Glaciares. Parque nacional, monumento ao xeo

Aizpuru, Maria Luisa

Elhuyar Fundazioa

Pola súa beleza, o interese dos glaciares e a súa fauna en perigo de extinción, a UNESCO declarouna Monumento ao Patrimonio Mundial en 1981.
Vista da fronte de Perito Moreno desde a península de Magallanes.

No corazón da patagonia arxentina, na provincia de Santa Cruz, atópase una das reservas naturais máis espectaculares do mundo: Parque Nacional dos Glaciares. Un territorio de 600.000 hectáreas formado por volcáns, prados, bosques de coníferas e glaciares.

Neste territorio a cordilleira de Andesa está cuberta por unha capa de neve permanente. Coñecido como campo de xeo, presenta una forma de superficie de 14.300 km 2, que se estende a 350 km de Norte a Sur. Deste campo de xeo descenden 47 glaciares e 13 deles corresponden ao mar Atlántico: Marconi, Viedma, Mayano, Upsala, Agassiz, Bolado, Onelli, Peite, Spegazzini, Maio, Ameghino, Perito Moreno e Frías.

O glaciar máis coñecido e espectacular do Parque Nacional é o Perito Moreno, que se estende sobre o brazo sur do lago Arxentino. Este glaciar ten 35 km de lonxitude, 4 km de anchura e 60 m de altura respecto ao nivel da auga do lago.

O seu nome foi Francisco P, viaxeiro e investigador arxentino. Vénlle do Moreno, que foi quen descubriu o lago Arxentino, que atravesou por primeira vez este territorio en 1876.

O glaciar Perito Moreno sitúase fronte á península de Magallanes, separada pola canle dos Tempanos. Á súa vez, a península de Magallanes está rodeada de brazos do norte e sur ( Brazo Rico ) do lago Arxentino, que chegan até os pés de Perito Moreno. A cabeza do glaciar baixa da cadea montañosa Andes atravesando un val de 195 km 2 como un manto de xeo.

Seguindo o continuo avance do glaciar, en 1947 cortouse por primeira vez a drenaxe natural do brazo Brazo Rico e cruzou a canle dos Tempanos até terras peninsulares de Magallanes. Como consecuencia deste fenómeno, o nivel de auga do brazo Brazo Rico aumentou considerablemente, mergullándose no lago recentemente creado polo val e a construción.

Co uso de explosivos paira romper esta espadana natural de xeo realizáronse moitos intentos, pero non se logrou nada. Finalmente, o corte da barra produciuse grazas ás filtracións xeradas pola presión das augas de Brazo Rico.

Glaciar Perito Moreno.

Este extraordinario espectáculo da natureza repítese na actualidade cada tres anos (aproximadamente). Cando isto ocorre, o nivel de auga do lago sobe 19 metros nesta zona.

A fractura do glaciar é un espectáculo inesquecible. Cando o Goberno da provincia de Santa Cruz anuncia a ruptura de Perito Moreno, visitantes de todo o mundo achéganse ao Parque Nacional paira ser testemuñas deste espectacular fenómeno natural de 70-75 horas de duración, situándose fronte á canle dos Tempanos. Xente de todos os recunchos achégase a ver como a enerxía potencial acumulada pola natureza transfórmase en enerxía cinética.

Tras a rotura as augas do lago acóuganse e recupéranse lentamente.

A miúdo díxose que o glaciar Perito Moreno é o único glaciar do mundo que avanza. Isto non é certo, porque hai casos similares en Alaska, Groenlandia ou Himalaya, pero o achegamento ao Perito Moreno é moito máis fácil que a estes, polo que é máis coñecido. Perito Moreno pode verse moi de cerca, e mesmo seguir de cerca a súa ruptura sen ningún perigo.

Tras varios estudos púidose comprobar que o glaciar Perito Moreno adiántase 100 m ao ano. Si en 1900 a fronte do glaciar atopábase a un km da península de Magallanes, en 1908 a distancia era de 300 m, en 1914 de 100 m e en 1917 formábase o primeiro dique de xeo que alcanzou a costa.

Debido a que o clima da Terra é máis tépedo, neste momento a maioría dos glaciares (excepto Perito Moreno e outros) están a sufrir un retroceso considerable e en perigo de extinción. Os glaciares restantes mantéñense grazas ás precipitacións de neve. Estas precipitacións de neve expúlsanse a través do seu peso e convértense en xeo. Con todo, as precipitacións non son suficientes paira rexenerar grandes masas de xeo, polo que van cara atrás.

O xeo do glaciar cae á auga.

O glaciar é un espectáculo de luz e son impresionante. É espectacular escoitar os cambios de cor (azul, verde, avermellado) que sofre ao longo do día e o ruído que producen os bloques que caen á auga desde varios metros de altura.

Ao longo de todo o ano, como o glaciar está en continuo movemento e sostense sobre o escarpe irregular, a medida que o terreo se vai adaptando, o xeo grétase e da súa fronte libéranse grandes masas de xeo que caen ás augas do lago.

Os glaciares son o espectáculo máis atractivo do Parque Nacional. Estas masas de xeo ou ríos de xeo forman o xeo continental da Patagonia. A súa superficie aproximada é de 22.000 km 2. É, por tanto, a zona glaciar máis extensa do hemisferio sur (excepto a Antártida), moi superior á zona glaciar das illas Austrais de Nova Zelandia ( Orcadas, Georgias, etc.).

Estes glaciares que se poden ver en Chile e Arxentina, naceron fai millóns de anos no Cuaternario. Naquela época o xeo cubría case toda a Patagonia. O xeo retrocedeu e o mar ou a auga da época de desxeo invadiu os vales glaciares formando profundos e estreitos lagos. Os lagos máis importantes creados entón serían os de San Martín, Viedma e Arxentino.

Aínda que non coñecemos moi ben as causas dos glaciares, crese que se deben a cambios no clima, a atmosfera, a órbita terrestre e o eixo de xiro da Terra. Este período foi moi importante paira a creación humana. Nesa época apareceu o prehomínido na Terra e diso crese que provén o Homo Sapiens.

Os glaciares son ríos de auga sólida. Convértense en masas móbiles e móvense máis rápido ou máis lentamente en función da pendente inferior e do volume do xeo. Como é sabido, nas concas ou neveiras superiores fórmanse como consecuencia da neve acumulada durante todo o ano. Do mesmo xeito que os ríos, os glaciares tamén teñen una conca. Isto recolle a auga das zonas altas e canalízao ao descender. Nas zonas montañosas o máis común é o chamado val simple ou alpino, pero tamén pode ser composto. Este último está formado por dous simples glaciares coas súas respectivas concas.

Perito Moreno desde outro punto de vista.

Os glaciares son o outro sorprendente espectáculo do Parque Nacional, os lagos da provincia de Santa Cruz. O lago Arxentino, de 1550 km 2, está considerado como o lago máis grande da Patagonia e é un dos lagos máis belos do mundo. É o lago máis australiano do glaciar do Pleistoceno. O lago Viedma cobre 100.000 hectáreas e a este lago descenden os glaciares de Viedma e Moyano.

Coidando e protexendo o parque atópanse tres cimas: Maio 3.380 m de altura, Murallo 3.000 m e Fritz-Roy 3.375 m.

Debido á choiva que cae case continuamente, nas proximidades dos lagos pódense atopar vales case completamente verdes. A vexetación é abundante e abundante. A paisaxe dos lagos está decorado polo ciprés, o regulador, o lóbulo, o helecho e o brión.

A fauna do parque tamén é abundante e rica. No verán austral a lagos e lagoas achéganse numerosas aves: patos, porras, gansos, cernícalos negros, flamencos, vasollos, etc. Ademais destas especies, hai un ave de cóndor de elegante voo. A maior reserva americana desta especie atópase neste territorio.

Ademais, nos bosques abundan entroidos, zorzales, paxaros, carafio, nutrias, axerias, guaneses e cervos.

A paisaxe do Parque Nacional é espectacular, xa que a beleza dos glaciares, as augas cristalinas dos lagos, os montes cubertos de neve permanente, os bosques, a vexetación e a fauna que se congrega ofrecen un espectáculo inesquecible.

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila