801994(e)ko otsaila

Erreportajeak

Altamura-ko aurkikuntza

Alargunsoro, F. -

Italiako hegoaldean, Puglia-ko muinoetako Altamura herri inguruko leize batean, gizaki baten eskeleto osoa aurkitu dute. Neanderthal gizakia baino lehenagokoa dela …

Siestaren on-gaitzak

Agirre, Jabier - Medikua eta OEEko kidea

Lanarekiko zaletasunik handiena duten herrialdeetan ere (Japonian eta Estatu Batuetan, adib.) konturatu dira siesta edo biaoak badituela bere abantailak, eta …

Oihan menditarretako oilar erraldoia

Aihartza, Joxerra -

Basoilarra, berez, hegazti paleoarktikoa dugu, bere bizilekua batez ere Eurasiako iparraldeko taiga zabaletan duelarik.

Leuzemia akutuak aurrerapenak sendabideetan

Furundarena Salsamendi, Jose Ramon -

Jendeak badaki leuzemia odoleko minbizia dela eta horren ondorioz ulertzekoa da sortarazten duen beldurra eta etsipena.

Vietnam:etorkizunari begira

Mujika, Alfontso -

Hiltzen naizenean zerura joango naiz, hemen ifernuan bizi izan bainaiz ageri-agerian idatzita zuten txamarrak jantzi ohi zituzten estatubatuar soldaduek Vietnamgo …

Usaina

Izurieta, Itziar -
Mijangos Ugarte, Fernando -

Animalia eta gizakiaren garapenean zehar gertatutako “aurkikuntza” zaharrenetarikoa, usaina hartzeko daukagun ahalmena da. Zentzu hau erabili eta garatuz, bai animaliak …

Argazki-kamera (I)

Nogeras, Itziar -

Argazki ona ateratzeko nahikoa da irudia enfokatuko duen lentez, pelikulara instant batez argia iristen utziko duen obturadorez eta pelikularentzako barrunbez …

Ordenadoreak birziklatuz

Otaolaurretxi, Jon -

Azkenaldian ingurugiroa zaindu behar dela eta, zaborretara botatako materialak birziklatzeko joera dago. Pilei eta automobilei ezezik, ordenadoreei ere heldu zaie …

Zulo beltza Frantses Bidearen nukleoan

Arregi Bengoa, Jesus -

Lurretik urrun dauden objektuez hitz egiten denean zulo beltzena dugu, behar bada, gairik arruntena. Alde batetik beren izaera bereziagatik, eta …

Arkimedes-en behiak

Angulo, Patxi -

Arkimedes ezaguna da, batez ere, “Gorputz flotagarriei buruzko tratatuaren” eta Arkimedesen printzipioaren egilea delako. Hala ere, hona bere alde ezkutu …

Elkarrizketak

Lanbide Heziketa eta enpresak

Aizpurua Sarasola, Joxerra -

Nahiz eta krisi garaian bizi, Usurbilgo Lanbide Eskolako Zuzendari den Iñaki Mujikarekin inbertsio bereziei buruz hitz egin dugu; ezagutzarekin erlazionaturiko …

Albisteak

Torioa: zentral nuklearren belaunaldi berria?

Elhuyar Zientzia -

Carlo Rubbia fisikari italiarrak erregai gisa uranioa ez eta torioa erabiliko lukeen zentral nuklearraren proiektua aurkeztu zuen joan den hilean …

Eguzkian baino beroago

Elhuyar Zientzia -

Princenton-en plasmak ikertzeko duten laborategian Tokamak izeneko fusio-erreaktorean tenperatura ehun milioi graduraino igo zen.

Belarria hatz-markak baino seguruagoa

Elhuyar Zientzia -

Gaur egun segurtasun-kontrol handia behar den lekuetan pertsonak identifikatzeko erabateko sistemarik ez dago.

Neutrinoak kimikan eragile

Elhuyar Zientzia -

Zenbait astronomo amerikar eta frantziarrek burututako lan batean, neutrinoen eragina neurtzeko bide bat proposatu dute.

Mongoliako jerboak

Elhuyar Zientzia -

Mongoliako jerboak karraskari txiki eta dotoreak dira. Emeek aldiko kume bat baino gehiago egiten dute.

Nicolas Leonard Carnot

Azkune Mendia, Iñaki -

Nicolas Leonard Carnot, 1796.eko ekainaren 1ean jaio zen, eta 1814.ean Pariseko Eskola Politeknikoan graduatu eta Armadako injineru izan zen. 1824.ean …

Zientziaren hierarkizazioa

Martinez Lizarduikoa, Alfontso -

Gure planetaren eboluzioan garatu den egitura konplexuena gizartea dugu. Etengabe mugitzen ari den giza multzo konplexu hori ulertu eta ikasteko …

Bakterioek ere kolesterola dute

Elhuyar Zientzia -

CNRS erakundeko Michel Rohmer zientzilariari saria eman diote.

Karnitinaren mitoa

Elhuyar Zientzia -

Frantzian duela hilabete batzuk zenbait elikagai dietetiko dendetatik erretiratu egin zituzten osasun-agintariek karnitina-kontzentrazio desegokia zutelako.

Telebista gehiegi ikusteak metabolismoa moteldu egiten du

Elhuyar Zientzia -

Pisu normaleko umeek orduerdi batez telebista ikusten dutenean metabolismoa % 12 jaisten da.

Sendabelarra modan

Elhuyar Zientzia -

Sendabelarrak modan dira azkenaldian; Europan batez ere. Kontsumoak asko egin du gora eta landare-espezie batzuen eskasia nabarmentzen ari da.

Neguko lorea: Lilipa

Terés, Joxepo -

Lilipa hau, Frantzia/Iberia atlantiar aldeko landare endemikoa dugu, eta hegoaldeko zenbait zonatan azaltzen bada ere, atlantiar eragineko guneetara mugatzen da …

Dilema nuklearra

Altonaga, Kepa - EHUko biologia irakaslea

Orain dela hilabete zentral nuklear bat bisitatzeko abagadunea eduki nuen zenbait ikaslerekin batera. Han ikusi eta entzundakoak, aldez aurretik irakurritako …

Andeetako oihanak desagertzear

Elhuyar Zientzia -

Askotan deforestazio-arriskua Amazonetako oihanarekin automatikoki lotzen dugu. Dena den, ez da ahaztu behar mende honen hasieraz gero Andeetako iparraldean mendietako …

Izokinak ibaian gora

Elhuyar Zientzia -

Finlandiako Kemijoki ibaiaren arroan dago basoko produktuen industri kontzentraziorik handiena eta poluzioaren eraginez izokinak ibai honetara etortzeari utzi egin zion.

Ikatz garbia

Elhuyar Zientzia -

Ekialdeko Alemanian, Dresde-tik iparrekialdera Boxberg herrian dago ikatza erreta funtzionatzen duen munduko zentral termiko handiena.

Hiriak mendia poluitzen du

Elhuyar Zientzia -

1978. urteaz gero zientzilariak kezkaturik dabiltza estratosferan (20 eta 45 kilometro bitarteko altitudean) ozono-geruza mehetzen ari delako.

Beiraren birziklapena Europan

Elhuyar Zientzia -

1992. urtean Mendebaldeko Europako estatuetan birziklatutako beirari buruzko zifrak (absolutuak eta erlatiboak) interesgarriak dira.

Errusian ikatz eta petrolio gutxiago

Elhuyar Zientzia -

Badirudi errusiarrentzat negu hau gogorra izango dela. Ikatz- eta petrolio-erreserbek behera egin dute, lehengai hauen ustiapenetako instalazioak zaharkiturik daudelako.

Aspaldiko hontza-mota bizirik

Elhuyar Zientzia -

Duela gutxi, Andapa izeneko lurraldean Tyto soumagnei izeneko hontza zuria aurkitu du World Wildlife Fund (WWF) erakundean diharduen Dominique Halleux-ek.

Ozono-geruza Ushuaia-n

Elhuyar Zientzia -

Usuhaia Argentinan Patagoniako hegoaldean dagoen hiria da. Bertan izpi ultramorezko erradiazioak normala baino % 50 indartsuago izan direla neurtu dute.

Zapping egiteko erlojua

Elhuyar Zientzia -

Japoniako Casio etxeak hainbat eginkizunetarako erlojua prestatu du.

Hegazkin-karparik handiena

Elhuyar Zientzia -

Hegazkinentzako hangarea moduluka egina dago eta askatuta hegazkinez hegalaldi batean garraia daiteke nahi den aireporturaino.

Automobiletarako maletegi berezia

Elhuyar Zientzia -

Automobiletan askotan izaten dira arazoak maletegian. Konponbide bat, bi zentimetro lodi eta 330 gramo pisuko polipropilenozko plaka bereziak ipintzea da.

Itsaspeko hegazkina

Elhuyar Zientzia -

Itsas hondoa miatzeko aparatu tripulatuak orain arte 4.000 metroko sakoneraraino heldu dira. Robotez hornitutako makinak berriz 6.500 metroraino, baina pertsona …

Urezko zerra zapatentzat

Elhuyar Zientzia -

Aturri ibaiaren inguruan kokatuta zapatagintzan diharduten zortzi industriak Puyo herrian zentru informatizatua muntatu berria dute.

CAD eta CAM sistemak: bilakaera eta integrazioa

Enparantza, Rafa -

Aski ezagunak dira dagoeneko, injinerutzaren eremu zabalean batipat, CAD eta CAM sistemak. CAD sistemak edozelako produkturen diseinua ordenadore-pantailan sortaraztea ahalbidetzen …

Kuasareek sua jaurtitzen dute

Elhuyar Zientzia -

Hubble satelitea, dakigunez, unibertsoko misterioak argitzeko jaurtitako teleskopio bikaina da. Jaurti ondoren ordea, akats batzuek medio miopia zuela konturatu ziren …

Izarrak eta galaxiak

Elhuyar Zientzia -

Guk Lurretik ikus ditzakegun izar guztiek, Galaxia izeneko disko moduko egitura osatzen dute. Izar-multzo horrek dimentsio ikaragarriak ditu.

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila