2212006(e)ko ekaina
Gai nagusia
Basamortua eta basamortutzea
Itxuraz, bizirik gabeko eremu amaiezin eta idorrak dira basamortuak, oro har, eguneko beroak kiskaliak eta gaueko hotzak zartatuak. Iturri batzuen arabera, orotara Lurraren azaleraren heren bat hartzen dute, gutxi gorabehera, eta azalera hori hedatzen ari da. Jatorri naturala duen prozesua edo gizakiaren jarduerak eragindakoa izan liteke basamortuen hedatzea. Arrazoia edozein dela ere, mundu mailako arazo bihurtzen ari da. Izan ere, lurra agortzen eta emankortasuna galtzen ari da. Adituek argi dute neurriak hartu behar direla lehenbailehen, baita Euskal Herrian ere.
Albisteak
Handiago, garbiago, zehatzago
Diotenez, orain arte garatu den mikroskopiorik zehatzena da. X izpi bidezko mikrotomografia du oinarri, beste hainbat mikroskopiok bezala, baina irudi …
Zelula amak lortu dituzte sagu helduen esperman
Sagu helduen barrabiletatik zelula amak lortu dituzte Alemaniako ikertzaile batzuek. Zelula horiek, beraz, ez dituzte lortu ez klonazio bidez, ez …
Izurdeen artean, nolako txistua, halako izena
Gizakiak ez gara elkarri izenez deitzen diogun animalia bakarrak; izurdeek ere izenak erabiltzen dituzte elkar identifikatzeko, elkarri deitzeko eta aurrean …
Koklea, maiztasun txikiko soinuen anplifikadore
Mikrofono bat izango balitz bezala, barne-belarriak seinale elektriko bihurtzen ditu soinuak, neuronek seinale hori garuneraino garraia dezaten. Kokleak, kiribil-itxura duen …
Planetak nonahi, baita gutxien espero den tokian ere
Beheko marrazkian, NASAren Spitzer teleskopioak hartutako irudi bat ageri da. Erdian hildako izar bat, pulsar bat, ageri da 'zaborrez' inguratuta. …
Hodeiak laborategian
Hodeiek kliman zeresan handia dutena jakina da, eta aerosolek (airean esekita dauden partikulak) hodeien sorreran zeresan handia dutena ere bai. …
Eguzki-energia begi-inplantean
Begi-inplanteen prototipo baterako eguzki-energia darabilen eragingailu bat egin dute Illinoisko Unibertsitatean. Eragingailu horrek nahikoa du erretinara iristen den argi apurra …
Gene-terapiaren gazi-gozoak
Duela gutxi gene-terapia erabilita bi anaia sendatu zituztela eman zuten aditzera Frankfurteko eta Zuricheko ikertzaile batzuek. Bi anaia horiek gaixotasun …
Kable supereroaleak, aurrera!
Dirudienez, aplikatzeko moduko kable supereroale bat lortu dute. Barioz eta itrioz egina dago, eta orain arteko bi oztopo nagusiak gainditu …
Birus bat simulatu dute ordenagailu bidez
Birus baten ordenagailu bidezko simulazio zehatza egin dute Illinoisko Unibertsitatean (AEB). Irudikatu dutena RNA txiki bat izan da --tabakoaren mosaikoaren …
Neutrinoek masa dutela baieztatu dute
Ikerketa erraldoia egiten ari dira Estatu Batuetan, neutrinoaren propietateak aztertzeko. MINOS izeneko proiektu horri esker, ikertzaileek berretsi egin dute neutrinoek …
Titanen lurreratzen
2005eko urtarrilean, Saturnoko sateliterik handienera iritsi zen Huygens zunda, Titanera. Zunda lurreratzen ari zen bitartean, hainbat argazki atera, eta bideo …
Handiak txikia jan
Bi dimentsioko zurrunbiloak aztertuta, ikusi dute zurrunbilo handiak txikiei gailentzen zaizkiela. Klimatologian zeresana ekarriko omen du; izan ere, zikloiek, besteak …
Badu kafeinarik? Gameluak lagunduko dizu jakiten
Kafe beltzak, kafeinagabeak eta beste hainbat edarik zenbat kafeina duten neurtzeko, test erabilgarri eta erraz bat asmatu dute Washington Unibertsitateko …
Eremu geomagnetikoaren gorabeherak
Lurraren fenomeno harrigarrienetako bat bere eremu magnetikoaren inbertsioa da. Azken 160 milioi urteetan ehunka aldiz gertatu da, eta, gertatzen den …
Kolorea galduta ere, bizirik
Koralak hil egiten dira kolorea galtzen dutenean. Baina ez beti. Espezie batzuek bizirik iraun dezakete kondizioak bere onera itzuliz gero. …
Hartz polarra eta hipopotamoa, galtzeko arriskuan
Hartz polarra eta hipopotamoa galtzeko arriskuan dauden espezieen zerrendan sartu dituzte. Klima-aldaketaren erruz, poloetako izotza urtzen ari da, eta hori …
Neanderthal Genome Project: lehenengo emaitzak
Neanderthalgo gizakiaren genomaren zati bat sekuentziatu dutela jakinarazi dute Max Planck Institutuko paleontologo batzuek. Genoma osoaren % 0,03 baino ez …
1. kromosomarekin, genoma osoa deskodetuta!
Ez da lehenengo aldia iragartzen dutela giza genoma osoa deskodetu dutela, baina, oraingoan, behin betikoa omen da. Lehenengo aldiz 2000n …
Maskuri berria, norbere zelulekin hazia
Arantza bifidoa duten zazpi haurrek maskuri berria dute. Maskuria laborategian artifizialki egindakoa da, eta maskuri zaharraren zelulak hazita egin dute, …
Ate logiko magnetikoak ordenagailuen mesede
Ordenagailuek beren kalkuluak egiteko erabiltzen dituzten txipak, gaur egun transistoreen bidez eginak daudenak, gailu magnetikoak izateko bidean dira. Baldin eta …
Zurrunbiloaren geometria bereziak
Biraka ari den zurrunbilo baten zentroa zirkularra izan ohi da, baina naturan bestelako egitura geometrikoak ere ikusi izan dira, hala …
Tritonen ezohiko orbita azaltzeko hipotesi berria
Tritonen orbita irregularra azaltzen duen hipotesi berri bat plazaratu du Estatu Batuetako astrofisikari-talde batek. Hipotesiaren arabera, eguzki-sistema gaztea zenean, Tritonek …
Garunaren garapena
Garuna barrutik kanpora hazten da, geruzaka; lehendabizi, barruko geruzak eratzen dira, eta, gero, gaineko geruzak, ordena jakin bati jarraituta. Geruza …
Protoiaren eta elektroiaren masen arteko ratioa ez da konstantea
Azken 12 milioi urteetan, protoiaren eta elektroiaren masen arteko ratioa % 0,002 handitu da. Hori ondorioztatu du astronomo- eta fisikari-talde …
Litekeena da Wild 2 kometa Eguzkitik gertu jaioa izatea
Duela bi urte, NASAko Stardust misioak kaltzio-aluminioaren inklusioak jaso zituen Wild 2 kometatik. Mineral horietako askok izar batetik gertu sortuak …
Vestalenula espezieko arrak topatu dituzte
Vestalenula izkiraren moduko animalia mikroskopikoa da, eta, espezieak 200 milioi urte dituen arren, zoologoek ez dute espezie horretako arrik topatu …
Burruntzien bidaia
Intsektuen migrazioa ez da txori kantariena bezain ezaguna, baina, burruntziekin egindako ikerketa baten arabera, antzeko ezaugarriak ditu. Txoriek bezala, burruntziek …
Afrikako glaziarrek 20 urteko bizia
Uganda eta Kongo arteko Ruwenzori mendietako glaziarrek ez omen dute iraungo hogei urte baino gehiago. Hori da ondorio nagusia glaziarretako …
Alimentatec.com ataria
AZTI-Tecnalia zentro teknologikoak www.alimentatec.com ataria jarri du martxan. Haren helburua da elikagai-industriaren teknologiei eta merkatuari buruzko informazioa hedatzea. Atari berriak …
Elhuyarren berriak
Berrehun gaztetxok hartu zuten parte IV. Zernola Olinpiadaren festan
Elhuyar Fundazioak, www.zernola.net web gunearen bitartez, IV. Zernola Olinpiada jarri zuen abian pasa den urrian. Guztira, Euskal Herriko 63 ikasgela …
Jakintza hedatuz
Euskal gramatika burmuinean
EHUko Psikolinguistika Laborategian euskara-gaztelania elebitasuna ikertzen dihardute, hizkuntzaren eta burmuinaren arteko harremana aztertuz. Izan ere, giza burmuina bereziki antolatuta dago …
Zientziaren efemeridea
The Baby: lehenengo ordenagailu elektronikoa
1948. urteko ekainaren 21ean --Bigarren Mundu Gerra amaitu eta lau urtera--, The Baby izeneko ordenagailuak bere lehenengo proba pasatu zuen …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
