851994(e)ko uztaila

Erreportajeak

Arriskua lurpean

Minek 800 lagun hiltzen dituzte hilero-hilero, gerra aspaldi bukatu bazen ere. Armadak erretiratu ostean, lurpean utzitako minak ereindakoan bezain arriskutsuak …

Elikagaiak, kiloak eta dietak

Ikasturte honetan J.R. Etxebarriak egindako gose-grebak eta bere gorputza argaltzen nola ari zen ikusteak iradoki ziguten artikulu honen mamia. Hau …

Suitza guztirako metroa

Oraingo martxan Suitzako errepideetako trafikoa dela eta, laster izango dira kolapsotik gertu. Bertako trenbideek ere arazoa neurri batean arin dezakete, …

Izerditu eta gero, zer?

Edonori galdera hori eginez gero, erantzunak antzekoak izango lirateke: izerdiarekin gorputzak zikinkeriak, hondakinak, umoreak (onak eta txarrak), eta beste hainbat …

Txantxangorria, lurraldearen zaindari amorratua

Ba ote da Euskal Herrian txantxangorria baino hegazti ezagunagorik? Txantxangorria (Erithacus rubecula) 14 cm-ko luzera eta 16-22 g-ko …

Ilargia, ahaztutako ametsa

Urrats txikia gizon batentzat, baina jauzi erraldoia gizateriarentzat” esaldiak hagitz mendetako ametsa bete zela adierazi zuen; horixe esan baitzuen Neil …

Ur-zozoak: urpeko txori ibiltariak

Arrantzaleren bat honez gero txundituta geratuko zen erreketako urpetik txori txiki arre bat ateratzen ikusita! Sinesgaitza badirudi ere, badago urazpian …

Eterraren gorakada eta amilera

Gaur egun eterra konposatu kimiko soil bat besterik ez da, baina Fisikaren historian zehar beti izan da eter izeneko substantzia …

Araztasunaren kontrola (II): obturazio-abiadura eta definizioa

Obturazio-abiadura desberdinak dituzten kamerek argiztapen-baldintza ugaritan argazkia ateratzeko aukera ematen dute eta, batez ere, higidura gelditzeko zein zirriborrotsu uzteko aukera …

Lurrikarei aurrea hartu nahian

Lurra dardarka hasten denean jendea ere dardarka hasten da. Gutxi gora behera bi mila milioi pertsona lurrikara-arrisku handia duten lekuetan …

Magnesioaren erabilpen terapeutikoak

Gorputzean daukagun laugarren katioi ugariena izanda ere, ohizko analisietan magnesioak ez du interes handiegirik sortzen, beharbada seroko mailak ehunetan dagoenarekin …

Fabrikan hazitako letxuak

Japonian fruta eta barazki gutxi dute, besteak beste bertan lurralde txikian jende ugari bizi delako. Beraz, frutak eta barazkiak inportatu …

Lurretik kanpoko bizia (eta II)

Aurreko alean, 84.ean, Lurretik mezuak bidaltzeko egin diren ahaleginak aipatuz bukatu genuen. Horregatik, lanak ez dira mezuak bidaltzera bideratu; balizko …

Shoemaker-Levy 9 kometaren azken urratsak

Uztail honetan ikaragarrizko talka egingo dute Jupiter planetak eta kometa batek. Astronomiaren historian ez da inoiz horrelakorik ikusteko aukerarik izan; …

Errefrakzioa

Fisikako liburu guztietan, optikari buruzko atalean isladapena aztertu ondoren errefrakzioa dator. Guk azkeneko lantxoan isladapena tratatu genuenez gero, orain txanda …

Albisteak

Tuberkulosia Amerikan

Duela gutxi Perun orain dela mila urteko momia bat PCR sistemaz aztertu dute eta Mycobacterium tuberculosis bakterioaren ADN-zatiak aurkitu dituzte.

Monopoloak ikusi nahian

Hirurogeita hamabost metro luze, hamabi zabal eta bederatzi altu da Italian Gran Sasso-ko lurpeko laborategian kokatu duten “begi” erraldoia.

Oihaneko aztarnategia

Mexikoko Veracruz Estatuan El Pital izeneko lurraldean berebiziko aurkikuntza egin dute. Aztarnategia Estatu Batuetako eta Mexikoko zientzilari-talde batek egin du, …

Atomoak eta piramideak

Energia atomikorako Frantziak duen Batzordeko fisikariek, Paris ondoko Saclay herrian dituzten laborategietan kobrezko atomoak kobrezko gainazal laun batean nola ezartzen …

Israelgo antzinako gerra

Arkeologoen artean ikusmin handia sortu da iaz Libano eta Israelen arteko mugan aurkitutako harlauza batek dituen inskripzioak direla eta.

Petra-ko eliza bizantziarra

Jordaniako hegoaldean, Itsaso Hiletik 70 kilometrora Petra hiri historikoa dago. Haitzean tailatutako fatxada eta hilobi dotoreak dituelako da ezaguna, baina …

Charles Augustin Coulomb

Fisikari frantses hau Anguleman munduratu zen 1736.eko ekainaren 14an. Gaztetan Armadan hasi zen lanean injineru gisa, eta berak eskatuta mendebaldeko …

Apoloren oparia

Apolo 11ri beste sei misio jarraitu zitzaizkion. Guztiek, batek izan ezik, Ilargiaren gainazalean pausatzea lortu zuten. Apolo 17k …

Melatonina, luze bizitzeko

Arratoia normalean hogeita hiru hilabete inguru bizi ohi da, baina ikerlari batzuek arratoiei melatonina edanarazita bost hilabete gehiago bizi direla …

Kaltetutako nerbioak konpontzeko

Martin Schwaben taldeak NT-3 (Neurotrofina 3) izeneko substantzia injektatu dio nahita bizkarrezurreko muina kaltetutako arratoi heldu bati, eta IN-1 izeneko …

Hamburgesa hiltzaileak eta fruta-zuku minbizi-sortzaileak

Estatu Batuetan 500 toxikatu eta lau hildako izan dira Escherichia coli bakterioak zituzten hamburgesak janda.

Gibela sendatzen duen txertoa

Gibeleko zelula heldu eta normalak, beste batean txertatu ondoren ugaldu egiten dira eta gibel kaltetua nahikoa funtzionamendu normalera hel daiteke.

Paludismoaren kontrako txertoa

Manuel Patarroya ikerlari kolonbiarrak paludismoaren kontrako SPf66 izeneko txerto andui edo -zepa bat prestatu du.

Minbiziaren kontrako estrategia berria

Tumoreak hedatzea eragotziko duen botika berri bat hartzen hasiko dira aurki minbiziak jotako ehundaka gaixo. Botika berria nahikoa segurua dela …

Errododendroa, mendi garaienetako mulua

Rhododendron generoa, gutxi gora-behera, 1.200 espezietan dibertsifikatua dago, hauetariko asko jardingintzan kultibatzen direlarik. Aztergai dugun errododendro hau mulua edo zuhaixka …

Plan hidrologikoak: hainbat hausnarketa

Planon gakoa esanetik eginera eman beharreko jauzian datza. Ura zentzuz erabiltzea? Bai, noski! Desorekak gaindituz eskualde guztien garapena lortu? Bai …

Baleztaria eta baleak

Kanadako San Lorentzo golkoan gezia botatzen die bere baleztaz baleei, baina ez ditu hiltzen; bere helburua, izan ere, baleak aztertu …

Ikatzaren etorkizuna

Oraindik ere munduan produzitzen den elektrizitatearen % 40, ikatza erreta ateratzen da.

Biltegi erradioaktiboak Espainian

Espainiako zentral nuklearretako biltegietan gaur egun 1.306 tona hondakin erradioaktibo daude.

Itsas maila gora

Duela gutxi Nature zientzi aldizkariak argitaratu duenez, itsasoen maila urtero batezbeste 1,5 milimetro igotzen da.

Intsektuak hiltzen dituen zuhaitza

Indian biopestizida natural bat produzitu nahi dute nim edo margosa (Azadirachta indica) izeneko arbola baten fruituak erabiliz.

Ongarri naturala

Baratzetan ongarri kimikorik erabili nahi ez dutenentzat, enpresa britainiar batek Ocean Supermix izeneko ongarri naturala sortu du.

Hegaztiak eta poluzioa

Mundu guztian 9.600 hegazti-espezie inguru daude sailkaturik eta horietan hirutik bi ingurugiroko poluzioa jasaten ari da.

Aza erraldoia

Estatu Batuetako eta Frantziako ikerketa-laborategi batzuetako saiakuntzen bidez lortu dute aza erraldoi bat.

Errauts toxikoen errautsak

Bretainiako Brest hirian instalazio berria ipini dute errauts toxikoak tratatzeko.

Floridako dortokak

Europan eta munduko herri askotan Floridako dortokak (Trachemys scripta elegans izenekoak) erruz erosten ditu jendeak etxean edukitzeko.

Ekialdeko Alemaniak poluzioa

Garai bateko Alemaniako Errepublika Demokratikoan 70.000 leku daude garbitzeko, hango utzitako industrialde eta zenbait zonatako isurketak direla eta.

Itsuentzako betaurrekoak

Itsuei lagundu asmoz, Frantzian Tours hiriko laborategi batek sonarrez hornitutako betaurrekoak diseinatu ditu itsuentzat.

Automobil barruko tenperatura

Meagintza Eskolako ikerlariak automobil barruko konbekzio termikoez eta materialen ezaugarri optikoez baliatu dira.

Haurdunentzako gerrikoa

Estatu Batuetan General Motors etxeak Michigan-en dituen laborategietan, emakume haurdunentzako automobil-gerrikoak probatzen ari dira.