A anguía: por encima de todos os obstáculos

Álvarez Busca, Lucía

Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

As anguías europeas nacen no Mar dos Sargazos e viaxan miles de quilómetros até os ríos europeos. Durante esta viaxe, as anguías deben superar barreiras tanto naturais como artificiais, entre as que se atopan as actividades pesqueiras. As capturas pesqueiras dos últimos anos mostran una diminución da poboación desta especie. Desde o ano 1970 produciuse un notable descenso, e segundo os datos, as capturas actuais representan só o 1% das de 1970.
A anguía: por encima de todos os obstáculos
01/03/2009 | Álvarez Busca, Lucía | Elhuyar Zientzia Komunikazioa
(Foto: AZTI)

Os científicos comezaron a dar conta da preocupante situación fai uns dez anos. De feito, o descenso das poboacións non se estaba producindo unicamente en determinadas zonas ou concas, senón en toda Europa e no norte de África. Tras as investigacións, o ICES/CIEM concluíu que a anguía europea estaba fóra dos límites biolóxicos da sustentabilidade (International Council for the Exploration of the Sexa).

Tras moitos traballos de investigación, en 2007 aprobouse un regulamento paira facer fronte a esta situación. Nesta normativa sinálase como obxectivo principal a recuperación de poboacións de anguía. Paira iso búscase que o 40% da anguía nada volva ao mar. Isto coñécese como porcentaxe de fuga. Este obxectivo expón moitos retos aos científicos. E é que é difícil controlar este dato, e non está claro nunha situación ineficaz a porcentaxe que consegue volver ao mar.

Paira garantir a desembocadura de Aingi, a normativa busca limitar as mortes provocadas polo home. Paira iso, impón aos países que integran o ICES a obrigación de elaborar plans de xestión. Nos plans de xestión inclúense medidas como a limitación da pesca comercial e recreativa, a repoboación, a mellora do hábitat e da conectividad dos ríos, o estudo do impacto dos depredadores naturais e o desenvolvemento da acuicultura da especie.

Desenvolvemento do Plan da CAPV

Na CAPV, a pesca da anguía é una actividade costumista, non comercial.
N. Herrería

Hai dous anos comezouse a desenvolver o Plan de Xestión da Anguía na CAPV. O Grupo de Traballo paira o desenvolvemento do Plan Comunitario aglutina a todas as entidades implicadas na xestión da anguía, tanto administracións como axentes científico-técnicos: Goberno Vasco, Deputación Foral de Gipuzkoa, Deputación Foral de Bizkaia, AZTI-Tecnalia, Ekolur Asesoría Ambiental e UPV/EHU. Con eles colaboraron a Deputación Foral de Álava, a Escola de Acuicultura de Mutriku e o sector pesqueiro.

Neste plan de xestión preséntanse una serie de medidas concretas paira a súa aplicación no caso da CAPV. Entre eles atópase a xestión da pesca. Neste apartado menciónanse varios puntos. En primeiro lugar, pídese aos pescadores que cumpran estritamente as condicións paira renovar a licenza de pesca. Estes entregarán anualmente á administración un caderno cos datos das capturas. Así, tanto a administración como os investigadores reciben información de primeira man. Ademais, desta maneira, os pescadores participan no desenvolvemento do plan e faenan con maior responsabilidade. Ademais de facer cumprir o caderno, pídeselles que entreguen estes datos dentro dos prazos --até agora moitos os entregaban fóra dos prazos, o que condiciona os datos paira a investigación-.

A cota de capturas da angula depende da xestión da pesca --apenas existen anguías na CAPV -. Así, establécese un límite de 2 quilogramos por pescador e día, tanto nas pesqueiras realizadas desde terra como desde embarcacións.

Ademais establécese una redución da tempada de pesca. Até agora prorrogábase de outubro a marzo, pero o plan de xestión limítao do 15 de novembro ao 31 de xaneiro. Ademais da limitación temporal, delimitáronse as pesqueiras, declarándose como reservas permanentes tres ríos principais --Oiartzun, Urumea e Barbadún - e dous ríos secundarios --Inurritza e Conca de Andrakas. Paira finalizar a xestión da pesca solicítase a exclusión da lista de especies que se poden pescar nos ríos de anguía.

A segunda medida adoptada consiste en desenvolver experiencias de repoboación en dúas concas --Oria e Barbadún - e en estudar a posibilidade de desenvolver a acuicultura de anguía.

Ciclo biolóxico da anguía.
L. Álvarez

Mellora do hábitat

Outra das medidas é a mellora do hábitat da anguía. Así, prevese a adecuación de diversas estruturas artificiais existentes nos ríos, tanto nas que se construíron até agora como nas que se van a executar a partir de agora. Neste sentido, proponse a desconexión temporal das turbinas de produción hidroeléctrica. De feito, unha alta porcentaxe das anguías que entran nas turbinas morre. Con esta medida proponse investigar o tema en 3-4 anos paira ver como é a evolución. Todo iso co obxectivo de crear ríos que permitan a circulación de anguías. Ademais, considérase prioritario o saneamento e depuración dos ríos.

Como última medida establécese o control dos depredadores da anguía. Os estudos existentes na actualidade non mostran a incidencia destes animais nas poboacións de anguía. Por iso, proponse a identificación, avaliación e cuantificación destes predadores durante 3 anos.

Presentación e aprobación do Plan

A anguía nace no mar dos Sargazos e diríxese cara a Europa. Nesta longa viaxe vai crecendo. A foto mostra os cambios de tamaño das angulas durante a viaxe.
L. Álvarez

O plan vasco foi presentado en decembro do ano pasado e agora estase desenvolvendo o plan español. E é que España terá que unir os seus plans rexionais e desenvolver este ano o seu plan nacional. Á súa finalización, o STECF (Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries) da Unión Europea realizará a avaliación científica e técnica do Plan Nacional. Os plans aprobados comezarán a aplicarse o 1 de xullo de 2009, e o non aprobados disporán de tres meses paira presentar as modificacións.

Dentro de tres anos, en 2012, cada país deberá presentar os datos do desenvolvemento do plan. Entre estes datos indicarase a proporción de biomasa que alcanza a saída ao mar, o esforzo de pesca e a redución, e a cantidade de anguía maior de 12 centímetros. Así, cos datos de todos os países realizarase una avaliación estatística e científica en decembro de 2013 dos resultados da aplicación dos plans de xestión.

Ámbito de aplicación do Plan de Xestión
O Plan Vasco inclúe as concas do Golfo de Bizkaia. Entre elas inclúense as concas intracomunitarias ou intercomunitarias. De feito, algunhas concas deben xestionarse conxuntamente coas comunidades limítrofes pola súa extensión xeográfica.
(Foto: L. Álvarez)
As concas intracomunitarias recollidas no Plan son Barbadun, Butroe, Oka, Lea, Artibai, Deba e Urola. As concas intercomunitarias son Ibaizabal (Castela e León), Urumea (Navarra) e Oiartzun (Navarra).
Álvarez Busca, Lucía
Servizos
Documentación
2009
Servizos
036
Pesca
Artigo
Servizos
Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila