1932003(e)ko abendua

Erreportajeak

Elikagaien piramidea berreraikitzen

1992an, AEBetako Nekazaritza Departamentuak (USDA) elikagai-piramidearen gida argitaratu zuen. Gidaren asmoa osasun ona izateko eta gaixotasun kronikoak prebenitzeko nutrizio-aholku batzuk …

Zetazeoak Bizkaiko Golkoan? Bai!

Ustez, animalia handienak, ikusgarrienak eta pozoitsuenak Euskal Herritik urruti bizi dira. Uste orokorra da. Eta, ustez, garai batean ez zen …

Wright anaien eguna

1903ko abenduaren 17an, Wilbur eta Orville Wright anaiek abiazio motordunaren historia jarri zuten martxan, Ipar Amerikako Kitty Hawk-eko hondartzan. 36 …

Irudimenak ere badakielako hegan egiten

Ezagutzen diren zibilizaziorik antzinakoenetatik, gizakiak sekulako grina erakutsi du beti hegan egin, zeruan barrena mugitu, eta berez menderatu ezin duen …

Aerosorgailuen kontrol-sistemari buruzko tesia garaile

Lapurdiko Haritza Camblong Ruiz ingeniariak irabazi du Basque Research-ek antolatu duen lehen tesi-lehiaketa. Aurkeztu duen tesiak abiadura aldagarriko aerosorgailuen kontrol-sistema …

Birusak, zorigaitzeko jauziak

Itxuraz sinpleak dira, baina izurrite beldurgarriak eragiten dituzte. Birusak dira, landare eta animalia askoren bizkarroi arriskutsuak. Parasitoa eta ostalaria belaunaldi …

Hubble: teleskopioaren atzeko gizona

Hubble izena aski ezaguna da gure artean, NASAk orbitan daukan teleskopioaren deitura baita. Teleskopioari Edwin Powel Hubble astronomo handiaren omenez …

Gaixotasun arraroak

80ko hamarkadaren hasieran, Estatu Batuetan aipatu ziren lehen aldiz gaixotasun umezurtzak. Hasiera batean izen hori eman bazitzaien ere, berehala gaur …

Almendra

Almendra oso antzinatik da gizakiontzako elikagai garrantzitsua. Nutrienteei dagokienez, eta sukaldean dituen propietateak direla eta, oso estimatua da. Iberiar Penintsularen …

Elkarrizketak

"Itsas kultura gure inguruan zabaltzea da helburua"

Ría de Bilbao Itsas Museoak bisitarientzat ateak ireki aurretik egin dugu elkarrizketa hau. Museoan bertan genuen hitzordua, eta iritsi orduko …

Albisteak

Borneoko elefanteak, bereziak

Borneoko elefanteak, Asiako gainerakoekin alderatuz, ezberdinak direla ondorioztatu dute New Yorkeko Columbia Unibertsitateko zenbait ikertzailek.

Bakterio-supositorioak GIBetik babesteko

Sexu-harremanetan GIBetik babesteko metodo berri bat garatu dute: emakumeen baginan ezartzeko bakterio transgenikoak.

Neutrinoak izozpetik ikusita

Unibertsoko neutrinoen mapa osatu dute astronomoek Antartikako izotzaren azpian instalatutako sentsoreen bitartez.

RNAk degenerazio neuromuskularra eragin dezake

X kromosoma hauskorraren akats genetikoa da atzerapen mentalaren eragile nagusietako bat. Zientzialarien ustez, RNA mezularia da gaixotasunaren eragilea.

Hauts-partikula galaktikoen ekaitza

Eguzkiaren aktibitatea ziklikoa da eta, maximora heltzen denean, bere eremu magnetikoa aldatu egiten da. Gertaera hori dela eta, unibertsotik iristen …

Erretzeak ez du beti minbizia eragiten

Tabakoa biriketako minbizi-eragilea bada ere, erretzaile guztiek ez dute minbizia garatzen; % 10ek baino ez.

Patagoniako glaziarrak negarrez

Txileko eta Argentinako Patagonia lurraldeko mendi-glaziarrak izugarri azkar ari dira urtzen.

Atomo-trukea

Siliziozko azalean silizio-atomo bat fosforo-atomo batez ordezkatzea lortu du fisikari-talde batek.

Avogadroren zenbakia dantzan

Avogadroren zenbakiak mol batean zenbat atomo dauden jakiteko balio du.

Bit magnetikoak

Informazioa gorde eta prozesatzen duen elementu magnetiko bat proposatu dute, bit magnetikoa.

Gure galaxia Izarrora jaten ari da

Estatu Batuetako astronomoek Esne-bidetik hurbilen dagoen galaxia aurkitu berri dute, Canis Major hain zuzen.

Giza Genomaren Proiektuaren oinordekoak geneen aktibitatea ikertuko du

Giza Genoma Proiektuak eman du eman beharrekoa, sekuentziatu dira gene gehienak. Baina oraindik asko falta da genoma ulertzeko.

Transfusietarako plaketak luzaroago kontserbatu ahal izango dira

Plaketak funtzionaltasunik galdu gabe hozteko modua garatu du hematologo-talde batek.

Interneteko informazioa hirukoiztu egin da hiru urtean

Berkeley-ko Unibertsitateko ikertzaileek eginiko azterketa baten emaitzaren arabera, gero eta informazio gehiago dugu eskura. Gehien hazi dena Interneten biltzen den …

Sistema immuneak lagundu egiten dio Ebola birusari

Ebola oso birus hilgarria da; odol-hodiak hautsi eta barne-hemorragia itzelak eragiten ditu. Azkeneko ikerketen arabera, birusa gorputzean sartzean sortzen diren …

Globulu zuri batean zenbat lipido dauden neurtu nahi dute

Nazioarteko ikertzaile-talde batek Lipidoen Mapa partzuergoa osatu du. Helburua makrofago deritzen globulu zuri batean dauden lipido guztiak identifikatu eta neurtzea …

Aingirak desagertzear

Europako ibai-aingiren kopuruak beherakada izugarria, % 99 koa, jasan du 1978tik hona.

Landareak lehorreratu zirenekoa

Omanen egindako zundaketa batean, landareak duela 440-470 milioi urte lehorreratu zirela ikusi dute.

Trilobite begiluzea

Duela 380 milioi urte bizi zen trilobite bitxi baten fosila aurkitu dute Marokon. Oso ezaugarri bereziak ditu trilobiteak: bi zutabe …

Lur barneko ur poluituak garbitzeko teknika berria

Gatzez poluitutako akuiferokoak uhinez tratatu eta garbitzeko sistema garatu dute Israelen.

Bidaia hesteetan

Ur gezatako intsektu batzuek milaka kilometro egiten dituzte hegazti migratzaileen hesteetan.

Bakterio fluoreszenteak artsenikoa detektatzeko

Bangladeshen, Indian eta Vietnamen artsenikoz poluitutako urak eragiten ditu osasun-arazo larrienetakoak, baino horri aurre egiteko bakterioak erabiliko dituzte.

Munduko karraskaririk handiena

Ia bufalo baten tamaina duen karraskari bat identifikatu dute. Karraskari handi horrek, 700 kilogramo inguru pisatzen zuen eta 3 m …

Nanohodi bakoitza alde batera!

Karbonoz soilik egindako hodi nanoskopikoak sintetizatzea ez da zaila. Hala ere, fisikariek ez dute erabateko kontrola lortu sintesi horretan; ondorioz, …

Sina ezazu on line

Ordenagailuz gobernatzen dituzu zure diru-kontuak, baina ezin duzula sinatu? Londresko informatikari batzuek saguaren bidez sinatzeko modua asmatu dute.

Drogek ikastea eragotzi diete arratoiei

Drogek adimenean eraginik duten edo ez jakiteko, arratoi gazteekin zenbait esperimentu egin dituzte Albertako Lethbridge Unibertsitateko neurozientzialariek.

Klonaturiko txerriek ez dute birizik iraun

Connecticut-eko Unibertsitatean lau txerri klonatu dituzte, baina, emaitza ez da oso ona izan, lau txerriak hil egin baitira sei hilabete …

Zenbat iraun ote zuen Artizarreko ozeanoak?

Coloradoko ikertzaile batzuen simulazioak erakutsi du orain arte uste zen baino milaka milioi urte gehiago iraun zuela Artizarreko ozeanoak.

Polioaren aurkako txerto-kanpaina Nigerian

414 polio-kasuetatik 178 Nigerian gertatu dira. Horri aurre egin nahirik, txertaketa masiboa egiteko asmoa dute.

Ornodun zaharrenaren fosila etxaldeko barandan

560 milioi urteko ornodun baten fosila da, eta, beraz, orain arte ezagutzen zen zaharrena baino 30 urte lehenagokoa.

Jakintza hedatuz

Zenbat denbora bizi dira elektroiak?

Urrea, zilarra eta kobrea metal preziatuak dira. Baina zenbat denbora bizi dira elektroiak metal horietan?