1872003(e)ko maiatza

Erreportajeak

"Naturari buruzko dokumentalak telezaborra dira". Iritzi artikulua

Larrinaga Larrazabal, Asier -

Zientzia-dibulgazioaren ikuspegitik, bi jokabide gaitzesgarri topatu ditut naturari buruzko dokumentaletan: sentsazionalismoa eta interpretazio-gako okerrak ematea. Nola liteke, orduan, ikusleek prestigiorik …

Etekin handiko materialak biharko gizartean

Aranberri, Ibon - Kimikan doktorea
Dr. Alexander Bismarck -

Gaur egun, materialen aplikazioak mugagabeak dira eta erabilera bakoitzarentzat materialik egokiena lortzea da hainbat arlotako zientzialarien erronka. Erronka horren irtenbideetako …

Lorezaintza berde-berdea

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Lorezaintzaren lehenengo arrastoak Mesopotamiako eta Egiptoko lorategienak dira. Garai haietatik, etengabeko bilakaera izan du. Kultura bakoitzak bere erara ulertu du …

Neolito garaiko hezurdura bat Jaizkibelen

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Aranzadi taldeko kideek Neolito garaiko gizaki baten hezurrak aurkitu dituzte Gipuzkoako Jaizkibel mendian. Ikertzaileek iragarri dute litekeena dela fosilek 6.000 …

Obesitatea: osasun-arazo benetan potoloa

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Hona hemen gaur egungo ironia: milioika jende lagun hiltzen den bitartean, obesitatea osasun-arazo nagusienetakoa bilakatzen ari da. Haurrei zein helduei …

Araztegietako lohiak garbitzen

Andonegi Beristain, Garazi - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Hondakinen tratamendua amaigabeko eztabaiden sortzaile izaten da; hondakinak non bota behar dira? Zabortegiak non eraiki behar dira? Hondakinak tratatzeko metodo …

Fluorra, egoskorretan egoskorrena

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Alpeetan aurki daitezkeen harrien artean bada fluorita izeneko harri urdin edo berde deigarri bat. Benetan ikusgarria da; izan ere, munduko …

Izotza harriekin jolasean

Nuñez-Betelu, Koldo -
Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Toki hotz askotan, lurzorua tamaina heterogeneoko pikorrez eratuta dagoenean, harri eta pikor xeheak antolatu eta harrizko irudi harrigarriak osatzen dira. …

Charles Lindbergh, Atlantikoa zeharkatu zuen lehena

Rementeria Argote, Nagore - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

1927ko maiatzaren 20an lortu zuen Lindberghek Ozeano Atlantikoa hegazkinez zeharkatzea: bakarrik eta gelditu gabe hegaldi hori burutzen lehenengoa izan zen. …

Kafeinaren inguruko mitoak

Agirre, Jabier - Medikua eta OEEko kidea

Kafeina substantzia naturala da, mundu osoan zabaldurik dauden 63 landare-espezietako hosto, hazi eta fruituek dute, eta aspalditxotik kontsumitzen da. Kafeina …

Garagar-legamia

Lorenzo, Arantza -
Uranga, Ane Miren -

Saccharomyces cerevisiae espezieko milioika legamia (hongo mikroskopiko zelulabakarrak) deshidratatu ondoren geratzen den hauts lehorra da garagar-legamia.

Elkarrizketak

Michel Duplaa zuberotarra sateliteak ikertzen

Kortabarria Olabarria, Beñardo - Elhuyar Zientzia
Atxotegi Alegria, Uhaina - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Lehen, zuberotarrak maiz joan ohi ziren Parisera neskame-lanak egitera. Geroztik, gauzak anitz aldatu dira. Michel Duplaa zuberotarra dugu, Maulen jaioa, …

Albisteak

Zelula amek zein eta noiz agintzen dute

Elhuyar Zientzia -

Suediako Karolinska Institutuan, nerbio-sistemaren zelula amen garapena kontrolatzen duten substantzia batzuk identifikatu dituzte.

Berotegi-efektuak presioan eragiten du

Elhuyar Zientzia -

Berotegi efektuak, tenperaturan ez ezik, atmosferaren presioan ere eragiten du.

Fetuaren RNA amaren odolean

Elhuyar Zientzia -

Hong-Kong-eko Unibertsitateko ikertzaile batzuek fetuaren RNA mezularia amaren odolean detektatzeko metodo bat garatu dute.

Jean-Pierre Serre, lehen Abel sariduna

Elhuyar Zientzia -

Serre matematikariaren ibilbide profesionala saritu nahi izan du Norvegiako Zientziaren eta Letren Akademiak. Horretarako, Abel saria emango diote aurten matematikari …

Nanosilizioa, diamantearen eta zafiroaren artean

Elhuyar Zientzia -

Nanoeskalako materialen ezaugarri mekanikoak neurtzeko metodoa garatu dute ikertzaileek.

Hesteetako bakterio baten genoma deskodetu dute

Elhuyar Zientzia -

St. Louis Mediku Eskolako ikertzaileek Bacteroides thetaiotaomicron bakterioaren genoma deskodetu dute.

Beste pauso bat terapia genikoan

Elhuyar Zientzia -

Elkarlanean diharduten Londresko Inperial College-ko eta Hammersmith ospitaleko zientzialariek proteinen eratze-prozesuan eragin ahal izan dute, akatsak zuzentzeko.

Pintura tenperatura neurtzeko

Elhuyar Zientzia -

Tenperatura handitzean kolorez aldatzen den pintura garatu dute Errusiako Mendeleev Unibertsitatean.

Landareek lurra kolonizatu zutenekoa

Elhuyar Zientzia -

Duela 400 milioi urte inguruko landareek gorantz hazteko gaitasuna zutela eta horrek zuhaitzak agertzea erraztu zuela ondorioztatu dute ikertzaileek.

Lurrikarek ibaiak ureztatzen dituzte

Elhuyar Zientzia -

Lurrikara indartsuen ondoren, inguruko ibaiek ur-emari handiago izaten dute; euria egin izan balu bezala. Hainbat esperimentu egin ondoren, ura lurretik …

Lurruntzen ari den planeta

Elhuyar Zientzia -

Lurruntzen ari den planeta bat ikusi dute lehenengoz astronomoek Hubble teleskopioari esker. Planeta tenperaturaren ondorioz ari da lurruntzen, eta, kometa …

Sexu-erakargarritasuna ezkutuan

Elhuyar Zientzia -

Ikertzaileek aspaldidanik zuten susmoa animalia batzuek ez ote zituzten ezkutuko mezuak erabiltzen bikotekidea aurkitzeko. Susmo hori egiaztatzen duen arrain-mota bat …

Termometro zehatzagoak

Elhuyar Zientzia -

Termometro guztiek berdin neurtzen dute? Bada ez. Yale Unibertsitatean aluminiozko termometroak garatu dituzte. Termometro horietatik elektrizitatea pasarazi eta, ondorioz, korronte …

Argi ultramoreak kalte egiten die lanpernei

Elhuyar Zientzia -

Ikertzaileek uste dute erradiazio ultramorea itsasoko goiko geruzetan bizi diren animaliak kaltetzen ari dela, lanpernak ez ezik, karramarroen eta langosten …

Beira metalak bezala hausten da?

Elhuyar Zientzia -

Metalak hautsi aurretik deformatu egiten dira. Beira, aldiz, bat-batean hausten da. Montpellierko Unibertsitateko eta CEA laborategiko ikertzaileen arabera, hausterakoan sortzen …

Baratxuri-estraktuaren eragin farmakologikoa frogatu dute

Elhuyar Zientzia -

Txinako Beijing Institutuko ikertzaile batzuek baratxuri-estraktuaren eragin farmakologikoak biltzen dituen artikulu bat argitaratu dute. Baratxuriak DNAren eraldaketa oxidatiboa eragozten du, …

Heldu den urteko gripea iragartzeko tresna

Elhuyar Zientzia -

Gripearen birusak aldatzeko gaitasun handia dauka eta, ondorioz, txertoa hartuta ere ez gaude salbu. Kaliforniako Unibertsitatean eredu teoriko bat garatu …

Primate txikien arbaso fosila

Elhuyar Zientzia -

Egiptoko basamortuan 38 milioi urte omen dituzten primate txikien fosilak aurkitu dituzte paleontologoek. Orain arte aurkitu dituzten fosilik zaharrenak dira.

Gamma izpien leherketak eta supernobak

Elhuyar Zientzia -

Astronomo batzuek uste dute gamma izpien leherketak zulo beltzek igorritakoak direla, baina ez zulo beltz guztiek, baizik eta supernoba bat …

Kanabinoideoek arratoi-enbrioien garuna aldatzen dute

Elhuyar Zientzia -

Amaren tripan zeudela kanabinoideo baten eraginpean egondako arratoien garunak ez dira ohikoenak bezalakoak.

GIBaren trikimailua

Elhuyar Zientzia -

Hiesa eragiten duen birusetako batek, GIB-1ak, beste birusetan ikusi ez den amarru bat erabiltzen du sistema immuneari ihes egiteko.

Rosetta-ren bigarren helburua

Elhuyar Zientzia -

Xehetasun guztiak lotu eta kometa egokia dela ikusiz gero, Rosetta 2004ko otsailean jaurtiko dute, azkenik, eta, dena ondo badoa, 2014an …

Superhaizea, Chandra eta Hubble

Elhuyar Zientzia -

Superhaizea galaxiaren erdigunean zulo beltz bat dagoelako sortzen da, edo galaxiaren barnean supernoba leherketa bat gertatu delako.

Munduko zokorik ezkutuena ezagutu nahian

Elhuyar Zientzia -

Antartika munduko kontinenterik ezezagunena da; hango kondizio gogorrek ia ezinekoa egiten dute zuzenean ikertzea. Autosub-ek honakoak neurtuko ditu; uraren …

Bakteriofagoak txerto merkeak egiteko

Elhuyar Zientzia -

Britainia Handiko Moredun Ikerketa Institutuan, DNAren zati soilen ordez, bakteriofagoak erabili dituzte B hepatitisaren aurkako txertoak egiteko.

Beste lorpen bat zelula amen hazkuntzan

Elhuyar Zientzia -

Giza enbrioien zelula amak hezur-muineko zelula berezi batzuen laguntzaz hazten direla frogatu dute Johns Hopkins-eko ikertzaileek.

Jupiterrek sei satelite gehiago

Elhuyar Zientzia -

Gure eguzki-sistemako planetarik handienari biraka dabiltzan sei satelite gehiago aurkitu dizkiote. Horiekin, 58 satelite ikusi ahal izan dituzte Jupiterren inguruan …

Erreketako karramarro partenogenetikoak

Elhuyar Zientzia -

Karramarro-espezie partenogenetiko bat aurkitu dute Alemanian. Jatorriz Ameriketako Cambaridae familiako krustazeoa da, nahiz eta erabat ziurtatzeke dagoen zein espezietakoa den.

Mintzen belaunaldi berria

Elhuyar Zientzia -

CIDETEC zentroko Material Berrien Departamentuan, polimero eroaleetan oinarrituriko mintzak egin dituzte.

Zeruaren mapa

Elhuyar Zientzia -

Zeruko 500 bat milioi objeturen argazkiak egin eta Interneten jarri dituzte. Izarrek, galaxiek, asteroideek eta kometek osatzen dute argazkien artxiboa.

Elhuyarren berriak

Euskarazko OCRa

Martinez Iraola, Edurne -

OCR bezala ezagutzen dugun teknologia aspaldikoa bada ere, ez zegoen oraindik euskaraz lan egitea ahalbidetzen zigun horrelako aplikaziorik. ELEKAk garatu …

Jakintza hedatuz

Ingurune adimentsuak sortzen

Andonegi Beristain, Garazi - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Ingurune-adimenak inguru aktiboak sortu nahi ditu, erabiltzailearen une oroko beharretara egokitzen den konputagailu-sarea izan nahi du. Horretarako, teknika berriak erabiltzen …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila