2512009(e)ko martxoa
Erreportajeak
Pirinioak, unibertsoaren laborategi
Lakar Iraizoz, Oihane - Elhuyar Zientzia
Unibertsoaren zati txiki bat baino ez dugu ezagutzen. Adituen arabera, osagai asko falta zaizkigu aurkitzeko, eta ezagutzen ditugun osagai batzuen …
Zer jan, hura izan... edo alderantziz
Goizeko hamaikak dira. Maite zereal-barratxo bati bilgarria kentzen ari zaio; Aitorrek gogoz egin dio hozka sagar bati; Jonek, bitartean, kafea …
USB 3.0, abiaduraren iraultza
Ate automatikoak eraikinetarako sarbide ona dira oinezkoentzat. Korrika iristen direnentzat izan ezik; ateek pertsonak detektatzen dituztenetik irekitzen diren arte denbora …
Unibertsoa koloretan
Unibertsoa kolore bizietan ikusten ohituta gaude. Galaxiak, nebulosak eta planetak koloretsu aurkezten dizkigute, teleskopio handien bidez lortutako irudi ikusgarrietan. Agian …
Pootle, itzulpenetan lagun
2005az geroztik unibertsitateko ikasleen artean software librearen garapena sustatzeko mundu mailan antolatzen den programa da Google Summer of Code. 2008ko …
Familia-insomnio hilgarria
Mundu osoan 100 kasu inguru daude erregistraturik. Horregatik, gaixotasun arraro gisa sailkatzen da familia-insomnio hilgarria. Baina kasu horien % 40 …
Zero metro itsasoaren mailatik gora
Iruñea 400 metrora dago itsasoaren mailatik gora. Erroma, 30 metrora. Eta Helsinki itsasoaren mailan, kostaldean baitago. Baina itsasoa? Zer altueratan …
Aingira: oztopo guztien gainetik
Aingira europarrak Sargazoetako Itsasoan jaiotzen dira, eta milaka kilometroko bidaia egiten dute Europako ibaietara iritsi arte. Bidaia horretan, oztopo natural …
Presioaren neurketa zehatza
Eguraldiak onera edo txarrera egingo duen jakiteko, askok daukagu etxean barometro bat, presio atmosferikoa neurtzen duen gailu bat, alegia. Oro …
Elkarrizketak
Naiara Berrojalbiz: "Helburua da poloetan klima-aldaketa zertan den aztertzea"
Artikora bidaiatzea esperientzia kilikagarria da edonorentzat, are gehiago ikertzaile batentzat, halako aukerak oso urriak izaten baitira. Naiara Berrojalbiz durangarrak ederki …
Albisteak
Otso beltzei txakurrek utzitako genea
Stanford Unibertsitateko zenbait genetistak otsoen ile beltzaren erantzule den genearen aldaera aurkitu dute, eta ikusi dute otso horiek noizbait etxe-txakurrekin …
Olioak hidrogenatu, trans azidorik sortu gabe
Nature materials aldizkarian, trans azidorik sortu gabe olioak hidrogenatzeko metodo bat argitaratu du Kaliforniako Unibertsitateko Francisco Zaera kimikariak. Haren arabera, …
Nukleoporinak, zahartzaroaren errudunak
Belaunetako mina, hezurretako mina, oroimen-gabezia eta abar adinarekin azaltzen dira. Horiez guztiez gain, ordea, adineko pertsonen zeluletako nukleoek duten beste …
Pigmeo-taldeen historia laburra da
DNAren azterketetan oinarrituta, pigmeo-taldeak duela gutxi bereizi zirela ondorioztatu du Frantziako Ikerketa Zentroko Paul Verdu genetikariak gidatzen duen taldeak. Hain …
Serotoninak erabat eraldatzen ditu basamortuko otiak
Erresuma Batuko eta Australiako hiru unibertsitatetako zenbait ikertzaileren arabera, serotoninak erabat eraldatzen ditu basamortuko otiak (matxinsaltoen antzeko intsektuak). Animalia horiek …
Exoplaneta txiki bat, Lurra halako bi
Frantziako Espazio Agentziaren CoRoT misioaren bidez, orain arte ezagutzen duten exoplanetarik txikiena aurkitu dute astronomoek. Gutxigatik ez da iristen Lurra …
Grafenoa eta gero, grafanoa
Materialen zientziako azken urteotako iraultza grafenoa izan da, alegia, karbono hutsez osatutako atomo bakarreko geruza bat. Erdieroale elektrikoa eta beroaren …
Atomo batek salto kuantikoa egin du
Iterbio elementuaren ioi bat teleportatzea lortu du Marylandeko eta Michigango unibertsitateetako ikertzaile-talde batek. Ioi baten informazioa metro bat baino gehiagora …
Salmonella ordubetean hautemateko gailu bat diseinatu dute
Salmonella spp. eta beste bakterio batzuk ordubete baino gutxiagoan hautemateko aukera ematen duen gailu azkar eta merke bat garatu du …
RNA-zati txiki batzuk DNA konpontzeko gai
Parisko Goi Eskola Normaleko ikertzaile-talde batek ikusi du RNA-zati txiki batzuek metilo-taldeak erantsarazi diezazkioketela DNAri behar dituen lekuetan Arabidopsis thaliana …
Fotosintesia ezagutzen, laser-pultsu motz batzuei esker
Laser-pultsu motz-motzak igortzen dituen sistema batekin, fotosintesian gertatzen den elektroi-mugimendua xehetasun handiagoaz aztertzea lortu dute. Zehazki, fotosintesian parte hartzen duen …
Gizakiek eta esponjek bakoitzak bere aldetik eboluzionatu zuten
Plakula izeneko izakia izan daiteke gizakien eta esponjen arbaso komuna, Hannovergo Albaitaritza Medikoaren Unibertsitateko zientzialari-talde baten esanean. Ondorioztatu dutenez, organismo …
Animalien aztarna zaharrenak topatu dituzte
Paleontologoek arazoak zituzten Kanbriar leherketa baino lehenagoko animalien aztarnak topatzeko (duela 540 milioi urte). Izan ere, animalia horiek ez zuten …
Astronomia-esperimentuetarako globo batek iraupen-errekorra egin du
NASAk abenduaren 28an aireratu zuen globo batek 42 egun baino gehiago egin ditu Antartika gainean. Hain juxtu, 42 egunekoa zen …
Mediterraneo kostako arrainak ugaritzea ongarrien ondorioa da
Niloren deltan gero eta ongarri gehiago erabiltzen dira, eta, hortaz, inguru hartako Mediterraneo kostako arrain-populazioa handitu egin da. Hori adierazi …
Birlandatutako oihanetan, ukitu gabekoetan bezain biodibertsitate handia
Moztu ondoren birlandatutako oihanak ukitu gabekoak bezain biodibertsitate handikoak izan daitezke, ikerketa batek argitu duenez. Connecticuteko Unibertsitateko Robin Chazdon ekologoaren …
Japoniako protoi-azeleragailua prest dago ia
J-PARC, Japoniako Protoi Azeleragailuaren Ikerketagunea, ia-ia prest dago lanean hasteko. Dagoeneko lortu dute protoi-izpiak 30 GeVetik 50 GeVera azeleratzea. Protoiak …
Sexuak mugatzen ditu morfinaren errezeptoreak
Hainbatetan adierazi dute ikerketek morfinak eta haren antzeko analgesikoek eragin handiagoa dutela gizonezkoetan emakumeetan baino. Atlantako Georgia Estatu Unibertsitatean arratoiekin …
Motor txiki-txikiak mikrorobotentzat
Australiako Monash Unibertsitatean, odol-zirkulazioan ibil daitezkeen mikrorobotentzako motorrak garatzen ari dira, piezoelektrizitatean oinarrituta. Hain zuzen ere, zirkulazio-arazo batzuk ...
Garunaren jarduerak uste baino gehiago erakusten du
Erresonantzia magnetiko bidezko garun-irudi batean, ikusmen-estimulu batek eta hori agertu zain egoteak emaitza berak ematen dituzte, Columbia Unibertsitateko ikertzaile-talde batek …
Antigorputzen bidezko terapia, hiesari aurre egiteko
SIV duten tximinoetan, antigorputzen bidezko terapia bat probatu dute Estatu Batuetako Emory Unibertsitateko ikertzaileek, eta oso emaitza onak izan dituzte. …
Iaz ere aurreko urtean baino transgeniko gehiago landatu ziren
Iaz, aurreko urtean baino ia % 10 hektarea gehiago hartu zituzten transgenikoen landaketek, ISAAA erakunde estatubatuarraren arabera. Erakunde hori bioteknologiak …
Tenperatura altuko supereroaleen propietateak argituta
Tenperatura "altuetan" supereroalea den material-familia baten, burdin artseniuro konplexuen familiaren, hainbat propietate eta abantaila deskubritu dituzte nazioarteko hainbat ikertzailek, eta …
Munduko sugerik handienaren fosilak aurkitu dituzte
Munduko sugerik handienaren fosilak aurkitu dituzte Torontoko Unibertsitateko paleontologoek Kolonbiako ipar-ekialdean. Aurkikuntza horri esker, Paleozenoan --alegia, gutxi gorabehera duela 58 …
Sitsen begiei esker, eguzki-panel eraginkorragoak
Herbehereetako zenbait ikertzailek sitsen begien nanoegituran oinarritutako geruza antiislatzaile bat garatu dute zelula fotovoltaikoen islapena murrizteko, eta, hortaz, panel eraginkorragoak …
Inurri langileek eta erreginek ez dute berdin egiten kantu
Myrmica schenki inurriek soinu bidez desberdintzen dituzte inurri erreginak eta langileak. Ondorio horretara iritsi da Oxford Unibertsitateko ikertzaile-talde bat inurrien …
Prostatako minbiziaren adierazle bat aurkitu dute gernuan
Gernuan dagoen molekula txiki baten kontzentrazioak prostatako minbizia zenbateraino garatuta dagoen jakiten lagun liezaieke medikuei, Michigango Unibertsitateko ikertzaileen ustez. Sarkosina …
Elhuyarren berriak
Kontabilitatea: teoria eta praktika
Kontabilitatearen hastapena bat dator pertsonek beren ekonomia zehaztu, zenbatu eta kontrolatzeko beharrarekin. Zer daukat? Zer zor dut? Zenbat irabazi dut? …
Jakintza hedatuz
Bareak, lurzoruaren osasunaren neurgailuak
Ingurune poluituetan bizi diren animaliek gune horietan bizitzeko egokitzapenak garatzen dituzte. Baina, zer nolako egokitzapenak dira horiek? Geneetan eraginik ba …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
