2512009(e)ko martxoa

Erreportajeak

Pirinioak, unibertsoaren laborategi

Imaz Amiano, Eneko - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa
Lakar Iraizoz, Oihane - Elhuyar Zientzia

Unibertsoaren zati txiki bat baino ez dugu ezagutzen. Adituen arabera, osagai asko falta zaizkigu aurkitzeko, eta ezagutzen ditugun osagai batzuen …

Zer jan, hura izan... edo alderantziz

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Goizeko hamaikak dira. Maite zereal-barratxo bati bilgarria kentzen ari zaio; Aitorrek gogoz egin dio hozka sagar bati; Jonek, bitartean, kafea …

USB 3.0, abiaduraren iraultza

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Ate automatikoak eraikinetarako sarbide ona dira oinezkoentzat. Korrika iristen direnentzat izan ezik; ateek pertsonak detektatzen dituztenetik irekitzen diren arte denbora …

Unibertsoa koloretan

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Unibertsoa kolore bizietan ikusten ohituta gaude. Galaxiak, nebulosak eta planetak koloretsu aurkezten dizkigute, teleskopio handien bidez lortutako irudi ikusgarrietan. Agian …

Pootle, itzulpenetan lagun

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

2005az geroztik unibertsitateko ikasleen artean software librearen garapena sustatzeko mundu mailan antolatzen den programa da Google Summer of Code. 2008ko …

Familia-insomnio hilgarria

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Mundu osoan 100 kasu inguru daude erregistraturik. Horregatik, gaixotasun arraro gisa sailkatzen da familia-insomnio hilgarria. Baina kasu horien % 40 …

Zero metro itsasoaren mailatik gora

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Iruñea 400 metrora dago itsasoaren mailatik gora. Erroma, 30 metrora. Eta Helsinki itsasoaren mailan, kostaldean baitago. Baina itsasoa? Zer altueratan …

Aingira: oztopo guztien gainetik

Álvarez Busca, Lucía - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Aingira europarrak Sargazoetako Itsasoan jaiotzen dira, eta milaka kilometroko bidaia egiten dute Europako ibaietara iritsi arte. Bidaia horretan, oztopo natural …

Presioaren neurketa zehatza

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Eguraldiak onera edo txarrera egingo duen jakiteko, askok daukagu etxean barometro bat, presio atmosferikoa neurtzen duen gailu bat, alegia. Oro …

Elkarrizketak

Naiara Berrojalbiz: "Helburua da poloetan klima-aldaketa zertan den aztertzea"

Rementeria Argote, Nagore - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Artikora bidaiatzea esperientzia kilikagarria da edonorentzat, are gehiago ikertzaile batentzat, halako aukerak oso urriak izaten baitira. Naiara Berrojalbiz durangarrak ederki …

Albisteak

Otso beltzei txakurrek utzitako genea

Elhuyar Zientzia -

Stanford Unibertsitateko zenbait genetistak otsoen ile beltzaren erantzule den genearen aldaera aurkitu dute, eta ikusi dute otso horiek noizbait etxe-txakurrekin …

Olioak hidrogenatu, trans azidorik sortu gabe

Elhuyar Zientzia -

Nature materials aldizkarian, trans azidorik sortu gabe olioak hidrogenatzeko metodo bat argitaratu du Kaliforniako Unibertsitateko Francisco Zaera kimikariak. Haren arabera, …

Nukleoporinak, zahartzaroaren errudunak

Elhuyar Zientzia -

Belaunetako mina, hezurretako mina, oroimen-gabezia eta abar adinarekin azaltzen dira. Horiez guztiez gain, ordea, adineko pertsonen zeluletako nukleoek duten beste …

Pigmeo-taldeen historia laburra da

Elhuyar Zientzia -

DNAren azterketetan oinarrituta, pigmeo-taldeak duela gutxi bereizi zirela ondorioztatu du Frantziako Ikerketa Zentroko Paul Verdu genetikariak gidatzen duen taldeak. Hain …

Serotoninak erabat eraldatzen ditu basamortuko otiak

Elhuyar Zientzia -

Erresuma Batuko eta Australiako hiru unibertsitatetako zenbait ikertzaileren arabera, serotoninak erabat eraldatzen ditu basamortuko otiak (matxinsaltoen antzeko intsektuak). Animalia horiek …

Exoplaneta txiki bat, Lurra halako bi

Elhuyar Zientzia -

Frantziako Espazio Agentziaren CoRoT misioaren bidez, orain arte ezagutzen duten exoplanetarik txikiena aurkitu dute astronomoek. Gutxigatik ez da iristen Lurra …

Grafenoa eta gero, grafanoa

Elhuyar Zientzia -

Materialen zientziako azken urteotako iraultza grafenoa izan da, alegia, karbono hutsez osatutako atomo bakarreko geruza bat. Erdieroale elektrikoa eta beroaren …

Atomo batek salto kuantikoa egin du

Elhuyar Zientzia -

Iterbio elementuaren ioi bat teleportatzea lortu du Marylandeko eta Michigango unibertsitateetako ikertzaile-talde batek. Ioi baten informazioa metro bat baino gehiagora …

Salmonella ordubetean hautemateko gailu bat diseinatu dute

Elhuyar Zientzia -

Salmonella spp. eta beste bakterio batzuk ordubete baino gutxiagoan hautemateko aukera ematen duen gailu azkar eta merke bat garatu du …

RNA-zati txiki batzuk DNA konpontzeko gai

Elhuyar Zientzia -

Parisko Goi Eskola Normaleko ikertzaile-talde batek ikusi du RNA-zati txiki batzuek metilo-taldeak erantsarazi diezazkioketela DNAri behar dituen lekuetan Arabidopsis thaliana …

Fotosintesia ezagutzen, laser-pultsu motz batzuei esker

Elhuyar Zientzia -

Laser-pultsu motz-motzak igortzen dituen sistema batekin, fotosintesian gertatzen den elektroi-mugimendua xehetasun handiagoaz aztertzea lortu dute. Zehazki, fotosintesian parte hartzen duen …

Gizakiek eta esponjek bakoitzak bere aldetik eboluzionatu zuten

Elhuyar Zientzia -

Plakula izeneko izakia izan daiteke gizakien eta esponjen arbaso komuna, Hannovergo Albaitaritza Medikoaren Unibertsitateko zientzialari-talde baten esanean. Ondorioztatu dutenez, organismo …

Animalien aztarna zaharrenak topatu dituzte

Elhuyar Zientzia -

Paleontologoek arazoak zituzten Kanbriar leherketa baino lehenagoko animalien aztarnak topatzeko (duela 540 milioi urte). Izan ere, animalia horiek ez zuten …

Astronomia-esperimentuetarako globo batek iraupen-errekorra egin du

Elhuyar Zientzia -

NASAk abenduaren 28an aireratu zuen globo batek 42 egun baino gehiago egin ditu Antartika gainean. Hain juxtu, 42 egunekoa zen …

Mediterraneo kostako arrainak ugaritzea ongarrien ondorioa da

Elhuyar Zientzia -

Niloren deltan gero eta ongarri gehiago erabiltzen dira, eta, hortaz, inguru hartako Mediterraneo kostako arrain-populazioa handitu egin da. Hori adierazi …

Birlandatutako oihanetan, ukitu gabekoetan bezain biodibertsitate handia

Elhuyar Zientzia -

Moztu ondoren birlandatutako oihanak ukitu gabekoak bezain biodibertsitate handikoak izan daitezke, ikerketa batek argitu duenez. Connecticuteko Unibertsitateko Robin Chazdon ekologoaren …

Japoniako protoi-azeleragailua prest dago ia

Elhuyar Zientzia -

J-PARC, Japoniako Protoi Azeleragailuaren Ikerketagunea, ia-ia prest dago lanean hasteko. Dagoeneko lortu dute protoi-izpiak 30 GeVetik 50 GeVera azeleratzea. Protoiak …

Sexuak mugatzen ditu morfinaren errezeptoreak

Elhuyar Zientzia -

Hainbatetan adierazi dute ikerketek morfinak eta haren antzeko analgesikoek eragin handiagoa dutela gizonezkoetan emakumeetan baino. Atlantako Georgia Estatu Unibertsitatean arratoiekin …

Motor txiki-txikiak mikrorobotentzat

Elhuyar Zientzia -

Australiako Monash Unibertsitatean, odol-zirkulazioan ibil daitezkeen mikrorobotentzako motorrak garatzen ari dira, piezoelektrizitatean oinarrituta. Hain zuzen ere, zirkulazio-arazo batzuk ...

Garunaren jarduerak uste baino gehiago erakusten du

Elhuyar Zientzia -

Erresonantzia magnetiko bidezko garun-irudi batean, ikusmen-estimulu batek eta hori agertu zain egoteak emaitza berak ematen dituzte, Columbia Unibertsitateko ikertzaile-talde batek …

Antigorputzen bidezko terapia, hiesari aurre egiteko

Elhuyar Zientzia -

SIV duten tximinoetan, antigorputzen bidezko terapia bat probatu dute Estatu Batuetako Emory Unibertsitateko ikertzaileek, eta oso emaitza onak izan dituzte. …

Iaz ere aurreko urtean baino transgeniko gehiago landatu ziren

Elhuyar Zientzia -

Iaz, aurreko urtean baino ia % 10 hektarea gehiago hartu zituzten transgenikoen landaketek, ISAAA erakunde estatubatuarraren arabera. Erakunde hori bioteknologiak …

Tenperatura altuko supereroaleen propietateak argituta

Elhuyar Zientzia -

Tenperatura "altuetan" supereroalea den material-familia baten, burdin artseniuro konplexuen familiaren, hainbat propietate eta abantaila deskubritu dituzte nazioarteko hainbat ikertzailek, eta …

Munduko sugerik handienaren fosilak aurkitu dituzte

Elhuyar Zientzia -

Munduko sugerik handienaren fosilak aurkitu dituzte Torontoko Unibertsitateko paleontologoek Kolonbiako ipar-ekialdean. Aurkikuntza horri esker, Paleozenoan --alegia, gutxi gorabehera duela 58 …

Sitsen begiei esker, eguzki-panel eraginkorragoak

Elhuyar Zientzia -

Herbehereetako zenbait ikertzailek sitsen begien nanoegituran oinarritutako geruza antiislatzaile bat garatu dute zelula fotovoltaikoen islapena murrizteko, eta, hortaz, panel eraginkorragoak …

Inurri langileek eta erreginek ez dute berdin egiten kantu

Elhuyar Zientzia -

Myrmica schenki inurriek soinu bidez desberdintzen dituzte inurri erreginak eta langileak. Ondorio horretara iritsi da Oxford Unibertsitateko ikertzaile-talde bat inurrien …

Prostatako minbiziaren adierazle bat aurkitu dute gernuan

Elhuyar Zientzia -

Gernuan dagoen molekula txiki baten kontzentrazioak prostatako minbizia zenbateraino garatuta dagoen jakiten lagun liezaieke medikuei, Michigango Unibertsitateko ikertzaileen ustez. Sarkosina …

Elhuyarren berriak

Kontabilitatea: teoria eta praktika

Ansa Maiz, Lurdes - Elhuyar Edizioak

Kontabilitatearen hastapena bat dator pertsonek beren ekonomia zehaztu, zenbatu eta kontrolatzeko beharrarekin. Zer daukat? Zer zor dut? Zenbat irabazi dut? …

Jakintza hedatuz

Bareak, lurzoruaren osasunaren neurgailuak

Álvarez Busca, Lucía - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Ingurune poluituetan bizi diren animaliek gune horietan bizitzeko egokitzapenak garatzen dituzte. Baina, zer nolako egokitzapenak dira horiek? Geneetan eraginik ba …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila