1231997(e)ko iraila

Erreportajeak

Europako biodibertsitatea ikusmiran

Chandler, David -
Faulks, John -

Europako hegazti-espezien % 38 desagertzeko arriskuan dago gaur egun; guztira, 195. Itxura guztien arabera, nekazaritzako praktika batzuek eragin zuzena dute …

Odol-transfusioak eta Doping-a

Callado Hernando, Luis Felipe -

Gizakia betidanik bere errendimendua handitzen saiatu da, lanean, gerran, kirolean. eta abarrean. Horretarako erabilitako metodoak aspaldidanik ezagunak dira (farmakoak, drogak …

Udazkenarekin batera depresioa

Agirre, Jabier - Medikua eta OEEko kidea

Udazkenarekin batera, udaberrian gertatzen zen bezalatsu, depresio-kasuak ugariagoak izaten dira eta gaixoberritze gehiago gertatzen dira lehendik ere gaixotasun honek jota …

Argien eraginez… etorkizun iluna ipurtargientzat

Elosegi Irurtia, Migel M. -

FITXA TEKNIKOA
Ipurtargi arrunta

Montreal 87 Euskal Herria 97

Aizpurua Sarasola, Joxerra -

Aurten eta hil honetan, CFCen erabilera murrizteko hitzarmena sinatu zeneko 10. urteurrena da. Montrealgo protokoloa eratu zen horretan eta mende …

Montrealdo ituna eta gero...

Garrido, Carlos -

CFC izenaz ezagutzen ditugun substantziak batez ere aerosoletan (propelente edo langargailu gisa), hozkailuetan hozkarri moduan edota aparra sortzeko erabiltzen diren …

Ozonoa, arazo manipulatuegia

Uriarte, Anton -

Estratosferako ozonoaren arazoa politikoki ia amaituta dagoen gaia dela esan badaiteke ere, ez da horrela gertatzen maila zientifikoan. Batzuontzat argi …

Andeetako koka: kaltegarria ala onuragarria?

Laguéns Capablo, María Elena -
Rubayo Dominguez, Javier -

“Koka” hitza “hauts zuri” kontzeptuarekin dago loturik. Nerbio-sistemaren kitzikagarri da. Koka-kontsumoa galarazita dago hainbat estatutan; salmenta eta trafikoa, berriz, are …

Koka eta kokaina

Laguéns Capablo, María Elena -
Rubayo Dominguez, Javier -

Kokaina koka-hostoetatik erauzitako alkaloidea da. Anestesiko lokal bezala erabiltzen da eta drogamenpekotasuna eta ondorio toxiko larriak sortzen ditu.

Chaccheo-a

Laguéns Capablo, María Elena -
Rubayo Dominguez, Javier -

Koka-hostoa mastekatzearen ohituraren jatorria ezezaguna eta oso zaharra da. Andeetako herrietan chaccheo du izena. Hori da fonetikoki gaztelaniari legokiokeen soinua3. …

Koka eta narkotrafikoa

Laguéns Capablo, María Elena -
Rubayo Dominguez, Javier -

Kolonbia, Brasilen ondoren, munduko bigarren kafe-ekoizlea da eta landare horren merkataritzak legezko diru-sarreren ia erdia sortzen du. Baina kokainaren “merkataritza” …

Debekatutako landare sakratua

Barriuso, Martin -

Koka-hostoa mendetan zehar erabili izan da Andeetako herrietan, elikagai zein sendagai bezala. Baina ketxua eta aimara herrietan izan duen arrakastak …

Inmunologia kokainaren aurkako borrokan

Ayerbe Diaz, Mirari -

Drogazaletasuna gure gizarteak sufritzen duen arazo nagusietako bat da.
Honen aurrean zientzilariek badute zer eginik, eta hortantxe ari dira aspaldidanik. …

Bergarako Erret Mintegia

Urkizu, Urtzi -

Historia luzea, emankorra eta, dudarik gabe, interesgarria du Bergarako Erret Mintegiak. Aldizkariari izena eman dioten Elhuyar anaiek, esaterako, bertan eman …

Bitaminak: bizitzako txinpartak

Lorenzo, Arantza -
Uranga, Ane Miren -

Antzinean zenbait medikuk elikadura-ohitura desegoki batzuk hainbat gaixotasunekin zuten harreman zuzenaz ohartu ziren. Hori dela eta, VII. mendean beriberia saihestea …

Zurgagailua

Irureta Azkune, Onintza -

1901ean estatubatuar batek Ingalaterrara egindako bidaian alfonbren hautsa kentzeko makina probatu zuen. Makinaren eginkizuna honako hau zen: lurreko hautsari putz …

Albisteak

Pianoa matematiken lagun

Elhuyar Zientzia -

Kaliforniako Unibertsitatean egindako ikerketa baten arabera, matematiketan erraztasuna izateko pianoa jotzen ikastea mesedegarria da.

Ekaitza iragartzea zaila da

Elhuyar Zientzia -

Ozeano Atlantikoaren iparraldean jaio eta garatzen dira zurrunbilo antzeko depresioak. Horiek gehienetan euria ekartzen dute Europara eta batzuetan ekaitz suntsigarriak …

Eremu magnetikoa saiodian aztertuz

Elhuyar Zientzia -

Enstein-ek zioenez, Lurraren eremu magnetikoaren sorrera da gaur egun Fisikak ebatzi gabe dauzkan bost arazo nagusietako bat.

Askatzen den gerrikoa

Elhuyar Zientzia -

René Rochon asmatzaile frantsesak gerrikoa automatikoki askatzeko sistema prestatu du.

Lastotik papera

Elhuyar Zientzia -

Frantziako Mosa lurraldeko EMC 2 kooperatiba lau urtez aritu da ikertzen zerealen lastotik paper-orea atera asmoz.

Argazki-kamera digital berriak

Elhuyar Zientzia -

Ricoh DC-2 argazki-kamera digital berriak lehiakideak hautsiko dituela dirudi.

Hendrik Antoon LORENTZ

Elhuyar Zientzia -

Fisikari nederlandarra Arnhem herrian sortu zen 1853an. Leidengo Unibertsitatean fisikan doktoratu zen eta bertara itzuli zen 1878an fisika teorikoa irakastera.

Minbiziaren aurkako bide bat: programatutako nekrosia

Elhuyar Zientzia -

Bihotzeko zenbait gaixotasunetan parte hartzen du zelulen programatutako nekrosiak eta minbizian aditu diren zientzilariak erakarri egin ditu fenomeno horrek.

Akainen erasoa

Elhuyar Zientzia -

Duela gutxi oso bakana bazen ere, azkenaldian Europan gero eta ugariago dira akainek transmitituriko entzefalitisaren kasuak. TBE (Tick Borne …

Asian suizidio-kopuru handiena

Elhuyar Zientzia -

Osasunerako Mundu Erakundeak eta Estatu Batuetako Harvard-eko Unibertsitateak egindako ikerlan baten arabera, Txinan eta Asiako beste estatu batzuetan beren buruaz …

Lentila berri miragarriak

Elhuyar Zientzia -

Australia, EEBB eta Suitzako ikertzaileek, polimeroak konbinatuz lentila berri batzuk egitea lortu dute.

Suntsitu al ziren benetan dinosauruak?

Nuñez-Betelu, Koldo -

Paleontologiaren helburuetako bat bizitzaren eboluzioa, hau da, espezieak nola sortu eta desagertu diren ikertzea da eta lortutako informazioa Eboluzioaren Teorian …

Automobil elektrikoa turistentzat

Elhuyar Zientzia -

Britainia Handiko Jersey irlak industriarik ez du eta ingurugiroa zaintzeaz arduratzen dira. Automobilek eragiten duten poluzioa ere murriztu egin nahi …

Marrazoen erasoak

Elhuyar Zientzia -

Marrazoen kontrako POD (Protective Oceanic Device) izeneko sistema elektrikoa prestatu du Hego Afrikako Durban hirian marrazoak ikertzeko dagoen Natal Sharks …

Beste elefante bat?

Elhuyar Zientzia -

Kaliforniako San Diego-ko Unibertsitateko Richar Barnes-ek ADNa analizatuta bi elefante-barietateak erabat espezie desberdinak izan daitezkeela iradoki du.

Harkaitz-zokogunetako iratze dilindaria: Iturri-belar arrunta

Terés, Joxepo -

FITXA TEKNIKOA
Iturri-belar arrunta

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila