831994(e)ko maiatza

Erreportajeak

Jaioberriaren negarra

Agirre, Jabier - Medikua eta OEEko kidea

Jaioberri osasuntsuak, bere bizitzako lehenengo asteetan ordubete inguru pasatzen du negarrez egunero. Seigarren asterako negar orduak bi izaten dira egunero, …

Eskulapio sugea, osasunaren zaindari

Aihartza, Joxerra -

Sugeak, hildako gizaki zitalenen bizkarrezurretik sortutako piztiak zirela zioen, eta beste sinesmen batzuen arabera, deabruak ernaldutako oilarren arrautzetatik jaiotzen omen …

Pinu-beldarra: izurrite arriskutsua

Elosegi Irurtia, Migel M. -

Nork ez du ibilaldi batean habia zuriz betetako pinudia, edo bere inguruan lerro bat osatuz dabilen beldar-taldea ikusi? Prozesionari izenez …

Aurrerapen berriak biologian XIX. mendean

Bandres Unanue, Luis -

Lehenago ikusia dugunez, XIX. mendearen bukaerarako naturazaleek Darwinen lana behin-betikotzat kontsideratzen zuten. Hurrengo, zehaztasun handiagoa lortzeko enbriologia ikertzea bide oparoentzat …

Maiatzean zeruari so!

Boneta, Jon Andoni -
Razkin, Patxi -

Atzean geratu dira siriarrak, grekoak, egiptiarrak eta erromatarrak izutzen zireneko garaiak. Ilargiak, gose zen bakoitzean, Eguzki erregeari hozka egiten zion; …

Eguzkitiko energiaren etorkizuna

Otaolaurretxi, Jon -

Eguzkiak bere izpien bidez igortzen digun energia, zelula fotovoltaikoen bidez energia elektriko inolako poluziorik sortu gabe bihurtzen da. Energia "ekologikoa" …

Muki-belarra, landare intsektujalea

Terés, Joxepo -

Muki-belarrak oso sistema bitxiak garatu behar izan ditu elikatu ahal izateko eta eboluzio honi esker, bere hostoek dituzten harrapatzeko sistema …

Azeri hegalariak?

Zabala, Joserra -

Gauzen bilakera ikusita, laster azeriek bi alternatiba izango dituzte: kaioletan bizitzera egokitu edo hegan egiten ikasi. Bi aukera horietara egokitzen …

Kameraren aginteak (eta II): diafragma eta obturadorea

Nogeras, Itziar -

Kamera batean bi modutara kontrola daiteke pelikulara iristen den argia: objektiboaren atzean dagoen irekidura aldakorraz irudia argitu edo ilunduz, eta …

Fanorona

Angulo, Patxi -

Fanorona jolasa ezezik hausnarketa sakona eskatzen duen jokoa ere bada. Jokalariak jokoaren ikuspegi orokorra izan behar du, plan bat prestatu, …

Isladapena

Bandres Unanue, Luis -

Orain argi-izpiek gauza berezi batzuen kontra jotzean zer egiten duten eta horrek dakartzan ondorio batzuk aztertuko ditugu.

Elkarrizketak

Jose Mari Rodriguez Ibabe, altzairuen magalean

Irazabalbeitia, Inaki - kimikaria eta zientzia-dibulgatzailea

Jose Mari Rodriguez Ibabe CEIT
(Centro de Estudios e Investigaciones Técnicas de Guipúzcoa)

Albisteak

Espaziorik ez Nasarentzat

Wade, Nicholas -

Mars Observer Martitz gure bizilaguna kartografiatzeko diseinatuta zegoen. NASAk mila milioi dolar gastatu zituen hura egiten, baina akats gabea egitea …

Ikerketa eta garapena

Aizpurua Sarasola, Joxerra -

Joan den hamarkadan enpresa askotan I+G izenez ezagutzen diren sailak zabaldu ziren. Beren helburuak, besteak beste, produktuen kalitatea hobetzea, fabrikazio …

Baleen arbasoak

Elhuyar Zientzia -

Pakistango mendietan, J.G.M. Thewissen zientzilari estatubatuarrak gidatutako talde batek sedimentuzko aztarnategi bat aztertu zuen iaz.

Haginaren zukua

Elhuyar Zientzia -

Taxola sintetizatzea izan da munduko kimikari askoren azken hogei urteotako ametsa. K.C. Nikolauk zuzendutako taldeak lortu berri du sintesia.

Errusian parazientziak nagusi

Elhuyar Zientzia -

Zientziaz arduratzen garenontzat fenomeno kezkagarria da Errusian egun gertatzen ari dena. Herriak zientziarekiko fedea galdu eta para- eta sasizientzietan aurkitu …

Atomoei begira

Elhuyar Zientzia -

Basileako Fisika Nuklearreko Institutuko ikerlari-talde batek, nanoteknologiako tresna nagusi den "tunel efektuzko mikroskopioa" hobetu egin du.

Genea eta ernamuinak

Elhuyar Zientzia -

Homeobox geneak hostoetako zeluletan bere eginkizuna betetzen duenean, emaitza bitxia izaten da.

Feromonazko lurrin sexuala

Elhuyar Zientzia -

"Pheromone Factor" izeneko lurrina merkaturatu dute, eta George Dodd ikerleak dioenez berrogeita hamarretik gora giza feromona ditu.

Faraoien nekropolia

Elhuyar Zientzia -

Orain dela 3.700 urte inguruko zortzi hilobi aurkitu dituzte Egiptoko Ismailia-n.

Bolia bezalako plastikoa

Elhuyar Zientzia -

Estatu Batuetako ikerlari-talde batek, bai ukituta eta bai egituraz boliaren antz handia duen materia plastikoa prestatu du.

James Cook

Azkune Mendia, Iñaki -

Ingalaterran Yorkshire-ko Marton-en 1728.eko otsailaren 28an jaiotako itsasgizon hau batez ere Ozeanoetan zehar nabigatuz lurralde berriak deskubritu zituelako da ezaguna.

Gizonen antzutasuna genetan

Elhuyar Zientzia -

Anne Chandley eta Howard Cook zientzilari britainiarrek gidatutako talde batek Y kromosoman gizonezkoengan antzutasuna eragiten duten hamar bat gene identifikatu …

Eski nordikoa eta asma

Elhuyar Zientzia -

Eskiatzen ari den bitartean, oxigeno-premiak asetzeko aire hotza ugari arnastu behar da, gorputzak energi kopuru handia gastatzen duen bitartean.

Diabetikoentzako entzima

Elhuyar Zientzia -

Bretainiako Morlaix herrian EPA laborategietako biologoek, diabetikoen odoleko azukre-tasa eta kolesterol kaltegarriaren tasa jaisten duen entzima aurkitu dute.

Hilekoa izateko adina

Elhuyar Zientzia -

Emakumeek lehen aldiz hilekoa izateko adina ez da beti berdin mantendu. Ikerketa batek dioenez herrialde industrializatu askotan adin horrek gora …

Zergatik fluoratu ura?

Sarrionaindia, M. Jesus -

Hortzetako txantxarra osasunean eragin handia duen gaixotasuna da, eta neurri batean pertsona guztiei erasotzen die. Neurriak hartu behar dira: hortzak …

Mediterraniorako laborategia

Elhuyar Zientzia -

Europako Batasunean Mediterranioko arrantzak bere garrantzia du. Arrantza erregulatzeko saioak egin diren arren, gehiegi harrapatzen da eta epe luzera espezieak …

Ingurugiroa babesteko aurrekontuak

Elhuyar Zientzia -

1991. urtean munduan aurrekontuetan ingurugiroa babesteko diru gehien erabilitako estatua Alemaniako Errepublika Federala izan zen.

Sichuan probintzian mendetako aurrerapena

Elhuyar Zientzia -

Txinan Sichuan probintzian bost milioi bizi dira eta mendeak daramatzate simaur, lasto eta materia organikoaren hartziduratik sortutako metanoa aprobetxatzen.

Atmosferako CFC-kontzentrazioak behera egin du

Elhuyar Zientzia -

CFC letrez izendatzen diren klorofluorokarbonoen kontzentrazioa azkenaldian nabarmen jaitsi da, erakundeak egindako neurketa batzuek diotenez.

Lera-txakurrak debekaturik

Elhuyar Zientzia -

Zakur hauek Antarktikan debekaturik daude apirilaz gero.

Lindanoa salbuetsia

Elhuyar Zientzia -

Greenpeace erakunde ekologistak Espainian lindanoa usatzea eta soro eta zelaietan barreiatzea debeka dadin eskatu berri du.

Azken bikotea

Elhuyar Zientzia -

Japoniako Sado irlako bi ibis motostun hauek dira munduan bizirik diren bakarrak; espezie honetako azkenak.

Estatu-irla txikien arazoak

Elhuyar Zientzia -

Gehienentzat munduko irla txikiak amets eta oporretako irudiak dira. Irla horietako biztanleentzat bizitza biziraupen-borroka da.

Eguzki-adarren mitoa desmitifikatuz

Elhuyar Zientzia -

Hamaika urtean behin, gutxi goiti-beheiti, Eguzkia-Lurra ihardueraren zikloaren gailurraren inguruan, ekaitz magnetiko handiak jasotzen dira.

Ilargira berriz ere

Elhuyar Zientzia -

Urtarrilaren 25ean, NASAk "Clementine" izeneko zunda bidali zuen Ilargira, hango misterioak argitu asmoz.

Tora, Tora, Tora!

Elhuyar Zientzia -

Japoniako Espazio Agentziak arrakasta osoz lortu zuen otsailaren hasieran bere lehen kohetea jaurtitzea.

Teklatu berezia

Elhuyar Zientzia -

Abiadura bizkortzearren, "Velotype" izeneko teklatu berria asmatu da; ohizkoarekin konparatuz oso bestelako.

Aparatu balioanitza

Elhuyar Zientzia -

Aparatu txikia da eta "Galeo 2000" du izena. Telefonoa, faxa, fotokopiagailua eta erantzungailu automatikoa da aldi berean.

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila