2342007(e)ko iraila
Erreportajeak
Anbara: eztizko malko lehorrak
Duela hainbat milioi urte bizi ziren zuhaitzen erretxina da anbara, fosilduta dagoen erretxina. Itsasoan izoztuta geratzen ziren eguzki-izpiak zirela pentsatzen …
Arinen pisua
Aeronautikaz edo hegazkinez hitz egiten dugunean, burura lehenengo datozkigunak Boeing eta Airbusen irudiak izango dira, seguru asko. Haiek ikusten dira …
Zientzia-fikzioan irakurria
Alperrik da aurrerapen zientifiko bat eskatzea idazle bati. Idazleek ez dute ikerketarik egiten. Idatzi egiten dute. Hala ere, zientzia-fikzioa idazteko, …
Eta zast!
Beroarekin azaltzen dira eta hotzarekin ezkutatu. Horra hor eltxoen ezaugarri deigarrienetariko bat. Beste ezaugarri bat: ziztatu egiten dute. Eta ez …
Pinuaren azal azpiko bisitaria
Azken urteotan, onddo mikroskopiko batek jaso du arreta intsinis pinuaren industrian: Fusarium circinatum . Pinuari gaixotasuna eragiten dio barrutik, egurrean, …
Belarriko burrunba
Kultura zaratatsua da gurea, zalantzarik gabe. Era askotako hotsak eta zaratak daude, baina guztiak ez dira belarritik at sortzen. Barnean …
Hondoratutako itsasontziak: ur azpiko memoria
Itsas arkeologoek itsas hondoa arakatzen dutenean, batzuetan, antzinako objektuak aurkitzen dituzte, gure memoriaren parte diren objektuak. Altxor txikiak izaten dira, …
Minbiziaren aurka, metastasiari aurre eginez
Minbizia herrialde garatuetako gaixotasun hedatuenetariko bat da, bihotzeko eta burmuineko gaitzekin batera. Gure bizi-itxaropena luzatzen ari den heinean, minbizia eta …
Elkarrizketak
Mario Molina: "Nobel sariari esker, politika publikoetan eragin ahal izan dut"
Mario Molina kimikari mexikarra kimikaren alor ugaritan ikertzen aritu zen munduko hainbat ikerketa-zentrotan 1972 urtera arte. Urte hartan, Sherwood Rowland-ekin …
Albisteak
Hiperion ilargia gertutik
NASAren Cassini zunda Saturno planetaren orbitan dago. 2004ko ekainean iritsi zen hara, eta, planeta ez ezik, planetaren ilargiak ere ari …
Bi hankan, lautan baino eraginkorrago
Txinpantzeek eta pertsonek ibiltzean erabiltzen duten energia neurtu dute Washington Unibertsitateko ikertzaileek, eta frogatu dute pertsonen ibilera askoz eraginkorragoa dela …
Internet, datu-trukez lepo
Gaur egun, Interneteko informazio-kantitate izugarria arazorik gabe kudeatzen da. Baina noiz arte? Izan ere, urtero ematen da aditzera geroz eta …
Izotza ezin sentitu
Alemaniako zientzialari batzuek hotza sentitzeko gaitasuna ematen duen proteina aurkitu dute. Nav1.8 izena du, eta zientzialariek bazekiten kaltetutako ehunak detektatzeko …
Boeing 787 hegazkina, aireratzeko bidean
Estatubatuarrek datak idazteko duten sisteman, honela adierazten dute 2007ko uztailaren 8a: 07/08/07. Horregatik aukeratu zuten egun hori Boeing 787 hegazkinaren …
Aurrerapausoa ugalkortasun-tekniketan
Haurra izan nahi baina obarioen bat-bateko gutxiegitasuna duten emakumeentzat edo obuluak heltzeko tratamendurik egin ezin dutenentzat, teknika berri bat probatu …
Hegazti handiena, planeatzailea
Orain arte aurkitu duten hegazti hegalaririk handiena duela 6 milioi urte bizi izan zen. 70 kilo eta 7 metroko hego-luzera …
EMN ñimiño bat garatu dute
Frantziako CEA Saclay laborategian, erresonantzia magnetiko nuklearraren teknika (EMN) egokitu dute, nanolitrotako bolumenetan molekulak analizatzeko. Horrek esan nahi du zelularen …
Begien dardara aztergai
Begiek zerbaiti tinko begiratzen diotenean, mugitu egiten dira pixka bat, nahi gabe. Begiek egiten dituzten doitze mikroskopikoak dira. Bostongo Unibertsitatean …
Ugaztunen boomak dinosauroekin zerikusirik bai ala ez?
Maiatzeko Elhuyar Zientzia eta Teknika aldizkarian, ugaztunen boomarekin zerikusia duen albiste bat eman genuen. Albiste hartan irakur zitekeen fosiletan eta …
Zerua infragorriz
Argazkian, zeru osoan igortzen den argi infragorri guztia dago harrapatuta. Japoniako espazio-agentziaren Akari satelitearen milaka irudi batuz osatu dute irudia, …
Euskadiko lehen bioetanol-hornigailuak inauguratu dituzte
Energiaren Euskal Erakundearen (EEE/EVE) ekimenez, bioetanol-hornigailuak jarri dituzte Arabako eta Gipuzkoako hiru gasolina-zerbitzugunetan. Bioetanola landare-jatorria duen erregai likido bat da, …
Pinguino erraldoia
Desagertutako bi pinguino-espezieren fosilak aurkitu dituzte Perun. Bata, Perudyptes devriesi, gaurko pinguino handienen tamainakoa da, eta, bestea, Icadyptes salasi, askoz …
DMFa, metanola baino bioerregai hobea
Wisconsin Unibertsitatean, 2,5-dimetilfurano (DMF) bioerregaia fabrikatzeko bide erraz bat aurkitu dute. Esaten dutenez, bioerregai hori etanola baino hobea da, energia-etekin …
Lehen aldeko, orain kontrako
Science zientzia-aldizkarian argitaratu duten artikulu baten arabera, iraganean gizakia birus batetik babestu zuen proteina berak utzi du orain babesgabe hiesaren …
Nekazaritza Perun, aspalditik
Andeen mendebaldeko magaletan, Peruko iparraldean, orain arteko nekazaritza-aztarna zaharrenak aurkitu dituzte. Besteak beste, gizakiak landatutako kakahuete-, kalabaza- eta kotoi-landareen aztarna …
Mastodonte baten fosila Grezian
Uda-hasieran, bost metroko letaginak zituen mastodonte baten fosila aurkitu dute Greziako iparraldean. Mastodontea elefante-itxurako animalia bat zen, mamutaren antzekoa, baina …
Baliteke elektroiek uste zen baino karga elektriko handiagoa izatea
Estatu Batuetako fisikari batek egin du kalkulua, hainbat galaxiatako irrati-uhinak aztertuz. 10-46e baino txikiagoa da fotoien karga elektrikoa. Zenbaki hori …
Nanoadar erako karbono-egiturak hidrogenoa biltzeko
EHUko Javier Bermejo irakasleak koordinaturik, nazioarteko talde batek karbono-egitura berri bat aztertu du, adsorbatzaile moduan zer nolako aukerak eskaintzen dituen …
Bakterioak nanomakinak mugitzeko
AEBko ikertzaileek bakterioak erabili dituzte mikrometro gutxiko epoxi-geruzak likido batean zehar mugitzeko. Serratia marcescens da bakterioa, eta, hura mugiarazteko eta …
Groenlandiaren iragana
Groenlandiak lur berdea esan nahi du, eta garai batean halakoxea zen. Baina, aztarna berrien arabera, uste baino lehenago amaitu ziren …
Habilis eta erectus garaikide
Gizakiaren generoko arbasorik zaharrenak dira Homo habilis eta Homo erectus, eta orain arte uste izan da bigarrenak lehenengotik eboluzionatu zuela; …
Bizi artifiziala patentatu nahian
Craig Venter-ek --giza genoma sekuentziatzen aritu zirenean erakunde pribatu bat sortu zuen-- eta haren taldeak urteak daramatzate gizakiak sortutako bizidun …
Lurraren masa-zentroaren bila
Lurraren berotze globalaren ondorio bat da poloetako izotza urtzen ari dela, eta, pixkanaka, itsasoaren maila igotzen ari dela. Hainbat kalkuluren …
Elektroi bat grabatu dute
Brown Unibertsitateko bi fisikarik orain arte ezinezkotzat jotzen zen zerbait egitea lortu dute: elektroi bakar bat begi-bistaz ikusteko gai egin, …
Behe Kretazeoko bidelaria
Marrazki bizidunen bidez egin zen ezagun bidelaria, koioteak ezin harrapatu ibiltzen zen hegazti hura. Bada, haren moduko hegazti baten oinatz …
Plazebo-efektua eta sariaren zentroa, lotuta
Pertsona batzuetan, plazebo-efektuak indar handia du, eta beste batzuetan, berriz, batere ez. Horren arrazoia argitzeko, ikerketa bat egin dute Michigango …
Afrikan dugu jatorria
Teoria baten arabera, gaur egungo gizakia, Homo sapiens-a, Afrikan sortu zen, eta handik mundu osora hedatu zen. Datu genetikoek teoria …
Atunaren migrazioa agerian
Atun gorriari (Thunnus thynnus) egindako jarraipenak emaitza onak eman ditu: Stanford Unibertsitateko biologoek lortu dute argitzea zer bide egiten duen …
Saturnoren G eraztun misteriotsua gertutik
Voyager espazio-ontziak Saturnoren G eraztuna lehenengoz erakutsi zienetik, eraztun horren jatorria ezagutu nahian dabiltza astronomoak. Ezagutzen diren beste eraztunak Saturnotik …
Elhuyarren berriak
Euskara eta ingelesa, makulurik gabe
Elhuyar Fundazioko Hizkuntza Zerbitzuen eta Elkar argitaletxearen eskutik, euskara eta ingelesa parez pare jarriz osatutako hiztegia kalean izango da ikasturte …
Jakintza hedatuz
Bihotza berpizteko algoritmoak
Pertsona helduei sistema kardiobaskularra eta arnasketa-sistema gelditzen zaizkienean, deskarga elektriko bat ematen diete askotan, hots, desfibrilazioa egiten diete, bat-bateko heriotza …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
