3432021(e)ko iraila

Erreportajeak

Zuhaitzen denboran atzera

Zuhaitzek hitz egingo balute, zer ez ote lukete kontatuko; esaterako, Arabako basoetako bost mendeko haritzek. Ez dute hitz egiten, baina ...

ZIENTZIA ITSU: Ezinduak zientzietan gaituz

Zientziaren inguruko oinarri batzuek gaur egungo errealitatea ulertzen lagundu diezagukete. Sarritan, ordea, ezagutza horiek ezinduen kolektibotik urrun gelditzen dira. Haien ...

Ekonomia ekologikoa, etorkizunerako aterabidea

2020ko maiatzean, COVID-19aren lehen olatuaren erdian, COVID-19aren osteko Euskal Herriko ekonomia ekologikoaren alde izeneko manifestua aurkeztu zuen zientzialari- eta akademiko-talde ...

Elkarrizketak

“Hizkuntza gutxituen defentsa instrumentu ahaltsua da planetaren jasangarritasuna lortzeko”

Gure gizarteak egun duen erronka handienetakoa da bioaniztasunaren galera larri honi zer estrategiaren bidez helduko diogun erabakitzea. Ohiko ikuspegietatik aldentzen ...

Analisiak

Gorputzaren merkantilizazioa

Osasunerako baliabide medikoak izatea eskubide bat bada ere, medikuntzaren eta bioteknologiaren erabilerak kezka etikoak ere sortzen ditu gizartean batzuetan. Izan ...

Mundu digitala

Chromeren nagusikeria erabatekoa

Web-nabigatzaileen artean, Google Chrome da nagusi azken urteotan eta hurrengoarekiko diferentzia handiz, eta enpresak egoera hori baliatzen du bere interesen ...

Lekukoak

“Jakin-mina eta harritzeko gaitasuna zientzialarion berezko ezaugarriak dira”

Miren Cajaraville Bereziartua ikertzaileak (Donostia, 1964) jasoko du Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak eta Ikerbasquek emakume zientzialariei egiten dieten Advanced aitortza ...

Istorioak

Ellen Swallow: zientzia, gizartea hobetzeko

1879, Poughkeepsie, New York. “Emakumeok kimika apur bat jakin behar dugu, autodefentsa gisa”, esan zuen, irmo. Hirurehun bat emakume aurrean ...

Ekinean

"Lehen ikuspegi biomedikotik lantzen zen; ez zen aztertzen ingurune soziala"

Pertsona batzuek garbi dute txikitatik zer ikasi nahi duten eta zertan egin nahi duten lan; Andrea Cabezas Rodríguez ez ...

Atarikoa

Ekonomia ekologikoa helduleku

Iraileko zenbakian, ingurumenari eman diogu protagonismo osoa, egoerak hala eskatzen duelako. Gizateriak egun duen erronkarik handienetako bat da jasangarria ez ...

Gai librean

Modu komuneko tentsioa: ibilgailu elektrikoen isilpeko etsai

Guztion ahotan dauden ezaugarriak dira ibilgailu elektrikoen autonomia, bateriak kargatzeko denbora edota kostua. Baina zer gertatzen da ibilgailuen fidagarritasunarekin? Zer ...

Autokontsumo elektrikoa: autokudeaketan oinarritutako energia-eredu berri baterantz

Munduan aspaldidanik mahai gainean dagoen gaia da energia sortzeko erabiltzen ditugun ereduak aldatzeko beharra. Abiatu den trantsizio energetikoaren bidean, autokontsumo ...

Medikuntza pertsonalizatzeko teknologiak

Urte askotako ezagutza medikoari teknologia eta tresna berriak batzea aukera ematen ari da gero eta doitasun handiagoko medikuntza egiteko, medikuntza ...

Pirinioetako glaziarrak galzorian

Aurtengo neguan Filomena izan dugu hizpide, hain zuzen, erregistroen arabera duela hamarkada asko ikusi gabeko elur-denboralea. Elur-uzta oparoa utzi zuen ...

Albisteak

Optogenetika laborategietatik atera eta gizakietan erabili da, aurrenekoz

Hogei urte ere ez ditu optogenetikak, eta jada laborategietatik atera da, lehenengo aldiz. Hari esker, 40 urtez itsu egondako gizon ...

Euskal baleak gero eta txikiagoak dira, estresaren ondorioz

AEBko Ozeano eta Atmosferaren Admistrazioak 1980tik egindako ikerketek agerian jarri dute Ipar Atlantikoko sardako balea edo euskal balea (Eubalaena glacialis ...

Bidaiariek mikroorganismo erresistenteak hedatzen dituzte

Nazioarteko bidaietan, uste baino ohikoagoa izan liteke bidaiariek mikroorganismo erresistenteak ekartzea etxera, euren hesteetan. Hala erakusten du Washingtongo eta Maastrichteko ...

Entzefaloa eta barrabilak, diruditen baino antzekoagoak

Portoko eta Birminghamgo unibertistateetako ikertzaileen arabera, giza ehun antzekoenak entzefaloarena eta barrabilena dira. Haien esanean, organo horien morfologia eta funtzioak ...

Atomoei inoiz egindako argazkirik zehatzena lortu dute

2018ko marka hautsita, inoizko bereizmen handieneko argazkia egin diete atomoei Cornell Unibertsitateko ikertzaileek (New York, AEB). Hain zuzen, orain arteko ...

Emakume ikertzaileak: asmatu bai, batez ere emakumeentzat; patentatu ez

Emakumez osatutako ikertzaile-taldeek gainerakoek baino joera handiagoa dute emakumeen onurarako aurrerapenak sortzeko, baina patente gutxiago lortzen dituzte. Hori frogatu dute ...

24.000 urtez izoztuta egondako errotifero bat berpiztea lortu dute

Errusiako Lurzoruaren Zientzietako Arazo Fisiko-kimiko eta Biologikoen Institutuko ikertzaileek jakinarazi dutenez, 24.000 urtez Siberiako permafrostean izoztuta egon den errotifero ...

Aurrerapausoak antibiral bat lortzeko bidean

COVID-19a tratatzeko antibiral bat garatzen ari da Nerea Irigoyen Vergararen lantaldea. Zelula-kulturetan emaitza onak lortu dituzte, eta PLOS Pathologens aldizkarian ...

Marteko hodei erraldoi baten sekretuak argitu dituzte

Ur-izotzezko hodei berezi bat sortzen da Marten. 1.800 km luze eta 150 km zabal izatera irits daiteke. Oso azkar ...

Homo berri bat aurkitu dute Israelen

Ikusteko dago nola eragiten dion aurkikuntza berriak hominidoen azken milioi urte erdi honetako paisaia ebolutiboari

Duela 37 milioi urteko bi sasizaldi-espezie berri aurkitu dituzte Araban

Gaur egun, ekido-espezie gutxi batzuk badaude ere –zaldi, asto eta zebrak, esaterako–­, duela 56-33,9 milioi urte, Eozenoan, askoz ere ...

Zulo beltz batek bere orbita-sistemako neutroi-izarra irentsi duela detektatu dute

Grabitazio-uhinak albiste izan dira, berriz ere. Astrofisikariek lehenengo aldiz detektatu dute zulo beltz batek nola irensten zuen neutroi-izar bat, sortutako ...