2082005(e)ko apirila
Erreportajeak
Ardoa upelean, 12 hilabete baino gehiago ez
Egurraren eta ardoaren arteko 'ezkontza' XVI. mendearen amaierakoa dela kalkulatzen da. Garai hartan, Ameriketara gero eta ardo gehiago esportatzen zen, …
Mundua emetzen
Gizonak emakumetzen, eta emakumeak are eta emakumeago bihurtzen. Ez da aldarrikapen feminista bat, ingurumenean dauden konposatu batzuen eragin larria da. …
Sariak helduaroan dira bete-betean
Alor askotako gaiak izan dituzte mintzagai XI. edizio honetara aurkeztutako lanek. Idazle gazteek idatzitakoak dira asko, eta Euskal Herrian bertan …
Bi hitz saridunekin
Rementeria Argote, Nagore - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa
1. saria: Gure alde basatian barna. 2. saria: Kakalardoak, basoko berriemaileak. 3. saria: A zer molekula-usaina! Sari berezia: Ozono-geruzaren zuloa
Gure alde basatian barna
Ugalketak izaki bizidunongan duen boterea ukaezina da. Sexu bidez ugaltzen garen animaliok zenbait ezaugarri, sistema, estrategia eta gatazka antzeko eduki …
Kakalardoak, basoko berriemaileak
Mendez Manuel, Manuel -
Salaberria de Miguel, Eneko -
Hildako egurra oinarrizkoa da baso egituratuaren funtzionamendu egokirako. Orain arte, basoan ’oztopo’ ziren eroritako enborrak edota hilda edo gaixorik zeuden …
A zer molekula-usaina!
Usaimena aspaldidanik izan da gure zentzumenen artean enigmatikoena. Zientzialariak aspaldidanik saiatu izan dira ulertzen 10.000 usainetik gora nolatan hauteman eta …
Ozono-geruzaren zuloa
Denok entzun izan dugu zerbait ozono-geruzaren zuloari buruz, batez ere joan den hamarkadaren hasieran. Baina, gaur egun, hedabideetan ahaztutako gaia …
Agroaldeak, nekazaritza denon eskura?
Nork ez daki zer den industrialde bat? Industrialde hitza nahiko ezaguna da guztiontzat. Ongi. Baina beharbada ondoren aipatuko den terminoa …
Bihotzera iritsi nahi duen txertoa
Nahi eta ezin. Jakin bai, baina ahaztu egin nahi. Horrela jokatzen dute askok, eta, ardura euren gainean hartu ordez, sendagileengan …
Marisorgin robota
Sierra, Basilio -
Astigarraga, Aitzol -
Robot mugikor autonomoak ataza konplikatuak burutzeko gai diren sistema artifizialak dira. Baina benetan autonomoak izango badira, beren ingurunean gizakiaren interbentziorik …
Marrazki bizidunak, lumatik ordenagailura
Egungo marrazki bizidun gehienak ordenagailuz egiten dira. Baina beti ez da horrela izan. Zinemagintzatzat har daitekeen industria horren aitzindariek artista-sena …
Elkarrizketak
Jose Llombart: "Karrera guztiek izan beharko lukete historiari buruzko ikasgai bana"
Jose Llombart matematikaria da, baina zientziaren historia lantzen du gaur egun. Ez da irakasle batek horrelako bide bati jarraitzen dion …
Albisteak
Galaxiaren erdiko eztanda misteriotsuak
Espazioan gertatzen diren eztanda gehienek igortzen dituzte irrati-uhinak. Baina, askotan ihes egiten diete ez baitakite noiz eta non gertatuko diren.
Tok-tok-tok! Egur-zati hau bai goxoa!
Cryptotermes domesticus espezieko termitek egurra jaterakoan ateratzen duten soinua grabatu dute; eta ikusi dute tamaina desberdinetako egur-zatiek oso soinu desberdina …
Gehiegizko Eguzkitik babesteko sistema berdea
Fotosintesiaren bidez, landare berdeek eguzki-energia energia kimiko bihurtzen dute. Baina, nola lortzen dute gehiegizko energiak kalterik ez egitea?
Sistema immunea zelula amen aurka
Enbrioien zelula amekin egiten diren ikerketa gehienak ezingo dira aplikazio terapeutikoetan erabili. Izan ere, sistema immuneak zelula amen aurka egingo …
Hominidoak eta txinpantzeak banatu zirenekoa
Etiopiako Gona eremuan, gizakiaren eboluzioa ulertzen lagunduko duten fosil batzuk aurkitu dituzte. Ikertzaileak aspalditik ari dira lanean eremu hartan, han …
Izar hiperbizkorra galaxiatik ateratzekotan
Ikaragarri bizkor doan izar bat ikusi dute Harvard-Smithsonian Astrofisikako Zentrotik, izar hori 700 kilometro segunduko abiaduran doa.
Laser-pultsu laburragorik!
Fisikariak geroz eta pultsu laburragoko laserrak ari dira lortzen.
Merkuriok badu bihotz likidoa
Merkuriok badu eremu magnetikoa; iparrorratza erabil genezake, iparrorratz zehatza. Diotenez, azalpen bakarra Merkuriok bihotz likidoa izatea da.
Zere txikiak boomik ez
Ikerketa genetikoek erakutsi dute zere txikiaren populazioa aspaldidanik dela handia, eta, horrenbestez, ehizatzea baimendu beharko litzatekela.
Higaduraren errudun nagusia: gizakia
AEBetako Michigango Unibertsitateko ikertzaileek historiaurreko higatze-tasak eta giza jardueraren ondorio direnak alderatu dituzte.
Hondo-hondoan bizia dago
Ozeano Barearen mendebaldean, lurrazaletik hamaika kilometrora, lagin batzuk biltzeko gai izan dira Japoniako ikertzaile batzuk, eta haien berri eman dute …
Nanoteknologia sentikorrena
Nerbio-sisteman eragiten duten gas toxikoak detektatzeko nanosentsore bat garatu dute AEBetako ikertzaileek.
Hiri Galduko tximiniak
Atlantikoaren hondoko Hiri Galduan aurkitu dituzten tximinia hidrotermalak benetan bereziak dira.
Ikusezin bihurtzeko estalkia
Zientzia-fikzioan ez da arraroa zerbait ikusezin bihurtzea estalki berezi batez bilduz gero. Orain, fikzioa errealitate bihurtzeko modua proposatu dute fisikari …
Hegoak ziztu bizian mugitzeko, miosina malguki
Intsektuek hegoak hain azkar nola mugitzen dituzten argitu dute Illinois-ko Teknologia Institutuan ikertzaile batzuek. Ikusi dutenez, miosina eta aktina proteinetan …
Hartz arrea, gero eta iparralderago
Azkenaldian, behin baino gehiagotan ikusi dute hartz arrea Kanadan. DNA-proba eginda baieztatu dute han ikusitakoa hartz arrea zela.
Aleazioei begira, gertu-gertutik
Fisikarien ustez, materialaren egitura perfektua ez den tokietan, atomo-geruzen arteko mugimenduaren mendekoa da hauskortasuna.
Autoek alergia ematen didate!
Zenbatetan entzun dugu hiriko zirkulazioak alergia sorrarazten diola norbaiti? Ikertzaileen arabera, keak alergia areagotzen du. Ikerketa bati esker jakin dute, …
Plasma burbuila barruan
AEBetako Illinoisko Unibertsitatean esperimentu berezi baten arabera, burbuilek kolapsatzean igortzen duten argia begi hutsez ikus daiteke.
Aurpegi ezagunenari ere ezin begiratu
Begiratua mehatxu gisa hartzen dute autistek, baita lagunik edo sendikorik gertukoenarena ere.
Arraina aspirinarekin botika berriak ikertzeko
Jakina da arrain-koipearen gantz-azidoek gaitz askoren aurka laguntzen dutena. Ikusi dutenez, gantz horiez gain aspirina ere hartzen bada, onura are …
Hainbat eboluzio-bide egitura berera iristeko
Australiako hegoaldeko kostan ornitorrinkoaren –monotrematuen– antzinako arbaso baten fosila aurkitu dute. Monotrematu horren erdi-belarrian hezurtxo bakarra aurkitu dute.
Homo floresiensis espezie bat zen
Flores uhartean aurkitutako garezurrak espezie bereizi bati zegozkion; hau da, Homo floresiensis deiturikoa.
Animaliek ere ekoizten dituzte poluitzaile-itxurako substantziak
Poluzioa txoko guztietara ari da zabaltzen. Industriak sortutako substantziak, baleen organoetan ere agertu dira. Ozeanografo batzuek frogatu dute animalia horiek …
Behi eroen gaitza, ahuntzetan
Frantzian 2002an hil zen ahuntz batek behi eroen gaitza zuela baieztatu dute ikertzaileek.
Elhuyarren berriak
Basque Research atari bat nazioartera
Basque Research 2002an plazaratu zen Euskal Herriko ikerketa, garapena eta berrikuntza zabaldu eta bultzatzeko asmoz. Helburu hori izanda, beste hainbat …
Jakintza hedatuz
Petrolioaren aterkia
Ipar Itsasoa eremu aberatsa da. Han, hainbat enpresak urre beltza, petrolioa, eskuratzen dute, baina jarduera horrek ingurumenean eraginik ba ote …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
