Almendra

Zabaldu:
Twitter
Facebook
Emaila

Almendra oso antzinatik da gizakiontzako elikagai garrantzitsua. Nutrienteei dagokienez, eta sukaldean dituen propietateak direla eta, oso estimatua da. Iberiar Penintsularen hego-ekialdean ereiten dira Europako almendrarik onenak, eta dieta mediterraneoan garrantzitsuak dira. Horren erakusgarri, duela gutxi arte, laborarien artean oso ohikoa zen bazkaltzeko ogia, almendrak eta sagarrak jatea.

Izan ere, almendrak energia ugari ematen du, 589 kcal/100 gramoko, eta osagai nutritibo guztietan da aberatsa. Proteina-kantitate altua du, % 13,3, eta proteina horiek kalitate biologiko onekoak dira, gainera. Almendrak aminoazido esentzial guztiak ditu kopuru egokian. Landare-jatorriko janarien artean soja da proteina-banaketa egokiena duen elikagaia, eta ondoren almendra.

Koipeetan ere oso aberatsa da. Orokorrean, almendraren pisuaren erdia koipea izan ohi da, baina odoleko kolesterol-maila orekatzen laguntzen duen koipea dela esan behar da. Izan ere, % 34,1 koipe monoasegabeak dira eta % 11 poliasegabeak. Gainera, giza gorputzerako oinarrizkoa den azido linoleikoa ere badu.

(Argazkia: E. Carton).

Karbohidratoak, berriz, ez ditu hain ugari, % 9,5; horregatik, dieta orekatzeko, beharrezkoa da almendrak ogiarekin edo fruitu lehor gozoekin (mahaspasak, piku lehorrak...) konbinatzea.

Gatz mineralei dagokienez, kaltzio eta fosforo ugari du; baita magnesioa, potasioa eta burdina ere. Baina gatz mineral ugari izateaz gain, gatz mineral horien proportzioa egokia da oso. Guk barneratzen ditugun kaltzioa eta fosforoa gorputzak ahalik eta gehien aprobetxatzeko, kaltzio (Ca)/fosforo (P) proportzioak 0,3-2 artean egon behar du. Giza gorputzerako Ca/P proportzio egokiena esneak du, zalantzarik gabe (1,27), baina almendrak ere oso egokia du (0,464), arrautzarekin (0,26) edo haragiarekin (0,05) alderatzen badugu. Azken bi janari horiek askoz fosforo gehiago dute kaltzioa baino, eta horrek kaltzioa behar bezala xurgatzea eragozten du. Almendren Ca/P proportzioa nahiko egokia denez, janari mineralizatzailetzat jotzen da. Tiamina (B1), piridoxina (B6) eta E bitamina ugari ere badute.

Arrazoi horiengatik guztiengatik, eta kaloria ugari dituela kontuan hartuta, almendra oso elikagai gomendagarria da kirolarientzat edo lan fisko gogorra egiten dutenentzat. Gainera, duen koipe-motagatik kolesterol-maila altua dutenek ere jan dezakete, neurrian.

Baina, orokorrean, almendrak mokadu gisa jaten ditugu, eta ez bazkari-afarietan bigarren plateraren ordez edo plater bakarraren laguntzaile moduan (arroza, pasta edo barazkiak almendrekin etab). Modu horretara, karbohidrato ugari duten janariak (arroza, pasta...), koipe osasungarriak eta proteinak dituenarekin (almendra) aberastu eta osatzen ditugu. Eta horixe da egin beharko genukeena. Bigarren plater gisa beti haragia, arraina edo arrautza jan beharrean, tarteka lehen platera almendrekin osatu; bazkari-afari erabat osoa eta orekatua egingo genuke.

Turroia eta mazapana

(Argazkia: E. Carton).

Bi janari horietan, almendra da lehengai nagusia. Mazapanaren % 50-60 almendra gordina, zuritua eta xehetua da, eta gainerakoa azukrea (% 40-50). Horregatik, energia ugari ematen duela esan daiteke: 500-550 kcal/100 gramoko gutxi gorabehera.

Mazapanaren azukrea sakarosa izaten da normalean; horrez gain, almendrak koipea (% 25-30) eta proteinak ditu (% 10-15). Koipea landare-jatorrikoa denez, ez du kolesterolik. Azkenik, almendrak gatz mineralak eta bitaminak ere baditu, baina azukre eta energia ugari duenez, hobe da nutriente horiek beste iturri batzuetatik eskuratzea.

Zein turroi-mota egin nahi den, almendraz eta azukreaz gainera, askoz lehengai gehiago erabiltzen dira: eztia, albumina (proteina-mota bat), urrak, intxaurrak, pinaziak, kakahueteak, kokoa, kakaoa, kafea, esnea, esnegaina, arrautzaren gorringoa edo zuringoa, fruitu xehetuak (laranja, limoia, marrubia...), ura, gelatina, irina, fekula, harrotutako arroza, gehigarriak etab.

Turroi biguna, esaterako, osagai hauekin egiten da: almendra xehe eta xigortuak, eztia, azukrea, arrautzaren zuringoa, albumina, ura eta baimendutako gehigarriak. Turroi gogorra egiteko lehengai berak erabiltzen dira, baina almendra osorik gehitzen da.

Beste turroi-mota batzuek erabilitako lehengaien araberako izena harten dute: txokolatezkoa, likorezkoa, frutazkoa... Guztiek ere 500 kcal inguru dute 100 gramoko.

(Argazkia: E. Carton).

Ezaugarri horiek ikusirik, argi dago turroi eta mazapanen kontsumoa izugarri mugatu behar dutela obesitatearekin, arteriosklerosiarekin edo diabetearekin arazoak dituzten pertsonek. Eta horrelako arazorik ez duenek ere, neurriz janda hobe.

Datozen jaietan, ziur horrelakoak jateko aukera bat baino gehiago izango dituzula. Aukera horietan gozatzen jakin behar da, baina kontu izan gehiegikeriekin. Hona hemen gehiegikeriak saihesteko aholkuak:

Dendan dagoeneko salgai eta ongi ikusteko moduan izango dituzun arren, jai-bezpera arte saiatu horrelakorik ez erosten.
Ez ireki turroi edo mazapanik lehenengo afari berezia iritsi arte, eta ospakizun berezietan bakarrik jan.
Neurriz erosi, behar duzuna bakarrik, horrela ez da hurrengo egunetarako hainbeste sobratuko, eta ziur ez duzula goserik pasatuko.
Arduraz kontsumitu. Poltsikoak eta osasunak eskertuko dizute.