2262006(e)ko abendua

Erreportajeak

Exobiologian jakin-mina ezin ase

Rementeria Argote, Nagore - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Atzean geratu dira gizontxo berdeen istorioak. Lurretik kanpoko, unibertso zabaleko, bizia ikertzea ez da zientzia-fikzioa; zientziaren hainbat alor batzen ditu, …

Maisuaren jokaldia

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Beti irabazteak ez du grazia handirik. Horregatik ez da artzain-jokoa kirol nazionala; erraza da jakitea zer egin inoiz ez galtzeko. …

Begiratu batean, munduaz jabetu

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Ez da erraza mundua esferikoa izanik bi dimentsiotan irudikatzea. Beti egongo da ezaugarriren bat desitxuratuta. Horrek, ordea, ez ditu ezinbestean …

Mahai bihurtzen den harria

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia
Zubia Gallastegi, Bego - Elhuyar Zientzia

Billarrean jokatzen dutenek badakite zein garrantzitsua den billar-mahaia bera. Xafla bakar batek osatzen du mahai osoa, arbelezko xafla bakar batek. …

Hibridoaren sekretua

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Nekazariek ondo dakite hazi hibridoek uzta hobeak ematen dituztela, nahiz eta asko antzuak diren. Hibridoak genetikoki desberdinak diren gurasoak gurutzatuz …

WiMAX: iraultzaren iraultza

Asurmendi Sainz, Jabier - Informatika-ingeniaria eta Bitarlan-en sortzailea

Oraindik ez gara atera WiFi deritzon iraultzatik: etxeetan, jatetxeetan, eskoletan edo aireportuetan kablea alde batera utzi dugu Internetera konektatzeko. Eta …

Onddo jangarri baten genoma lehenengo aldiz agerian

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Giza genoma, txinpantzearen genoma edo laborategiko arratoiaren genoma sekuentziatu dutela auskalo zenbat aldiz entzun edo irakurri dugun albistegi nahiz aldizkarietan. …

Eguzki-energia fotovoltaikoa eta nanozientzia Cidemcon

Machado García, Maider - Fisikan doktorea

Fotovoltaiko kontzeptuak argi-elektrizitatea esan nahi du, hitzez hitz. Eguzki-teknologia fotovoltaikoaren oinarrizko printzipioak XIX. mendean sortu ziren. Dena den, 50eko eta …

Elkarrizketak

Francisco J. Yndurain: "Dirua baino gehiago, aintzat hartzea

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Fisika ez da sarritan azaltzen komunikabideetan, ez da hala? Bada, bai, azaltzen da, egunero-egunero eta alderdi askotan aipatzen dira fisika-gaiak: …

Albisteak

Lentejuelazko soinekoa Lurrarentzat

Elhuyar Zientzia -

Lurra eguzkitik babesteko estalki bat jartzea proposatu du Arizonako Unibertsitateko Roger Angel zientzialariak. Steward behatokian egiten du lan Angelek, eta, …

Artoaren parasito baten genomarekin lanean

Elhuyar Zientzia -

Ustilago maydis onddo parasito bat da, eta artaburuetan hazten da. Izan ere, artotik jasotzen du behar duen elikagaia, eta ugaltzeko …

Gibeleko gaixotasunetan babes-funtzioa duen molekula bat

Elhuyar Zientzia -

Nafarroako Unibertsitateko ikerketa batek anfirregulinaren (AR) babes-funtzioa aurkitu du. Elena Errobak egindako doktore-tesian ikusten da AR molekulak gibeleko defentsa-mekanismoetan parte …

Hegazkin isilagoak etorkizunean

Elhuyar Zientzia -

Bidaiarientzako hegazkin isilago bat diseinatu dute MIT institutuan: SAX-40. Hegazkinaren diseinua guztiz berritzailea da; izan ere, ez du inongo zerikusirik …

Sukarra izatea ez da atsegina, baina...

Elhuyar Zientzia -

Ugaztun guztiek izaten dute sukarra oso gaixo daudenean, eta, antza denez, odol hotzeko animaliek ere beroa bilatzen dute gaixotzen direnean. …

Nafarroako Unibertsitateko biologo bat saritu dute AEBn

Elhuyar Zientzia -

Silvestre Vicent Nafarroako Unibertsitateko CIMAko biologoak 2006ko ikertzaile gazteen saria jaso du. Sari hori hezur-ikerketen Ameriketako erakundeak (ASBMR) ematen du. …

Tropikoetako biodibertsitate handiaren zergatia

Elhuyar Zientzia -

Animalia- eta landare-espezie gehiago dago tropikoetan iparraldean edo hegoaldean baino. Baina zergatik? Litekeena da tropikoetan beste inon baino espezie gehiago …

Urpeko soinuek ur-azala zeharkatzen dute

Elhuyar Zientzia -

Urpean sortzen diren soinuak ezin direla airera transmititu zioten orain arteko teoria guztiek. Ideia hori ezeztatzen duen teoria bat plazaratu …

Nanohodiak antzinako ezpatetan

Elhuyar Zientzia -

Damaskoko ezpata famatuen langintza galdua da aspaldi; baina haren gogortasunaren eta zorroztasunaren giltza aurkitu dutela uste dute: karbonozko nanohodiak. Ezpataren …

Flamenkoaren mokoa ezagutzen

Elhuyar Zientzia -

Flamenkoaren mokoan, orain arte ezagutzen ez zituzten ehun batzuk aurkitu dituzte. Ehun horiek mihiaren azpialdean eta alboetan daude, eta zutikorrak …

Omenaldia Jabier Urkolari

Elhuyar Zientzia -

Jabier Urkola ingeniaria hil zela hamar urte bete direla eta, omenaldi-afaria egin diote bere jaioterrian, Tolosan. Afarian, lankide eta lagun …

Proteinak garraiatzeko beste bide bat aurkitu dute landare-zeluletan

Elhuyar Zientzia -

Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko (CSIC) ikertzaile-talde batek proteinak erretikulutik kloroplastoetara garraiatzeko beste bide bat aurkitu du landare-zeluletan. Kloroplastoa proteinak ...

Bere buruaren kalteei aurre egiten dien robota

Elhuyar Zientzia -

Bere gorputzaren morfologia ezagutzen duen lau hankako robot bat diseinatu dute New Yorkeko Cornell Unibertsitatean. Gai da bere gorputzak jasaten …

TAC azterketak, biriketako minbizia agertu orduko

Elhuyar Zientzia -

Biriketako minbizia duten gaixoen % 92 bizirik egongo litzateke gaixotasuna diagnostikatu eta 10 urtera, urtero TAC azterketak eginez gero. Horixe …

Shell Wildlife argazki-sariketaren irabazlea

Elhuyar Zientzia -

Mortsa bat janari bila itsas hondoan. Horrela deskriba daiteke Shell Wildlife sariketa irabazi duen argazkiak erakusten duena. Argazkilaria, Goran Ehlme …

Robotiker-Tecnaliak irabazi du I+Gko Nazioarteko ONCE Saria

Elhuyar Zientzia -

Nazioarteko ONCE Sariak itsuentzako eta ikusmen-arazoak dituzten pertsonentzako teknologia berrien ikerketa eta garapena saritzen du. Teknologia horietan oinarritutako sari handiena …

Berriz ere 118. elementua

Elhuyar Zientzia -

Kaliforniako fisikari-talde batek 118. elementua sortu duela esan du, orain arteko elementurik astunena. Esperimentua egiteko prozedura zein izan den azaldu …

Bizia, ezinbestean sortua

Elhuyar Zientzia -

Lurrean bizia nolatan sortu zen jakiterik ez da egongo agian, baina Estatu Batuetako bi ikertzailek diote ezinbestean gertatu zela; hau …

2048: arrantzaren azken arnasa

Elhuyar Zientzia -

Mende-erdiaren buruan, 2048. urterako, zehatzago esanda, itsasoko jakirik gabe geratuko omen gara, gure itsasoak orain arte bezala tratatzen jarraituz gero. …

Erleak laborategietan

Elhuyar Zientzia -

Bi ikerketak ekarri dute erleei buruzko informazio berria azkenaldian, eta bien emaitzak batera argitaratu dituzte Nature eta Science aldizkarietan. Alde …

Neanderthalgo gizakia, urrutiko arbaso?

Elhuyar Zientzia -

Eztabaida aspalditik dator: gurutzatu ziren Neanderthalgo gizakia eta Cro-Magnongoa (gizaki modernoa)? Gehiengoak ezetz uste du; baina azken egun hauetan gurutzaketa …

Gipuzkoako Urrezko Dominak

Elhuyar Zientzia -

Gipuzkoako Foru Aldundiak Urrezko Domina emango die Itziar Astiasarani, Nafarroako Unibertsitateko Farmazia Fakultateko dekanoari, eta Pedro Miguel Etxenikeri, Euskal Herriko …

Txineratik eta arabieratik ingelesera, hizkuntzok jakin gabe

Elhuyar Zientzia -

Testuak arabieratik eta txineratik ingelesera itzultzeko lanabes oso baliagarria garatu du Googlek. Harrigarriena da lanabesa egin dutenek ez dakizkitela bi …

Tenperatura-aldaketak Kanbriarraurreko ozeanoetan

Elhuyar Zientzia -

Kanbriarraurrean (orain dela 3.800-570 milioi urte) urpean zeuden sedimentuak aztertu dituzte, eta ikusi dute garai hartan ozeanoetako uraren tenperatura asko …

Litekeena da gorilak hiesarekin lotuta egotea

Elhuyar Zientzia -

Hiesa eragiten duen GIB birusa nondik ote datorren jakin nahian, hainbat ikerketa egiten ari dira. Orain arte uste zuten txinpantzeetatik …

Arratoien biboteak robotentzat eredu

Elhuyar Zientzia -

Robotei jartzen zaizkien sentsoreen munduan, aurrerapauso bat eman dute. Illinoisko Evanstongo Unibertsitateko bi mekanika-ingeniarik arratoien biboteen mekanismoa imitatu nahi izan …

Malariaren kontra, DDTa

Elhuyar Zientzia -

Malariaren kontrako borrokan DDT pestizida erabiltzea gomendatu du Munduko Osasun Erakundeak. Erabakia harrigarritzat hartu du zenbaitek, DDT pestizida oso produktu …

Eguzkirik gabe beltzarandu, eta eguzkitik babestu

Elhuyar Zientzia -

Pertsona batzuek ez dute melanina ekoizten; horregatik, eguzkiak bereziki egiten die kalte eta ez dira inoiz beltzarantzen. Melaninak izpi ultramoreetatik …

Elhuyarren berriak

Zientzia eta Teknologiaren Corpusa-ren Interneteko lehen bertsioa

Gurrutxaga Hernaiz, Antton - Elhuyar Hizkuntza Zerbitzuak

Abenduaren 14an, EHUko IXA Taldeak eta Elhuyar Fundazioak Zientzia eta Teknologiaren Corpusa -ren Interneteko bertsioa aurkeztuko dute. Euskarazko lehen corpus …

Jakintza hedatuz

Negutegietatik errepideetara

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Nahikoa da autoa hartu eta errepidera irtetea ziztu bizian hondatzen direla ohartzeko. Egunetik egunera ibilgailu gehiago dago errepideetan eta, ondorioz, …

Zientziaren efemeridea

Kosmosarekin kontaktuan

Rementeria Argote, Nagore - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Inor gutxi iritsi da ezagun izatera zientzia dibulgatuz. Eta gutxi horietako bat da Carl Sagan. Cosmos dokumental ikusgarriekin milioika etxetan …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila