Manter a habilidade fina de pé!
Á espera da chegada do autobús ou da quenda de pago no supermercado; á chegada da carreira; a gozar con tranquilidade dunha boa obra no museo. De pé, claro. Non parece complicado. Con todo, non todos o facemos ben. Algúns, cando están de pé, manteñen un ombreiro por encima do outro. Outros teñen as costas inclinadas cara adiante. Pero é certo que nestas cousas de manter a postura ben colocada hai auténticos artistas. Aí están os mimos que, sen moverse, saben finxir que son de pedra ou as famosas guarnicións do Palacio de Buckingham. Torpe ou artista, todos temos que utilizar moita información e máis dun sentimento paira manternos de pé sen caer.
Como nos mantemos de pé
Si pomos o monicreque articulado de pé e o sueltamos, virá de arriba abaixo inmediatamente. Ao ter articulacións, as pezas desprázanse e caen polo peso.
Tomaremos o boneco ríxido paira o seguinte ensaio. Si mentres está de pé sopramos á altura dos pés, desequilibrarase, comezará a balanza e caerase.
Como conseguimos que nós permanezan de pé? Porque estamos dotados dun complexo sistema capaz de superar esas barreiras, que tende a estabilizar o noso equilibrio constantemente.
Primeiro necesitamos un soporte. Isto proporciónanolo o conxunto óseo e son ósos unidos por articulacións que nos permiten a liberdade de movemento. E despois o movemento. Isto débese ás contraccións dos músculos asociados a estes ósos.
Cando estamos de pé hai una forza que nos afecta desde fóra: o noso propio peso. Debido a esta forza, as cabezas e os corpos tenden a caer cara adiante, as saias flexionan sobre as pernas e as patas deslizan sobre os pés. Paira estar quieto, esa forza debe ser accionada por outro contrario. Ese é o papel dos músculos: contraémolos e así evitamos eses movementos que de seu se producirían. A isto chámaselle ton muscular. Cando esta tensión reláxase, caemos sen remedio.
Pero iso é una explicación que só ten en conta o aspecto mecánico. Como conseguimos manter o equilibrio nunha postura? Como conseguimos que cando soa o vento, de pé ou agachado, pero mantendo a postura? Para que isto ocorra, é evidente que temos una forma de coñecer a inclinación do corpo e de coñecer axústelos e correccións que debemos realizar sobre a vertical.
Un sistema realmente complexo
Procesamos tres tipos de información que obtemos a través dos sentidos paira equilibrar a postura: as obtidas con oído interno, visión e sensacións que recibimos dos pés.
O oído informa os centros nerviosos sobre a orientación e aceleración da cabeza. Esta información chéganos a través das células sensoriais que temos nas canles semicirculares e no sistema otolítico, xa que en cada momento comunican a postura ao sistema nervioso. Se lle damos axitacións moi continuas á cabeza, estas células teñen demasiada información en pouco tempo. Quedan descontrolados e como consecuencia diso, a caída ao chan tampouco é difícil.
A segunda fonte de información externa son os pés. Necesitamos dúas informacións: o contacto co chan e a posición coa perna do pé.
A terceira e última fonte de información é o ollo. A visión ten gran importancia na capacidade de manter a postura. E si non, proba: tenta manter o equilibrio sobre unha perna. Cos ollos abertos poderás comprobar que se consegue moito máis fácil que co peche.
Os vestíbulos, pés e ollos do oído interno non son suficientes. Ademais de toda a información que recibimos do exterior, necesitamos outros elementos orientados cara ao interior. O primeiro é o movemento dos ollos. Isto dá una posición respecto ao vestíbulo do ollo. A segunda é a información que se obtén dos músculos racideos. Estes músculos están situados a ambos os dous lados da columna e comunican a posición coa cabeza dos membros inferiores.
Coñecendo toda a información así obtida, podemos coñecer a nosa posición no espazo en cada momento. Toda esta información vai aos centros nerviosos, desde onde automaticamente chegan as ordes necesarias paira o equilibrio mediante o control do ton muscular. Este automatismo denomínase sistema postural.
Posturología no traballo
A posturología, que busca o seu lugar no campo do medicamento, ten como obxectivos analizar o sistema postural e desenvolver técnicas adecuadas de diagnóstico e curación en problemas posturales.
Habemos visto que é posible manipular as entradas de información do sistema postural. Por exemplo, podemos pedir a unha persoa que teña os ollos pechados ou abertos e así obrigar a que o seu sistema postural actúe doutra maneira. A realización deste tipo de ensaios permitiu coñecer que o sistema postural é até 250 veces máis preciso cando se dispón de acceso á visión.
Como xa se mencionou anteriormente, as informacións que recibimos de diferentes fontes non as usamos de calquera xeito, senón en contacto. En consecuencia, naqueles casos nos que exista un fallo no movemento dos ollos ou no funcionamento do vestíbulo, a información obtida a través da vista non ten gran valor. Nestes casos resulta imposible descodificar esta información visual. Diremos que quen ten este erro é cego postural.
Desde fai uns dez anos sabemos que cando o neno dun ano empeza a dar os seus primeiros pasos, se se lle pon trabas paira ver que non pode manterse de pé. Estudos máis recentes explicaron que nin sequera os nenos de dez anos integraron completamente a vista no sistema postural. O concepto de cego postural debe aplicarse, por tanto, unicamente ao adulto que se mantén mellor de pé que cos ollos pechados.
As técnicas de reafirmado postural dos indicios non son moi complexas: a clave está no funcionamento visual do sistema postural. Paira iso o paciente senta nunha cadeira que vira paira cortar a información do vestíbulo e sóbese a unha plataforma inestable paira anular tamén a información dos pés. Como só queda a información que recibe a través da vista, debe aproveitala paira mantela de pé. Tras tres meses de exercicio, normalmente o paciente recuperou o seu sistema postural.
Outro tipo de problemas que estuda a posturología é o denominado reflexo pos-tural. Paira analizar que son estes reflexos imos ver en que consiste o test inventado polo médico xaponés Fukuda. Se una persoa golpea suavemente o talón cos ollos pechados e os brazos estendidos cara adiante, levantando pouco os pés, verase que virará ao carón e outro sobre o seu eixo. O test do foro mide o tamaño desta desviación. Normalmente este desvío é menor que o 30.
O mesmo test, pero coa cabeza virada cara á dereita, o corpo vira rapidamente cara á esquerda. E ao revés, coa cabeza virada cara á esquerda e no talón, o corpo desprázase cara á dereita. Este test pon en marcha o chamado reflexo de caluga. Este reflexo débese aos músculos da caluga. Se una persoa non responde correctamente ao test é porque os seus músculos da caluga non actúan simétricamente.
Outros tests similares permiten coñecer o ton dos diferentes músculos e corrixir así os problemas posturales.
Como vimos, a nosa forma de dirixir a postura é influír nos inputs ou entradas do sistema postural. A visión permite reconstruír a simetría do ton muscular e fixar o equilibrio postural.
Vexamos outro exemplo. Os nenos con estrabismo inclinan os pés cara a dentro cando camiñan e ter torticolis non é raro. O seu sistema postural está perdido porque fan una interpretación errónea das informacións visuais do espazo.
Propúxose a utilización de prismas paira estes casos. O obxectivo destes prismas é desprazar a imaxe paira compensar o erro propio dos ollos. Con estes prismas, por tanto, a vista quedaría corrixida e así evitar os efectos nocivos que o fallo visual pode causar na postura.
Como vimos, manter de pé require una habilidade fina. A ciencia ten que analizar os mecanismos desta habilidade e a posturología está nese camiño.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
