Carton Virto, Eider
Interneten ere ordaindu egin behar
Interneten ia dena doan izatera ohitu gara, informazioa behintzat bai, baina aspaldian gero eta gehiago hitz egiten da edukien truke ordaintzeaz. Egia esan, Interneten sorreratik bertatik egon da gaia eztabaida-mahaian. Batzuek, Wall Street Journal egunkariak kasu, arrakasta lortu dute, baina gutxiengoa dira. Estatu Batuetako New York Times egunkariak ere duela urtebete eman zuen jauzia eta, espero baino arrakasta txikiagoa izan dutela aitortu duten arren, badirudi ordaindutako edukien merkatuak gorakada nabarmena izan duela Estatu Batuetan.
Etxeak pausoz pauso
Denok dakigu ez dela komeni etxea teilatutik eraikitzen hastea. Hortik aurrera, arkitektoek, adarreko ingeniariek eta jubilatuek dakite zein diren egin beharreko urratsak.
Antoni Gaudí
Bartzelonara osteratxoa egin eta Gaudíren obrak bisitatzea ez da uda honetarako plan txarra. Orain 150 urte jaio zen jenio, paregabe, iraultzaile, arraro, ulertezin... modu askotara izendatu den arkitekto katalana, eta makina bat ospakizun egiten ari da haren omenez.
Besteak beste, aurten ireki zaizkio lehenengoz publikoari Batlló etxearen ateak. Ikusgarriak eta ezinezkoak dira Gaudíren formak, legerik beteko ez balute bezalakoak, baina ez dira magikoak, matematika zorrotza gordetzen baitute sustraietan.
Bidaia zabortegiaren erdigunera
Aurreko artikulua irakurri baduzu, jakingo duzu egunero sortzen duzun hondakin kilotik 800 gramo zabortegira joaten direla. Gizakiak bizilekutik urrun metatu izan ditu antzinatik hondakinak, eta askok ez dakite zaborrontzian utzitako poltsarekin zer gertatzen den.
Zabortegian pilatzen direla, bai, baina nola? Eta noiz arte?
Zer daramazu zabor-poltsan?
Demagun kontzientzia ekologiko gutxi duzula, gaikako bilketarik ez duzula egiten. Eta etxean sortutako zabor guztia poltsa berean sartzen duzula. Demagun orain, poltsa ireki eta barruan dagoenari gainbegiratua egiten diozula. Zer daramazu zabor-poltsan?
Lavoisier-ek burua galdu zuenekoa
“Instant bat aski izan zaie buru hori mozteko, baina ehun urte ez dira nahikoa izango halako beste bat sortzeko” esaldi sonatua Lagrange matematikariak esan zuen Lavoisier lagunari burua moztu ziotenean. Antoine Lavoisier kimikari handia 1794ko maiatzaren 8an gillotinan hil zuten, Frantziako Iraultzaren babesean. Gaur egun, Lavoisier kimika modernoaren aitatzat hartzen da.
Galileo-ren bidaia luzea amaitzear dago
Galileo espazio-ontzia 1989ko urriaren 18an abiatu zen Cañaveral lurmuturretik Jupiter aldera. Sei urteko bidaia eta bi urteko ikerketa-lana zituen orduan aurretik: Jupiter eta bere satelite handienak aztertu behar zituen. Aurkikuntza-andana egin eta uste baino gehiago iraun du, baina bere lanak amaitzear daude.
Proiektuaren arduradunek urtarrilean iragarri zuten heldu den urtean Galileo -renak egingo duela, suzko baloia bailitzan Jupiterren kontra desintegratuko denean. Agurtzeko orduan, bihoa bidaia luzearen errepasoa. Nola egiten du lan Galileo-k?
Uranok planeta-bilatzaileen aroa ireki zuen
1781. urteko martxoa arte sei planetak osatzen zuten eguzki-sistema: Merkurio, Artizarra, Lurra, Marte, Jupiter eta Saturno. Sei haiek ziren zerura begien bistaz ikusten ziren planeta guztiak eta, Galileok teleskopioa aspaldi asmatu bazuen ere, inori ez zitzaion bururatu ikusten ez ziren planetak egon zitezkeenik. Teleskopioaren laguntzarik gabe ikusten ez ziren milioika izar zeudela onartzen bazen ere, planetekin berdin gertatzen zenik ez zen oraindik susmatzen. Baina martxoaren 13an William Herschel astronomo britainiarrak Urano aurkitu zuen.
1. saria, 2. saria, 3. saria eta Sari berezia
Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia
Egilea: Leire Escajedo San Epifanio Artikulu atsegina eta gaurkotasun handikoa aurkeztu du Leirek CAF-Elhuyar sarietara. Klonazio terapeutikoaren mitoaz mintzatu da eta, azken orduko berrikuntzak aipatzeaz gain, ikuspegi globala eskaintzen asmatu du. Gainera, bere balorazioa egiten ausartu da. Horregatik guztiagatik, epaimahaiak artikulu onenaren saria eman dio. Egilea: Gorka Azkune Galparsoro Egileak: Iker Anega, Juan Jose Jubete eta Karmele Lopez de Ipina
Jules Verne, zientzia-fikzioaren aita
Jules Gabriel Verne Nantes-en jaio zen, 1828ko otsailaren 8an. Abenturazalea izaki, hamaika urte zituela etxetik ihes egin zuen, marinel izateko asmoz. Baina segituan harrapatu zuten eta, haserre, ordutik aurrera irudimenaren eta fantasiaren bidez bakarrik bidaiatuko zuela zin egin zuen. Gaur egun, zientzia-fikziozko nobelaren aitzindaritzat jotzen da Jules Verne, eta zaila da haren nobelak irakurri ez dituenik topatzea.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
