2192006(e)ko apirila
Gai nagusia
XII. CAF-Elhuyar sariak
Martxoan ospatu genuen CAF-Elhuyar sarien XII. edizioaren sari-banaketa. Saridunak, epaimahaikideak eta beste hainbat lagun bildu ginen urtero ospatzen den zientziadibulgazioaren festa horretan. Trenei buruzko artikulu bat izan da irabazlea edizio honetan, baina beste arlo askotako testuek ere izan dute saria.Horren guztiaren kronika bat duzue hurrengo orrialdeetan.
Erreportajeak
OpenTrad, Babelgo dorreari aurre egiten
Euskara, katalana, gaztelania eta galiziera; lau hizkuntza horiek bat egiten dute sistema batean: OpenTrad itzulpen automatikoko sistema. Testuak eta web …
Kobrea ez omen da betiko
Kobrea sekulako pagotxa da: aire lehorrak oxidatzen ez duen metala da, harikorra, eroale ona, merkea... Merkea? Merkea da asko dagoelako …
Haztegi handiak hirietan, arazo larriak ingurumenean
Abere-haztegi handiak asko ugaritu dira azken urteotan, batez ere garatze-bidean dauden herrialdeetako hirien inguruetan. Horrek arazo larriak eragiten ditu ingurumenean. …
Bizkarreko mina sendatzeko mahaia
Egia da jende askok eta askok izan duela inoiz edo behin bizkarreko mina, baina ez da hil edo biziko gaixotasuna. …
Minbiziari aurrea hartzeko gakoak
Hamar minbizi-kasutatik zazpi saihestu edo bazter litezke, baldin eta gure bizimodua aldatuko bagenu. Otsailaren 4an, urtero bezala, Minbiziaren Aurkako Eguna …
Elkarrizketak
Oskar Fernandez-Capetillo: "Saririk inportanteena da gehien gustatzen zaidan horretan egiten dudala lan"
Bilbotarra. 31 urte. Swiss Bridge saria jaso du minbiziaren esparruan egin dituen ikerketengatik. Oskar Fernandez-Capetillo da ikertzaile gazte hau. Han …
Albisteak
Titango metanoaren jatorria
ESAren Huygens zundak bildutako datuen arabera, litekeena da lur azpian egotea Titango atmosferako metanoaren jatorria. ESAko ikertzaileek ereduak egin dituzte …
Krater handi bat aurkitu dute Saharako basamortuan
Bi eraztuneko krater bat detektatu du Boston Unibertsitateko El-Baz geologoak satelite-argazkien bitartez. Egiptoko hego-mendebaldean dago, eta orain arte Saharan aurkitu …
Ordenagailu kuantikoak, gero eta gertuago
Pittsburgheko Unibertsitateko --Pennsylvania-- ikertzaile-talde batek 10 nanometroko erdieroalea sortu du, germanioa silizioaren gainean txertatuz. Puntu kuantiko izenez ezagutzen diren irla …
Landare-hesiak nekazaritzan lagungarri
Landare-hesiek edo heskaiek nekazaritzan duten eragina neurtzea da Nafarroako Unibertsitate Publikoko ikerketa baten helburua. Heskaia zuhaitz eta zuhaixkaz edo landaretza …
Arrainen esperma sortzeko zeluletatik, obuluak
Japoniako ikertzaile-talde batek obuluak lortu ditu arrainen espermatogonietatik -espermatozoideen zelula aitzindariak-. Haziarekin zer gertatzen den aztertu nahi izan dute laborategiko …
Pluton eraztunduna
Litekeena da Plutonek eraztun bat izatea. 2005eko maiatzean Plutonek bi satelite txiki zituela ikusi zuten Hubble espazioko teleskopioa erabilita, P1 …
SRY, sexu-gene bat baino gehiago
SRY genea Y kromosoman dago, eta sexuarekin soilik lotu izan da orain arte. Eginkizun nagusia fetua mutiko izateko seinalea ematea …
Espezie berriek azkar ordezkatzen dituzte galdutakoak
Orain arte, fosilak aztertuta, paleontologo eta biologoek uste izan dute 5 eta 10 milioi urte bitartean kostatzen zaiela espezie berriei …
Solidoen atzean dagoenari so
Efektu kuantikoaren bitartez, X izpien efektua eragin dute materia solido batean. Esperimentu horren helburua da, adibidez, pareta baten beste aldean …
Gizakiaren ordulari molekular motela
Giza espeziean, belaunaldi baten eta hurrengoaren artean dagoen tartea handia da; 20 urtekoa, gutxi gorabehera. Beste primate batzuk gizakia baino …
Ikerketa batek eskalatzaileak
Hainbat ikerketatan frogatu dutenez, eskalatzeak kalte egiten die haitzetako bizidunei. Alabaina, orain ikusi dute eskalatzeak ez duela uste bezainbesteko kaltea …
Egitura zeramiko berria itsasoaren izoztea eredu hartuta
Itsasoko uraren izozte-prozesua eredu hartuta, material zeramiko oso gogor eta trinko bat egin dute AEBetako Lawrence Berkeley laborategiko ikertzaileek. Lehenengo, …
Balea perversa generoko barraskiloek hegan egiten dute
Balea perversa generoko barraskiloek bidaia luzeak egiten dituzte hegaztien zangoetara itsatsita. Barraskilo horiek Europan garatu ziren arren, munduko beste hainbat …
Minbiziaren aurkakoa, progeria gelditzeko
Farnesiltransferasa entzimaren inhibitzaileak (FTI) zenbait minbizi sendatzeko erabiltzen dira. Orain, progeriaren aurka onuragarriak izan daitezkeela frogatu dute UCLAko ikertzaileek. Progeria …
Minerala eta elektrizitatea, hozteko
Cambridgeko Unibertsitateko ikertzaileek frogatu dute mineral batek efektu elektrokaloriko handia duela. Ondorioz, hainbat aplikazio interesgarri izan ditzake mineral horrek. Zehazki, …
EAEko lehenengo abionikako proiektu estrategikoa
Hegatek proiektua abiatu du Teknologia Aeronautikoen Zentroak beste zenbait erakunde eta enpresarekin elkarlanean. Proiektuaren helburua da abionikaren (industria aeronautikora aplikatutako …
Nafarroako belar txar arruntenak
Nafarroako belar txarren espezierik ohikoenak eta horiek kontrolatzeko moduak ikusgai jarri dituzte Nafarroako Unibertsitate Publikoko herbarioaren web orrian www.unavarra.es/servicio/herbario. Hain …
DNA, babeserako sareen osagai
Informazio genetikoaren gordailu izateagatik da ezaguna DNA. Ez da hori, ordea, DNAren funtzio bakarra, immunitate-sisteman ere parte hartzen baitu. Azkenaldian, …
Ugaztun bat jurasikoko uretan igeri
Kastorearen eta igarabaren antzeko ugaztun baten fosila aurkitu dute. Orain arte aurkitu izan den uretako ugaztun baten fosilik zaharrena da. …
Argia lotailu
Nanoeskalan, bi dimentsioko partikula-multzo bat osatu dute argia erabiliz partikulak elkarri lotzeko. Britainia Handiko Medikuntzaren Ikerketarako Institutuko ikertzaileek egin dute …
Aurpegi osoaren transplantea egiteko ordua heldu da
Estatu Batuetako zirujauek ikerketa-sorta bat kaleratu dute, aurpegi osoaren transplantea nola egin argitzen duena. Berriki, Frantzian egin dute lehenengoz aurpegi …
Elhuyarren berriak
Hitzaldiak Elhuyarren eskutik
Zuzenean esatea eta entzutea izaten da askotan egokiena. Galderak eta erantzunak trukatuz, pentsamendua akuilatzea. Elhuyar Fundazioak eskaintzen dituen hitzaldiek horixe …
Jakintza hedatuz
Urdaibaiko basoen diagnostikoa
Euskal Autonomia Erkidegoko azaleraren erdia baino gehiago basoa da. Baina baso asko izateak ez du esan nahi osasuntsu daudenik; eta …
Zientziaren efemeridea
Barne-errekuntzako motorra
Lehenengoz sortu zutenean ez zuen erabilera handirik izan. Baina, ondoren, bereziki garraioaren jaun eta jabe bilakatu zen. Barne-errekuntzako motorraz ari …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
