De onde vén a auga das fontes?
Consorcio é o encargado de xestionar de forma conxunta a subministración de auga e os servizos de saneamento na área metropolitana do Gran Bilbao. Nesta ocasión falaremos unicamente da subministración. A auga de calquera sistema de abastecemento require dunha destas dúas fontes: as correntes de auga ou o sistema regulado mediante encoros. A captación directa de auga dos ríos require que o caudal dos mesmos sexa o necesario paira o abastecemento ao longo de todo o ano. Non é o caso dos ríos da nosa contorna, que son curtos e de caudal variable. Por tanto, a única solución é recoller a auga no inverno e utilizala ao longo do ano.
O sistema de abastecemento xestionado polo Consorcio de Augas do Gran Bilbao baséase nos encoros. A utilización de augas subterráneas é outra opción, pero o Consorcio realiza a explotación da auga superficial. Nos encoros almacenan a auga dos ríos de caudal variable. O Consorcio de Augas do Gran Bilbao toma auga de diferentes sistemas, pero o que chega á depuradora de Venda Alta ten a súa orixe no sistema Zadorra. A orixe do abastecemento do consorcio é o transvasamento, xa que traen as augas das concas da vertente mediterránea.
Un sistema de abastecemento adecuado require que o nivel de auga do encoro sexa suficiente paira manter a subministración durante todo o ano. Ademais, para que o río siga vivo máis abaixo, debe chegar ao caudal que necesita durante todo o ano. A pluviometría, a vida das concas e a xeografía, é dicir, o estudo das posibilidades existentes paira a construción dun encoro na conca, son tres requisitos mínimos a ter en conta na construción dos encoros. O obxectivo destes esforzos é lograr una dotación total. Con todo, cando interveñen variables naturais é imposible. O Consorcio de Augas do Gran Bilbao ofrece una garantía do 95%. Isto suporía un problema de abastecemento de 100 a 5 anos. En calquera caso, o valor do 95% calculouse en función do consumo actual. Por tanto, si o consumo aumentase, a garantía da subministración tamén diminuiría.
A materia prima utilizada polo Consorcio de Augas do Gran Bilbao é a auga dos encoros. A análise da calidade da auga do sistema Zadorra é o primeiro paso. Isto faise dúas veces en cada estación do ano, polo que se realizan oito sesións de análises ao ano. Este estudo realízase tendo en conta dous criterios principais. A primeira é a contaminación dos ríos e a natureza da depuración que iso supón. A segunda é o grao de eutrofización. En canto á contaminación, pódese dicir que o Zadorra non expón problemas de preocupación. Non é así no caso da eutrofización. Os técnicos de Venda Alta indicáronnos que este parámetro non é moi coñecido, pero é máis importante do que a xente pensaba. No sistema do Zadorra, a actividade agrícola é moi importante e como consecuencia diso, nas correntes de auga acumúlanse compoñentes con alto contido en nitróxeno e fósforo, o que aumenta considerablemente a eutrofización natural.
A eutrofización é o resultado de enriquecer a auga en materias nutritivas e pode ser un proceso natural. Por exemplo, as algas poden aumentar debido á presenza de nutrientes excesivos na auga, o que pode dar sabor e cheiro á auga. Despois morren, afúndense e descomponse as algas. Aínda por riba, o quecemento da auga superficial por efecto do sol dá lugar a gradientes de temperatura e densidade, o que fai que a superficie sexa auga máis quente de baixa densidade e o fondo sexa auga fría de alta densidade. Estas dúas masas de auga non se mesturarán até o temporal de outono. As algas comezan a descomporse consumindo osíxeno.
O gradiente de temperatura e densidade fai que as capas de auga non se mesturen e quede una capa inferior con escaseza de osíxeno, é dicir, una capa anóxica. Este proceso dará lugar á disolución de varios sales (de ferro, manganeso e sulfuro). Isto ten una incidencia inmediata na calidade da auga.
O deseño do sistema permite a utilización da auga no aproveitamento hidroeléctrico antes da súa incorporación á rede de abastecemento. É o que fai Iberdrola S.A. A auga do encoro é conducida a outro pequeno encoro tras o seu uso na central hidroeléctrica. A medida que se vai baleirando o segundo encoro ordénase a apertura do paso de auga por arriba. A auga liberada pasa polas turbinas antes de chegar ao segundo encoro. En xeral, a auga túrbase de forma intermitente. Ao pasar polas turbinas, a auga se ventila para que o osíxeno disólvase de forma homoxénea. Fe e Mn volverán precipitar e a calidade da auga mellorará. Este proceso, é dicir, a ventilación da auga a través das turbinas, ten por tanto o mesmo efecto que as tormentas de outono provocando a mestura de capas de auga.
O consorcio trata a auga de consumo paira garantir a súa potabilidade. As peores augas que se tratan no consorcio poden ser de A3 no peor dos casos. Aínda que existe tratamento paira as augas do nivel A3, non se utilizou até agora. Polo momento o tratamento é de nivel A2.
Pódese dicir que o tratamento que se aplica á auga en Venda Alta é anti-turba. Paira iso engádese á auga un coagulante con tratamento químico. Son sales procedentes de ácidos fortes. As forzas equilibrantes entre as partículas e a auga que provocan a turbidez rompen e provocan que estas partículas se saian”. Estes copos teñen aínda pouco peso e paira facilitar o seu sedimentación engádese tamén polielectrolito á auga. A continuación aplícanse os procesos físicos. Entre elas, a decantación dos copos xerados polo salinero. As turbinas tamén contribúen a iso. A decantación é a separación por gravidade dos produtos dunha mestura, sendo polo menos uno deles líquido.
Do mesmo xeito que nos depósitos de auga, aceleran a decantación, é dicir, “axudan” ao proceso de decantación. Un bo proceso de decantación permite prever que a calidade da auga sexa moi boa, xa que pode eliminarse Fe e Mn. Pero co 100% da auga decantada non ocorre así. Porque os copos poden quedar de novo na auga cando o sol quenta a auga nos recipientes de decantación ou por efecto do vento. Prevendo todo iso, dáse un segundo paso que garanta a calidade da auga: a filtración.
Os filtros son leitos con area de sílice no fondo. A auga pasa polo leito e os copos quedan nas areas.
Tras a filtración, a auga se esteriliza por cloración. Aínda que se dixo moito sobre este proceso, polo momento non se coñecen produtos que substitúan ao cloro. O cloro persiste na auga e garante a esterilización da auga até a súa saída da billa.
O tratamento habitual en Venda Alta finaliza na etapa de cloración. Despois de todo isto, a auga está en condicións de ser distribuída. Se se empeora a calidade da auga e alcánzase o nivel A3, prevese a ozonización e o tratamento con carbono activo. Con todo, non se utiliza porque non se utiliza. A ozonización levaría a cabo una vez finalizado o proceso habitual, mediante a disolución das burbullas de ozono na auga. O tempo de contacto entre a burbulla e a auga debe garantir que o ozono pase á auga pero non se perda.
Posteriormente, a auga pasaría por leitos de carbono activo. Aínda que o ozono é un bo esterilizador, ao ser gas non asegura o efecto nas grandes redes, polo que se utilizan ozono e cloro, a sustancia que garante a seguridade do proceso.
Como xa se comentou anteriormente, a auga do nivel A3 require de medidas de tratamento máis estritas. Entre outras cousas, é necesario a ozonización e o emprego de leitos de carbono activo. Neste paso do proceso hai que ter en conta moitas variables. Entre outras cousas, non hai que esquecer que os leitos de carbono que se van a utilizar son bacterianos. Os leitos deben ser reactivados e rexenerados para que non prexudiquen máis que en beneficio. Os filtros que se colocan na billa dos fogares tamén poden causar o mesmo problema. Se se utiliza durante máis dun mes, pode ser un bo lugar paira o crecemento das bacterias.
Ademais dos xa mencionados, a auga que pasa por Venda Alta recibe un tratamento de fluorización. Nos sistemas de abastecemento de máis de 300.000 habitantes na CAPV é obrigatorio o uso de fluoros por esixencia legal. O fluoro contribúe á consolidación das partes óseas do corpo humano e crese que serve, entre outras cousas, paira regular o índice das canas. Con todo, a dosificación do fluoro debe facerse con moito coidado. Debido á súa estabilidade, non se perde na rede e pode ser prexudicial por encima de certo grao, polo que non se pode dosificar por encima do nivel requirido.
Paira realizar o camiño que vos explicamos, a auga pasa 2 horas en Venda Alta. Paira chegar a ela tardou 4 horas. En total, a auga realizou una excursión de 6 horas.
Na actualidade, o rendemento da rede de distribución é do 55-60% e as perdas do 40-45%. O consorcio en si mesmo xestiona a rede primaria, a rede principal que discorre desde o encoro aos municipios. As conducións que chegan a cada un dos fogares dos municipios constitúen una rede secundaria que depende de cada concello. Con todo, moitos municipios contrataron a xestión do Consorcio. A xestión da rede secundaria non é nada fácil. Hai moitos quilómetros de tubaxes que necesitan ser rastrexadas e vixiadas e nelas pérdese moita auga.
Se sumásemos os contadores de cada casa e comparásemolos co caudal do contador de auga que salgue do encoro, a perda mínima sería de entre 30 e 35%. Os técnicos de Venda Alta indícannos que é o mellor caso ou o que se considera óptimo paira una rede ampla. Dentro deste ideal ou óptimo, é dicir, dentro desta perda intermedia do 30-35%, inclúense tamén as augas utilizadas sen contador, como as fontes de auga das xardineiras. Os técnicos de Venda Alta estiman que na rede do Gran Bilbao lograríase un aforro de entre un 10 e un 15% mediante o mantemento da rede secundaria por rúas. Este é un dos seus obxectivos paira os próximos anos.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
