3532024(e)ko martxoa
Erreportajeak
Bakardadea gaitz denean
Nahi gabeko bakardadea faktore anitzeko esperientzia subjektibo bat da, baina, ikuspegi fisikotik, bakarrik sentitzea alarma biologikotzat har daiteke: goseak jana …
Mineralen eskasiaz harago
Ikusten ez ditugun arren, gure egunerokoan zeharo txertatuta daude, eta ezinbestekoak dira trantsizio energetikorako. Meategietatik erauzten den elementu andana dago …
Debagoieneko teilatuen ahalmen energetikoa
Nola jakin daiteke zein den eskualde batek energia berriztagarria sortzeko duen potentziala? Trantsizio energetikoa helburu, Debagoiena 2030 lankidetza-sarekoek Tecnaliara jo …
Elkarrizketak
“Alzheimerra garaiz diagnostikatzea gakoa da”
Miren Altuna Azkargorta (Zarautz, 1988) neurologoak garuneko gaixotasun degeneratiboak ikertzen ditu; bereziki, alzheimerra. Doktoretza ere horren gainean egin zuen, eta …
Analisiak
Antibiotikoekiko erresistentzia
Lopez Goñi, Ignacio - Nafarroako Unibertsitateko irakaslea eta mikrobiologiako katedraduna eta Salud Global (Osasun Bakarra) liburuaren egileetako bat
Antibiotikoekiko erresistentzia XXI mendeko erronka handienetako bat bihurtu da. Izan ere, antibiotikoek milioika pertsonaren heriotzak eragotzi dituzte, terapian erabiltzen hasi …
Mundu digitala
...eta adimen artifiziala arautzeaz
Aurreko zenbakian weba arautzeko azkenaldian sortutako legeez aritu ginen. Bada, oraingoan, hari jarraipena emanez, adimen artifizialaren esparruan Estatu Batuetan zein …
Lekukoak
“Argiaren difrakzio-muga gainditzeak erabat txundituta utzi ninduen”
Javier Aizpurua Iriazabal (Donostia, 1971) Donostia International Physics Centerreko ikertzailea eta irakaslea da, eta Nanofotonikaren Teoria Taldearen burua. Bertan, argiaren …
Istorioak
Gisella Perlen bizitza erdiragarria
Bi eguneko haurtxoa eskuetan hartu zuen. Epel-epel sentitu zuen. Musu eman zion, goxo, aurpegi leunean. Ilea laztandu zion. Ito egin …
Ekinean
“Espazio hau askoz ere feministagoa izatea nahiko nuke”
Muitze Zulaika Gallastegik boladan dagoen arlo batean egiten du lana: adimen artifizialean. Zehazki, euskarazko zuzentzaile gramatikala garatzen dabil, Orai adimen …
Atarikoa
Downen sindromea eta alzheimerra
Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia
Martxoaren 21a Downen sindromearen nazioarteko eguna da. Hain zuzen, 21 trisomia da Downen sindromearen jatorria kasuen % 96an; alegia, 21 …
Gai librean
Mikrobiota eta gaixotasun metabolikoa
Manzanares Gómez, Aitor - Biokimika eta Biologia Molekularra saila
Benito Vicente, Asier - Biokimika eta Biologia Molekularra saila
Mikrobiotaren eta metabolismoaren arteko harremanak ate berriak ireki ditu ikerketaren munduan azken hamarkadetan. Imajinaezinak diren bilioika mikroorganismoz osatua dago gure …
Zergatik dut gustuko gustuko dudana?
Txokolatezko tarta on bat jaterakoan a zer nolako atsegin sentsazioa! Tarta osoa jaterik izango banu… Gero kalera atera, okindegitik pasatu …
2024ko Proam Astronomia Kongresua, Donostian
Garate Lopez, Itziar - EHUko Zientzia Planetarioen Taldeko doktoregaia
Azken urteotako aurrerapen teknologikoak eta astronomiazaleen esperientzia handia eta ahalegin nekaezina direla eta, amateurren behaketa gero eta gehiago erabiltzen dira …
Albisteak
Zelula fotovoltaikoen ekoizpenari mineral jakinen eskasiak nola eragingo dion aurreikusi dute
Energia fotovoltaikoaren ingurumen-inpaktua aztertu dute Nafarroako Unibertsitate Publikoan egindako ikerketa batean. Horrez gain, aurreikusi dute nola eragingo dion zelula fotovoltaikoaren …
Grafenoz egindako lehen erdieroale funtzionala lortu dute
Grafenoz egindako lehen erdieroale funtzionala sortu dute Georgiako Teknologia Institutuko ikertzaileek, eta Nature aldizkarian argitaratu dute beren lana. Haren …
Hegazti-gripeak gutxienez hartz polar bat hil duela baieztatu dute
Hegazti-gripearen azken izurria 2021ean identifikatu zen, eta, geroztik, milioika hegazti basati eta milaka ugaztun hil ditu H5N1 birusaren aldaera horrek, …
Alzheimerraren bost aldaera identifikatu dituzte
Alzheimerraren bost aldaera biologiko aurkitu dituzte. Eta litekeena da aldaera bakoitzak tratamendu desberdina behar izatea. Are gehiago, litekeena da horren …
Antartikan elektrizitatea modu jarraituan sortzea lortu dute, bero geotermikoa baliatuta
Munduan lehen aldiz, Antartikan elektrizitatea modu jarraituan ekoiztea lortu dute, bero geotermikoa baliatuz. Egitasmoa Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) Smart Cities …
Itsas hondoko meatzaritza baimentzeko lehen pausoa eman dute Norvegian
Zientzialarien eta ingurumen-erakundeen aholkuen aurka, Norvegiako legebiltzarrak itsas ondoa arakatzea baimendu du, meatzaritzarako aukerak ote dituen aztertzeko. Gobernuaren esanean, jarduera …
Malariari aurre egiteko lehen hesi immunitarioa identifikatu dute
Malariaren diagnostiko goiztiarra egiteko eta tratamentu eta txerto eraginkorrak garatzeko aukera emango duen metodo bat aurkitu dute, Plasmodium bizkarroiak (malariaren …
Rhesus makako bat klonatu dute, ohiko teknika hobetuz
Rhesus makako bat klonatu dute, lehenengoz, eta bi urtetik gora daramatza bizirik. Orain arte erabilitako teknika hobetuz lortu dute, eta, …
Maskuriko tumoreak % 90 murriztea lortu dute, nanorrobotak erabiliz
Saguetan maskuriko tumoreak % 90 murriztea lortu dute, nanorroboten dosi bakar batekin. Nanomakina txiki horiek gernuko ureaz propultsatzen dira, tumorera …
Duela 35.000-7.000 urte Atxurrako inguruneak izandako bilakaera ikertu dituzte
Atxurra (Berriatua, Bizkaia) eta inguruko aztarnategi klasikoetako datuetan oinarrituta, duela 35.000 eta 7.000 urteen artean ingurune hartan landaretzak eta inguruneak …
Izotz-gordailu handiak aurkitu dituzte Marteko ekuatorean
Marteko ekuatorearen sakonean dauden izotz-gordailuak lehen uste zutena baino askoz ere handiagoak direla baieztatu du ESAk (Europako Espazio Agentzia), Mars …
Mielinak garunaren energia-gordailu gisa funtziona dezakeela frogatu dute
Ariketa fisikoa denbora luzez egiten denean, adibidez, maratoi batean, nerbio-zelulek ordezko energia-iturrietara jotzen dutela berretsi dute ikerketa batean; tartean, mielinara, …
Alzheimerraren transmisio-bide bat deskribatu dute, kasu oso bakanetan oinarrituta
Alzheimerraren gaixotasunaren sintomak aurkitu dituzte hilotzen garunetatik erauzitako hormonekin tratatu zituzten bost pertsonatan. Kasu horien ikerketak iradoki du litekeena dela …
Latxa izeneko hizkuntza-eredua sortu du HiTZ Zentroak euskararentzat
Hitz Zentroak euskararentzako hizkuntza-eredu handi bat aurkeztu du. Latxa deitu dio, Metaren LLaMA ereduetan oinarrituta dago, eta 7-70 mila miloi …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
