Galarraga Aiestaran, Ana
Espermatozoide-kontzentrazioa mundu osoan jaitsi da
Espermatozoide-kontzentrazioa erdira jaitsi da duela 46 urtetik hona, eta, gainera, jaitsiera azkartu egin da azken 20 urteetan. Ondorio horietara iritsi …
Hidrogenoa ez da denerako erantzunik onena, Natureren editorialaren esanean
Hidrogenoa da erregai onenetakotzat jotzen da, fosilak ordezkatzeko eta berotegi-gasen zero igorpenera gerturatzeko. Alabaina, horretarako, hidrogenoa baino erregai hobeak eta …
COVID-19aren txertoen eta hilekoaren asalduren arteko erlazioa baieztatu dute
2022ko urrian, hilekoaren odol-jarioa handitzea COVID-19aren mRNA-txertoen (Moderna eta Pfizer) albo-ondorioetan sartu zituen Sendagaien Europako Agentziak (EMA), farmakozaintzaren batzordearen …
50 urte distiratsu zientzian eta teknologian
Laster banatuko dira aurtengo Nobel sariak. 1901. urtetik, eta Alfred Nobelen nahia betez, “gizateriari onura handiena” ekartzen dioten aurrerapen zientifiko, sozial edo kulturalen egileei ematen zaizkie. Haietatik, hiru arlori jartzen die arreta Elhuyar aldizkariak: fisika, kimika, eta fisiologia edo medikuntza. Elhuyarren 50. urteurrena aitzakia ona da azken 50 urteotan arlo horietan izandako aurrerapenak gogoratzeko.
50 urte euskaratik mundura zabalik
“Orduan amestu ere ez genuen egiten zer bilakatuko zen Elhuyar 50 urtean”. Elhuyarren sortzaile izan zirenen hitzak dira. Ez zegoen, beraz, ez profeziarik, ez bide-orririk, ez helburu garbirik. Behar eta gabezia asko zeuden, eta haiei erantzutea izan zen haien lehentasuna eta iparrorratza. “Hazia erein baino ez genuen egin”, diote apal. Hazi hura zuhaitz emankor bilakatu da, eta euskal gizarteari eskaintzen dizkio fruituak eta gerizpea, muineko ideiari eutsiz: ezagutuz aldatzea.
María Jesús Esteban Galarza: “Ikerkuntza-lana gustura egiten baduzu, zaila da lanak zure bizitza osoa ez inbaditzea”
María Jesús Esteban Galarza (Alonsotegi, 1956) matematikaria da, eta lehena izan zen Bilbon matematikako tesina euskaraz egiten. Gogoan du garai hartan ez zegoela unibertsitate-mailako lexikorik, eta lan itzela baina polita izan zela. Geroztik, matematiken munduan sakon-tzen jarraitu du, eta, gaur egun, Frantziako CNRSko zientzia-batzordeko partaidea da, eta Paris-Dauphine Unibertsitateko Ceremade zentroko ikertzailea. Beste zenbait erakunde zientifikotako kide eta ordezkaria ere bada: Matematika Industrial eta Aplikatuen Nazioarteko Kontseilua, EU-MATHS-IN elkartea, BCAM, Jakiunde… Eta hainbat sari irabazi ditu; tartean, 2017ko CAF-Elhuyar Merezimendu Saria. Aitortu du bere arloan hain emakume gutxi egoteak asaldatzen duela, eta ez dio uko egiten amets egiteari.
Dementzien prebalentzia jaitsi dela baieztatu dute, eta ikasketa-maila igotzearekin erlazionatu dute
2000. urtetik 2016ra, dementzien prebalentzia AEBn % 30 jaitsi dela baieztatu du ikerketa batek. PNAS aldizkarian argitaratu dute ikerketa, …
“Emakumeek jasotzen ez duten aitortza jasotzen dugu gizonok”
Joanes Lameirinhas Ortuoste (Elizondo, 1997) EHUko Psikologia Fakultateko doktoregaia da, eta zahartzaroa aukeratu du ikergaitzat; zehazki, hauskortasun psikologikoa adinekoetan. Adinekoez …
Kaleko argiak LEDekin ordezkatzeak ingurumenean duen eraginaz ohartarazi dute
Exeter unibertsitateak gidatutako ikerketa batean, gaueko argien espektroa aztertu dute, eta jakinarazi dute argi urdina asko ari dela hedatzen, eta …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
