Saturno observa complexos sistemas de tormenta

O equipo de Planetología da UPV analizou diferentes tormentas polares en Saturno, baixo a dirección do profesor Agustín Sánchez Lavega. Son grandes tormentas de longa duración que tiveron lugar en 2018. Os resultados do seu seguimento foron publicados na revista Nature Astronomy.

Un astrónomo brasileiro amateur descubriu por primeira vez, o 29 de marzo de 2018, una brillante mancha branca no disco do planeta Saturno, cerca do polo norte. En poucos días a mancha creceu e alcanzou os 4.000 km de lonxitude. Uns dous meses despois apareceu outra mancha máis ao norte e, nos meses seguintes, a terceira e a cuarta, moito máis cerca do polo norte, no mesmo límite do coñecido hexágono de Saturno. Nunca se viu nas observacións.

As manchas desprazáronse durante estes meses a distinta velocidade, impulsadas polas correntes atmosféricas jet cara ao leste e o oeste de Saturno. A súa forza depende da latitude. A primeira mancha, máis voada, desprazábase cara ao leste a 220 km/h, mentres que a máis setentrional desprazábase a 20 km/h cara ao oeste. As tormentas atopáronse creando perturbacións atmosféricas. Estas perturbacións esténdense a todo o polo norte de Saturno.

Arriba ven as tormentas observadas a través do telescopio proxectadas sobre un planiscopio; e. Efectos entre dúas tormentas na secuencia inferior en función da simulación por computador. As tormentas están identificadas numericamente. Ed. R. García-Melendo / M. Soria / Universitat Politécnica de Catalunya

Atendendo ás características das manchas, parece que se forman por convección nas minchas baixas a uns 200 km por baixo das nubes que ven.O gas húmido e quente ascende rapidamente na atmosfera lixeira de hidróxeno de Saturno, dando lugar ás nubes de amoníaco que vemos con telescopio.«Por primeira vez vimos un fenómeno destas características: varias tormentas en diferentes latitudes. Até agora só vimos pequenas tormentas illadas, ou tormentas inusuais e xigantescas como as Grandes Manchas Brancas», explica Sánchez Lavega. Sorprendentemente, a primeira tormenta xurdiu dentro dun remolino ciclónico, segundo deduciron a través das imaxes que obtivo Cassini antes de destruír as naves espaciais.

Segundo os modelos creados paira simular estas tormentas, teñen máis enerxía que as pequenas e menos enerxía que os xigantes, pero non saben por que perduran tanto. «Na Terra este tipo de tormentas poden durar uns días como moito, pero en Saturno a primeira mancha estivo activa durante máis de sete meses», explica Sánchez Lavega. Ademais, do mesmo xeito que as Grandes Manchas Brancas, estas tormentas só se observaron no hemisferio norte, nunca no sur. E parece que xorden a un ritmo similar: Cada 30 ou 60 anos.

O estudo contou coa colaboración de numerosos axentes internacionais: Misión espacial Cassini, en órbita planetaria até setembro de 2017; Telescopio Espacial Hubble, Cámara PlanetCam da UPV instalada no observatorio do Calar Alto e una gran rede de observadores amateurs, cuxas imaxes contribuíron de maneira importante á evolución diaria do fenómeno.