Juan Jose Elhuyar
Elhuyar Fundazioa
Juan José Elhuyar Lubize naceu en Logroño o 15 de xuño de 1754, nunha casa da rúa Azoka. O seu pai (Jean Elhuyar) era de Hazparn e a súa nai Ursula Lubize, de Donibane Lohizune. Casados en 1746 en Donibane, os seus pais trasladáronse a Bilbao (o seu pai era un famoso cirurxián estudado en París) e en 1753 a Logroño, onde sacaron a praza. Por iso naceron tamén en Logroño os irmáns de Juan José: Fausto Fermin en 1755 e Maria Lorentza o 8 de agosto de 1757.
Sendo Juan José pequeno, en 1758 a súa nai morreu e o seu pai volveu casar con Dominica Elizagarai de San Juan de Luz.
A intención do seu pai era enviar a Juan José e Fausto a París para que aprendan como el. Os dous irmáns chegaron en 1772 e traballaron no colexio que chamaban “Lle Jardin du Roi”. Mineralogía, química, cristalografía, trigo de fisiolo, botánica, zoología, etc. ensinaban. Sabemos que Juan José traballou en botánica, pero sobre todo estudou química (como o seu irmán Fausto). O profesor Hilaire Marin Rouelle, ao parecer, foi o encargado de introducirse na química experimental.
Naquela época a química estaba a sufrir una gran revolución. O bismuto, o níquel e o manganeso, por exemplo, foron descubertos e a nova nomenclatura estaba a aplicarse. Juan José Elhuyar coñeceu obras de Lavoisier, Berthollet, Guyton Morveau, Bergman, Scheele, Werner, etc.
En 1777 Juan José veu de París ao Real Seminario de Bergara (creado por Xabier María Munibe e os Caballeritos de Azkoitia). Ao ano seguinte íalle a vir o seu irmán Fausto, pero de novo os dous irmáns viaxaron por Europa aprendendo as últimas innovacións en metalurgia e en trigo de minerais, enviados polo minisero da mariña española, que querían que se apropiasen dos últimos avances na construción dos canóns. Tras percorrer París, Strasburg, Mannheim, Frankfurt, Leipzig, etc. aprenderon as técnicas metalúrxicas do Abraham Theophile Werner de Freiburg.
En 1781 foron a Austria na primavera e de alí a Hungría. En Viena estiveron co barón de Born, que inventou o sistema de purificación de prata.
En 1781, o seu irmán Fausto regresou a Bergara, pero Juan José dirixiuse a Suecia. En Uppsalan asistiu ao curso de Bergman. Bergman era moi experto na análise de minerais con soplete, e parece que analizaban mostras de “wolfram” (mineral agora denominado wolframita).
Ao parecer, Juan José pasou por Inglaterra e volveu a Bergara, e desde entón ambos os irmáns traballaron xuntos até atopar o wolframio.
Hai que aclarar que o laboratorio de Bergara estaba moi ben equipado. Coa presenza do sueco Tunborg, Uppsalan Torbern Bergman recoñeceu que non tiña mellor. Ademais, as “Extracturas” das Actas extraídas desde 1772 até 1793 poden considerarse a primeira revista científica da península.
Os irmáns Elhuyar illaron por primeira vez no laboratorio de Bergara o elemento químico denominado wolframio en 1782 e publicáronse nas Actas das Xuntas Xerais de Vitoria.
Posteriormente, Juan José desprazouse a América paira facer progresos nas minas de Nova Granada, na actual Colombia. Alí viaxou co seu cuñado Anxo Díaz, casado coa súa irmá Lorena, especialista en metalurgia e mineralogía.
Traballou na mellora das explotacións mineiras de Colombia e participou na famosa expedición botánica de Mutis. Propuxo crear una serie especial de enxeñeiros militares especializados en mineralogía, pero esta idea non se materializou.
Faleceu en Bogotá por un ataque de cabeza o 20 de setembro de 1796.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
