O medio ambiente, novo aspecto da competitividade
A produción sen xeración de residuos non é fácil. Até o momento, o esforzo dunhas poucas empresas non foi o obxectivo principal da industria. Con todo, as esixencias do mercado cambiaron e con iso, aínda que a un ritmo menor, os hábitos produtivos da industria. Calidade fronte a cantidade. Da mesma maneira que até hai pouco se caracterizou pola procura da calidade, sen descartala, na actualidade promóvese a produción limpa, una actividade industrial que non deixa pegada no medio ambiente. As formas “limpas” de produción xa están a chegar e pronto a súa incorporación a esta tendencia será imprescindible paira ser competitivas no futuro.
Está a empresa vasca disposta a afrontar o reto?. É máis, si non aposta pola xestión ambiental, poderá a empresa vasca manterse?. O 23 de marzo celebrouse en Bilbao a reunión “Competitividade e Medio Ambiente. A Conferencia analizou o tema “Tecnoloxías Limpas e Calidade Ambiental”.
Non se podía atopar un contexto máis propicio paira a organización do congreso. Durante o mes de marzo celebrouse en Bilbao a Feira Internacional do Medio Ambiente PROMA e celebráronse multitude de sesións ao redor deste tema. A Feira de Mostras de Bilbao analizou a situación do medio ambiente en numerosas sesións de vídeo, conferencias, exposicións e debates, entre outros. A pesar da súa escasa repercusión social, a ferramenta diaria converteuse nun centro de referencia paira os ambientalistas. Despois de PROMA non se esperaba chegar a conclusións claras e así ocorreu.
Cabe destacar o estudo detallado da industria. Todos os expertos reunidos en Bilbao coincidiron en analizar a importancia e responsabilidade da actividade industrial no medio ambiente. A industria é sen dúbida una das actividades máis contaminantes que realiza o ser humano e así o confirmou PROMA.
Neste sentido, a Sociedade Pública de Xestión Ambiental, IHOBE, organizou a xornada “Competitividade e Medio Ambiente. Congreso “Tecnoloxías Limpas e Calidade Ambiental”.
Alí puidemos escoitar moitas opinións sobre o novo reto que debe afrontar a industria. Relatores procedentes de Alemaña ou de EEUU informáronnos sobre os modelos e situación dos seus territorios. Tamén falaron moito do realizado en Euskal Herria. Tamén o que está pendente.
Sobre a necesidade de colaborar no camiño
O Departamento de Ordenación do Territorio, Vivenda e Medio Ambiente do Goberno Vasco deu a coñecer en Bilbao as súas intencións nesta materia. Segundo a Viceconsejera de Medio Ambiente, Esther Larrañaga, “o noso obxectivo é producir sen residuos. Cando fixemos posible o Plan de Xestión de Residuos Especiais, procedeuse á elaboración das ferramentas necesarias paira alcanzar devandito obxectivo. En calquera caso, non quedamos nese camiño e xa está en marcha o Plan Integral de Tecnoloxías e Procesos Produtivos ERAIKIZ”.
Os prazos non se poden fixar, pero os logros a alcanzar de face ao futuro non se poden perder de vista. Paira o ano 2000 espérase una redución do 25% na xeración de residuos por parte da industria vasca e una correcta xestión, coñecendo as características do conxunto de residuos. A consecución destes obxectivos non será fácil, pero Esther Larrañaga quixo deixar claro que o camiño se segue dando paso a paso. Durante a súa intervención destacou que “ a política de prevención realízase mediante tecnoloxías de minimización e a substitución de materias primas é o último paso da escaleira. Haberá que dar o resto de pasos previos xa que desde aquí iniciarase a correcta xestión dos residuos. En consecuencia, trátase dun paso que ten e terá prioridade absoluta.”
Co fin de que o obxectivo anteriormente mencionado non quedase en nada, procedeuse a demostrar que a xestión ambiental podía ter acceso ás empresas. Trasladando o modelo dos países que asentaron a política ambiental, o Goberno Vasco decidiu crear una Oficina Técnica paira a XUME ou Xumetzería e integrarse na Sociedade Pública IHOBE. En esencia, catro son as liñas de actuación principais da organización: analizar a viabilidade ecolóxica e económica das novas tecnoloxías, realizar auditorías e coordinar as mesmas, promover tecnoloxías limpas a través de proxectos de demostración e proxectos de I+D e sentar as bases da política preventiva.
No día a día a XM ten relación directa coa industria e os centros de investigación. Grazas a iso, coñeceu con detalle as necesidades da empresa e as últimas tecnoloxías. Só pasaron dous anos desde a creación da Oficina de Minimización e xa se coñecen os resultados do seu traballo. O exemplo máis claro é o Plan de Xestión e Minimización de Residuos Industriais de Urdaibai.
Adaptándonos á tendencia xeral
As empresas vascas son conscientes da importancia de ser competitivas. Cando se fala dun mercado único, fálase dun mercado que se limita a si mesmo, primando a calidade. A produción limpa sen xeración de residuos converteuse nunha lei na que debe situarse a variable ambiental. A non consideración da nova tendencia da produción levaría a pechar a curto prazo as portas do gran mercado, como xa se puido confirmar nalgúns casos concretos. De feito, antes de que os investidores estranxeiros adquiran algo ou establezan relacións comerciais, teñen en conta o estado da xestión ambiental da empresa e tómanse decisións en función deste factor.
Na sesión de Bilbao tivemos coñecemento das decisións da empresa IBERDROLA en materia de xestión ambiental. A principal intención de IBERDROLA é que os seus provedores se sumen ao compromiso ambiental. O obxectivo de IBERDROLA é conseguir una calidade total que depende en gran medida dos seus provedores. Ademais de asegurar o cumprimento das normas ambientais aprobadas pola Comunidade Europea, IBERDROLA ofrece cursos e programas de formación a 150 provedores. O obxectivo é actualizar o proceso produtivo, aproveitar a tecnoloxía limpa e xestionar correctamente os residuos.
Consumidor e preocupación polo medio ambiente
Por suposto, non se fai da mañá á noite. A industria necesita ferramentas paira producir limpo. Ademais da subvención e o asesoramento, a industria necesita o recoñecemento público do seu esforzo. Ademais das institucións, o mercado terá que recoller a repercusión do traballo realizado. A relación entre a industria e o consumidor mediuse sempre segundo a lei de demanda/oferta. Una vez máis, o mercado debe apostar pola xestión ambiental. Neste sentido, cal é a actitude do consumidor vasco?
Tal e como puidemos coñecer nas Xornadas de Bilbao, o consumidor vasco mostrouse consciente e pesimista da situación. O grupo EROSKI acudiu a 1.700 consumidores paira coñecer as súas inquietudes ambientais. A enquisa realizouse na Comunidade Autónoma do País Vasco e en Navarra, e coñecemos o traballo realizado en Bilbao. Segundo a enquisa, o 90% da poboación considera que o medio ambiente é malo ou moi malo e a curto prazo é partidario de tomar medidas. En canto á actitude dos consumidores, non cabe dúbida de que somos partidarios dunha participación activa que permitiu confirmar en experiencias concretas como a reciclaxe de vidro e a recollida selectiva. Ademais, o consumidor vasco asume a problemática ambiental. A maioría, o 70%, mostrouse disposta a aceptar a responsabilidade individual.
Plan ERAIKIZ, fomentando un comportamento limpo
O Departamento de Ordenación do Territorio, Vivenda e Medio Ambiente do Goberno Vasco presentou nas Xornadas de Bilbao “ERAIKIZ. Plan de Acción de Tecnoloxía e Produtos Limpos”. Antton Azkona, Director Técnico de IHOBE, presentou o Proxecto, xa que a Sociedade Pública era a encargada de elaborar o que no futuro será o “libro de guías” da industria.
A filosofía do Plan ERAIKIZ baséase nos principios establecidos pola Asociación Europea paira a xestión ambiental. Todo o máis importante é a aposta polo desenvolvemento sustentable. Con iso quérese dicir que a responsabilidade de calquera actividade humana ou industrial coa súa contorna é a duración do mesmo. Paira iso, temos que empezar a saldar a nosa débeda coas xeracións futuras.
O modelo de desenvolvemento debe adaptarse a esta filosofía e desde o Cume de Río de Janeiro chámase Desenvolvemento Sustentable. Ademais da filosofía, o Reto Ambiental é una obrigación de moitos Estados. Na sesión de debate dos acordos do GATT aprobouse que os acordos ambientais adoptados nos Foros Internacionais corresponden a todos os Estados e deberán cumprilos. Así mesmo, na Acta de Constitución de Maastricht, a Asociación Europea di: “O principal obxectivo da Asociación será promover un desenvolvemento equilibrado das actividades económicas, favorecendo o crecemento sustentable e os modelos de produción respectuosos co medio ambiente”.
Todos eles están escritos. Desde os seus inicios e paira empezar a traballar, necesítanse normas ou leis e até agora existiu un baleiro na Comunidade Autónoma Vasca.
O primeiro paso do Plan ERAIKIZ foi fixar prioridades. A política de minimización partiu da clasificación dos residuos. Segundo o Plan de Xestión de Residuos Industriais Especiais, existen 80 correntes ou tipos de residuos comparables aos sectores ou procesos industriais. Establecéronse as prioridades en función da clasificación: en primeiro lugar adoptáronse correntes de residuos de gran magnitude cuantitativa e elaboráronse medidas de control sobre as actividades que xeran. Doutra banda, preténdese ter un gran impacto na industria, especialmente nas pequenas e medianas empresas. As medidas que se tomen terán un valor estratéxico, é dicir, considérase que contribuirán a crear un clima favorable á minimización de residuos nas empresas da contorna.
No segundo paso consolidouse a área de influencia do Plan ERAIKIZ. Onde e como se deben orientar as medidas?. Tras analizar as principais tendencias a nivel mundial, consolidáronse as áreas xeográficas, sectoriais e por procesos.
Como se mencionou anteriormente, o Plan ERAIKIZ responde á política ambiental da Asociación Europea. As necesidades son similares. Por unha banda, hai que encher o baleiro legal e por outro, buscar a forma de canalizar as axudas económicas. O Plan ERAIKIZ seguiu o mesmo camiño marcado pola Unión Europea, co obxectivo de premiar actividades industriais que non se limitan ao cumprimento da lei.
As liñas mestras do Plan ERAIKIZ foron presentadas na Xornada de Bilbao. Pola contra, o proxecto aínda terá que percorrer un longo camiño paira poder ler o texto provisional en 1997. Tal e como se fixou no calendario do Plan, o traballo deste ano será establecer prioridades. En 1996 definiranse tanto os sectores como os procesos. Durante a execución destes traballos traballaranse novas ferramentas de minimización: sistemas de acceso ás tecnoloxías, leis ou normas, incentivos económicos, campañas de formación, etc. Antes de finalizar o camiño, debaterase en profundidade entre todas as entidades e grupos de traballo que participaron no Plan ERAIKIZ, para que o texto final teña o consenso de todos ou a maioría dos participantes.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
