño, pero non me parece tan imposible, e si cúmprese, non sei si imos vivir máis anos, pero sobre todo imos vivir mellor. Iso gustaríame.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
