Lirón gris, trasgo de bosques

O lirón gris é un mamífero pequeno clasificado no grupo de roedores. Pode medir entre 13 e 18 cm de cabeza a ano, podendo pesar entre 150 e 250 gramos segundo a época do ano.
O lirón gris é un pequeno mamífero do grupo de roedores.
J.R. Aihartza

Durante o outono, quen estivo de noite nos nosos bosques, ouvirá a miúdo os sons producidos polas sementes de haxa ou as landras ao caer ao chan. Moitas veces esas landras caen por si mesmas, pero ás veces é un excéntrico animalito o que lanza as superficies baleiras desas sementes. Nestes casos, si aclaramos as nosas ramas superiores, podemos ver cun pouco de sorte o lirón gris.

O lirón gris ( Glis glis ) é un mamífero pequeno clasificado no grupo de roedores. Pode medir de cabeza a ano entre 13 e 18 cm, mentres que a cola peluda ten entre 12 e 15 cm. O seu peso varía entre 150 e 250 gramos segundo a época do ano. En canto á aparencia, aínda que a primeira vista pode lembrar a rata ou a ardilla, se se observa mellor pode dicir que o animal é totalmente diferente. A súa pel é lisa, gris parda ou gris prateado pola súa banda superior, co ventre esbrancuxado. As súas garras parecidas ás ardillas e a súa longa cola paira manter o equilibrio fálannos da súa vida arborícola. Á súa vez, os seus grandes ollos negros, e os longos bigotes con función táctil, indican que está adaptada paira actuar na escuridade.

Aínda que a primeira vista pode endurecer a rata ou a ardilla, podemos dicir que é un animal totalmente diferente.
J.R. Aihartza

O lirón gris é, por tanto, o parente nocturno da ardilla. En canto ao seu hábitat, vive en bosques de frondosas e/ou coníferas, aínda que prefire hayedos e robledales. Tamén pode nidificar en parques, xardíns e ganbara de caseríos ou bordas, a condición de que teña a posibilidade de obter comida cerca. Trátase dunha especie paleárquica, hoxe presente en toda Centroeuropa, estendida desde o leste até Persia e Turkestet. Polo sur, o límite é o Mediterráneo e na Península Ibérica só se observou na vertente cantábrica.

Este curioso animalito pasa o día nalgún buraco de árbores, ou nalgún niño que el mesmo constrúe, e non se elimina até o anoitecer. Non é de estrañar, por tanto, que a pesar do seu aspecto tan amable, paira a maioría dos kaletarras sexa totalmente descoñecido. Coa noite, con todo, o lirón comeza a traballar: móvese moi rápido cara arriba e abaixo polas árbores en busca do alimento, e grazas ás coxíns húmidos e pegañentos dos pés traseiros, é capaz de subir un pouco por encima da superficie lisa. Non é de estrañar, por tanto, que cheguen ás bóvedas de caseríos e bordas que se atopan nas proximidades dos bosques, onde se asalten.

Os coxíns húmidos e pegañentos dos pés traseiros permítenlle ascender lajas pola superficie lisa.
J.R. Aihartza

O lirón é sobre todo un animal fitófago, aínda que en ocasións pode comer insectos e algunha pequena ave. Na primavera e verán aliméntanse principalmente brotes, cortizas de árbores, follas e outras partes verdes vexetais. A partir de setembro busca sobre todo os froitos que se xogaron nas graxas, acumulando así reservas suficientes paira afrontar o longo inverno. Nesta época, por tanto, prefire a landra, as sementes de haxa, as avellanas e outros froitos secos con graxas, e o seu alto valor enerxético fai que o lirón engórdese alcanzando o maior peso do ano.

A partir de novembro, e coa chegada das primeiras xeadas, o lirón está listo paira hibernar. Entón búscase un arbol seco e suave, onde se garda, enrolando o corpo e cubrindo a cabeza e o pescozo coa cola peluda que se mete no soño invernal. A partir dese momento, o metabolismo do animal limítase a valores mínimos: a súa temperatura interna baixa de 35 a 1 CanalC e as súas pulsaciones cardíacas por minuto redúcense de 450 a 35.

O celo comeza aproximadamente un mes despois de saír da hibernación, época na que se poden ouvir os berros quejidos do animal.
J.R. Aihartza

Á súa vez, o ritmo respiratorio tamén é extremadamente baixo, cunha soa inspiración por hora. Con todo, a resposta ao metabolismo do animal é moi rápida e os valores metabólicos recupéranse rapidamente ao aumentar a temperatura exterior. Cara a maio, una vez finalizada a hibernación, o animal perdeu o 50% do seu peso e esgotou todos os reservorios de graxa. Por tanto, o inverno impón una rigorosa selección á poboación de lirones. Os exemplares que non acumularon suficientes reservas, ou os mozos lirones que naceron demasiado tarde, non son capaces de soportar un longo soño invernal e non alcanzan a primavera.

O celo comeza aproximadamente un mes despois de saír da hibernación, época na que se poden ouvir os berros quejidos do animal. A xestación pode prolongarse entre 30 e 32 días e a única cría do ano prodúcese durante o mes de agosto e as primeiras semanas de setembro, podendo prolongarse entre 3 e 9 crías por cría, aínda que o número máis normal é de 5-6.

Habita en bosques de frondosas ou coníferas, aínda que prefire hayedos e robledales.
J.R. Aihartza

Entre os inimigos naturais do lirón destacan a marta ( Martes ) e os grandes depredadores nocturnos como o bufo ( Bubo bubo ), o bufo medio ( Asio otus ) e a urubia ( Strix aluco ). Ademais, o home ha curtido desde hai tempo, tanto pola delicada e doce natureza da súa carne como polas virtudes curativas inherentes ás súas graxas, que se utilizaron paira elaborar medicamentos antirreumáticos. Hoxe en día, con todo, a caza do lirón está prohibida en Euskal Herria, e si mantemos sans os bosques de hojaldre que forman parte do seu hábitat principal, este bonito trasgo das selvas acompañaranos durante moito tempo. Así sexa!

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila