Elhuyar Fundazioa
IX. No século XIX produciuse una forte invasión da costa atlántica europea. Chegaron até o portal de París, tras dominar Frisia, Rouen, Nantes e outras rexións. Tamén Lisboa e Sevilla. Máis tarde, comezaron a explotar a costa mediterránea até Constantinopolis. No mesmo País Vasco, no ano 859 o rei navarro Gartzea, fillo de Eneko Haritza, foi secuestrado e liberado a 70.000 moedas de ouro.
Os viquingos, empuxados pola sede da area, chegaron até Islandia e Groenlandia no Norte. Din que chegaron até Canadá, e quizais mesmo máis ao sur que a desembocadura do río Hudson.
Pero falemos do medio que levou a cabo estes sorprendentes paseos; falemos do barco dos viquingos. Paira navegar rápido, o barco debía ser lixeiro e robusto, por unha banda, paira combater a ira das ondas na Canle da Mancha e no Mar do Norte.
O principal quebradizo de cabeza dos construtores era a lixeireza. Os barcos pesados non eran aptos paira aqueles guerreiros. E é que os viquingos non só bipilaban os pobos costeiros. Collían as súas embarcacións ás costas e botábanas de novo por longos camiños en terra. Así, camiñando polo río, ás veces percorrían centos de quilómetros cara ao interior. Así o fixeron no asedio de París e na disolución de Montecassino.
Estes eran os obxectivos perseguidos polo rei do mar dos viquingos da época, os chamados “skeid”.
O barco propiamente devandito tiña una lonxitude duns vinte e seis ou vinte e tres metros. Tiña un cinco metros de ancho e un metro e medio de altura. Era moi lixeiro, só navegable no verán. Por iso no inverno gardaban en terra o barco, cuberto, ben engrasado e cheo de auga até o centro. Diante, en proa, tiña unha ponte móbil cuberto de tecidos paira protexer aos mariñeiros ou guerreiros das salpicaduras das ondas. Tamén serviu paira defenderse dos seus inimigos.
No centro tiña un mastro de piñeiro, de onde se colgaba una gran vea cadrada, una tea chea de vivas cores e estrañas figuras.
Os mariñeiros elixían por voto ao xefe e non á familia do anterior. Dicían que cada un era o rei de si mesmo e elixían o que máis lles gustaba paira imporse. Pero una vez elixido, xuraban obedecer ao novo xefe e seguíanlle honestamente. Con todo, si a autoridade demostraba incompetencia no seu traballo, os subordinados abandonábana e elixían outro novo superior.
Ao morrer o xefe, considerábase a nave como tumba. Había sepulturas máis adecuadas que a auga? O skeid, que fixera varias marchas, convertíase entón nun cadaleito. Tras levantar a chabola de madeira no centro, depositábase o corpo do xefe. Logo dábaselle terra na praia coas súas embarcacións, que no verán era tan lonxe e paira o inverno viña cargado de ouro, escravo e comida.
Os viquingos tiñan grandes problemas paira navegar polo Atlántico. Por unha banda había medo ás tormentas no mar e paira ir a calquera sitio había que aproveitar ben os ventos. No verán, empuxados polos ventos do leste chegaron até Islanda e Groenladia.
Cando querían navegar cara ao sur, aproveitábanse dos ventos do oeste. Por iso, moitos creen que os viquingos chegaron a América antes de Colón. O noruegués Seif Eriksson viu por casualidade un territorio no Oeste e volveu retornar a esas zonas, tras pasar o inverno alí, regresou a casa con uvas. Por iso chamaron a Terra do Viño ao territorio que se cre que é hoxe Terranova.
Pero a partir da época dos viquingos, empezaron a utilizar una invención que impulsase a navegación a cegas: o compás. Até entón navegaban polo mar de maneira intuitiva, observando, lembrando e descubrindo as costas. No século X, con todo, grazas ao compás solucionaron o problema da orientación.
En realidade o compás, inventada polos chineses na época de Cristo. Con todo, até o século X non aparece en Europa. Nun principio, nunha cunca chea de auga, púñase a agulla magnética flotando dentro de una palla. Georago, XII. A principios do século XX a agulla magnética viraba sobre un eixo e así foi mellorando o compás que se converteu nunha ferramenta imprescindible paira a orientación. E é que ese alfinete sempre miraba á bruxaría ou ao polo norte da Terra.