Dereito e informática. Dereito por computador
De ábaco a microchips
Desde o ábaco utilizado na antigüidade paira ensinar os principios xerais da aritmética pasouse un longo tempo ao actual computador eléctrico. No camiño cara á automatización, o primeiro computador electrónico foi creado polo profesor Howard Aiken en 1944 en Estados Unidos. Esta máquina funcionaba mediante relés, ademais das ordes e instrucións gravadas nos cartóns perforados, traballaba cos datos almacenados na memoria.
A partir de entón, realizáronse esforzos para que estas máquinas teñan un tamaño cada vez menor, á vez que foron aumentando a súa capacidade e velocidade de procesamiento de datos. Grazas a un software complicado, hoxe en día calquera usuario de computador pode ser, aínda que só teña un pouco de coñecemento do computador.
Por outra banda, a extensión da chamada informática ou ciencia paira o tratamento automático da información é una das causas do rápido cambio social que vivimos. En canto ao mundo xurídico, esta nova ciencia ofrécenos medios paira chegar a un Dereito máis concreto e claro, tanto a nivel de uso como na propia aplicación.
É máis, a nova tecnoloxía está a cambiar a forma de pensar dos xuristas. Por iso, non queda máis remedio que adaptarse a estes novos métodos ao profesional do Dereito, aínda que só sexa paira abordar cuestións vellas desde unha perspectiva diferente e adaptar a súa actividade xurídica ao desenvolvemento tecnolóxico.
Situación da informática xurídica
A relación entre Informática e Dereito concrétase en dous ámbitos. Por unha banda, a actividade actual no día do Dereito pode contar co apoio da informática, denominada Informática Xurídica. Doutra banda, gobernar a influencia da Informática na sociedade é una tarefa de Dereito, o Dereito informático.
Dado que o obxecto deste artigo é dar a coñecer una aplicación concreta do primeiro campo, encargámonos agora de dar una introdución e una visión xeral a esta ciencia. Como xa se suxeriu anteriormente, a Informática Xurídica presta un gran apoio á actividade profesional do Dereito. Na actualidade, esta ciencia desenvolveu tres aplicacións diferenciadas: o apoio á xestión da actividade xurídica (por exemplo, procesadores de textos e programas de xestión paira uso en oficinas de avogados); a posibilidade de gardar e recuperar documentación xurídica en soporte magnético (bases de datos paira a consulta de lexislación, xurisprudencia e doutrina); a posibilidade de axudar á resolución e resolución de litixios por computador (coñecidos como Sistemas Expertos).
Aplicación informática de dereito
A recente aplicación dos profesores de Dereito Civil da Facultade de Dereito de San Sebastián, en colaboración co equipo informático de Elhuyar, cumpre cunha variante moi interesante a segunda das funcións anteriormente citadas, xa que o sistema automatizado ideado e executado por este grupo, ademais de reunir a lexislación e a doutrina paira tratar un determinado ámbito do Dereito civil, permite realizar exercicios prácticos sobre este ámbito.
O obxectivo do proxecto era elaborar un método que poida axudar á aprendizaxe do Dereito civil. En definitiva, ofrecer una alternativa aos métodos tradicionais a través da cal os usuarios da aplicación:
Poderá localizar rapidamente datos sobre o tema concreto que lle interesa. A aplicación conta cunha serie de menús que recollen os principais epígrafes do tema, o que permite ao usuario coñecer de inmediato onde vai atopar. Isto ten a vantaxe de que os sumarios dos libros de texto non teñen ningunha vantaxe, é dicir, que ao dar ao computador una chave de referencia (una palabra, un número, calquera outro signo) se apantallen inmediatamente as peticións ao usuario. Se o desexa, tamén pode acceder á información solicitada a través de una impresora.
En canto a os exercicios (tendo en conta que o usuario pode acudir directamente a esta parte do programa se así o desexa e una vez introducidos os exercicios pódese volver á parte dogmática atrás), do mesmo xeito que no apartado anterior, dáselle ao usuario un menú no que os exercicios corresponden a cada un dos apartados da parte teórica en que os atopa. No momento de resolvelas, o programa desempeña a función de docente, indicando en primeiro lugar se a resposta que deu ao usuario é correcta ou non; en caso de non acertar, ofrecendo axuda antes de darlle a opción de volver contestar; e no caso de que non consiga responder correctamente despois da última sesión.
Doutra banda, hai que dicir que ao expor os exercicios actuouse co concepto de aleatoriedad tan utilizado en informática. Isto permite crear un conxunto de exercicios a partir dun enunciado. Por exemplo, entre as posibles respostas que se ofrecerán en preguntas tipo test, sempre haberá una correcta (pode ocorrer que esta tamén sexa diferente dunha sesión a outra) pero o resto de opcións non sempre serán as mesmas. Este sistema require una reflexión máis profunda, e aínda que se repiten máis dunha vez os mesmos exercicios, descártase o hábito de resposta automática.
Cando se selecciona un apartado do tema, a orde dos exercicios é fixo, xa que como primeiro paso considerouse máis adecuado resolver os exercicios na orde lóxica que o tema requira. Con todo, se se quere utilizar a aplicación como un repaso, tamén se ofrece a posibilidade de pedir exercicios mesturados.
Os froitos da primeira sesión desta aproximación entre profesores de dereito e informáticos esixen una continuidade. E é que, sendo una das actividades máis valoradas na sociedade actual a capacidade de información e procesamiento da información, os xuristas non poden eludir este novo reto. Menos aínda cando os resultados do traballo foron tan positivos e tan útiles.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
