Conduta social e sistema inmunitario

Desde tempos remotos detectouse que factores psicosociais como a experiencia emocional, a identidade, a forma de afrontar a tensión, etc. podían influír na amabilidade e o desenvolvemento da enfermidade. Hai cen anos, desde que se descubrise que os responsables das enfermidades infecciosas eran patógenos, o principal obxectivo das ciencias biomédicas foi investigar como controlar e eliminar estes axentes, dando lugar a un desenvolvemento moi importante dos antibióticos. Nos últimos anos, con todo, rexurdiu o interese por investigar a incidencia de factores psicosociais nas enfermidades, incluíndo o cancro, as enfermidades autoinmunes e as enfermidades infecciosas.

En consecuencia, traballouse moito, tanto cos animais como cos seres humanos, paira estudar os efectos das situacións de tensións na reacción de inmunidade e coñecer o mecanismo fisiológico a través do cal o cerebro controla a actividade do sistema inmunitario. O resultado destes estudos foi a descrición de dúas vías principais de conexión entre estes dous sistemas. Por unha banda, demostrouse que o sistema nervioso simpático inerva directamente os órganos inmunitarios (bazo, timo...) e que as terminacións nerviosas afectan aos linfocitos. Por outra banda, a través do eixo hipotámico-hipofisia-adrenal explícase o enlace neuroendocrino, de maneira que o cerebro pode comunicarse cos órganos do sistema inmunitario mediante hormonas e neurotransmisores que poden influír na función inmunitaria.

Este contexto conceptual, o da psicoloxía, é o marco do noso traballo. Así, a nosa investigación pódese dividir en dúas grandes liñas:

1. Una liña de investigación céntrase na investigación dos fenómenos de regulación neuroendocrinoinmunitaria dos ratos de laboratorio na situación de conflitos sociais e comportamentos agonísticos.

  • Fórmanse competicións agresivas entre parellas de ratos machos e mediante técnicas de avaliación conductual selecciónanse suxeitos experimentais con experiencias de dominación e subdominio.
  • En cada grupo con diferenzas de comportamento analízanse os efectos producidos na reactividad inmunitaria mediante a extracción do bazo, a medida da capacidade reprodutora de células mononucleares e a medición da produción de 1 interleucina e 2 interleucina.
  • As mostras sanguíneas miden os niveis de corticosterona e prolactina que poden mediar entre os efectos da tensión sobre a actividade inmunitaria.

2. Na outra liña de traballo traballamos cos seres humanos e analizamos a relación entre o comportamento social dos nenos da idade preescolar e a sensibilidade á enfermidade, tendo en conta algúns mecanismos hormonais a través dos cales se articula esta relación. A nosa hipótese inicial é que certos comportamentos sociais que se dan nos nenos mostran correlacións coas facilidades ás enfermidades. Pódese pensar que os nenos que presenten un perfil de conduta que reflicta un maior nivel de tensión terán una maior facilidade coa enfermidade (polo menos se hai motivos paira pensar). Paira resolver este problema, analizamos o comportamento dos nenos e nenas preescolares cara aos seus compañeiros e compañeiras, observando a comunicación non verbal. Este sistema de comunicación é un índice moi útil paira coñecer a capacidade de relación do neno/a en as etapas nas que aínda se está desenvolvendo a capacidade de fala.

Deste xeito, o xogo, a agresividade, a coalición, etc. obsérvanse en moitos niveis. Paira avaliar a facilidade coa enfermidade realízanse medicións da actividade do sistema inmunitario (recóllense mostras de saliva e mídense os niveis de inmunoglobulina A) e pídese aos pediatos dos nenos que cumpran un protocolo sobre a facilidade coa enfermidade do neno. Finalmente, paira analizar algúns mecanismos hormonais intermedios desta relación entre o comportamento e a facilidade coa enfermidade, estúdanse os niveis de cortisol (mediante mostras de saliva e ouriños). O cortisol é una hormona que proporciona un índice de tensión e é un parámetro endocrino (efecto inmunosupresor) que medie a actividade do sistema inmunitario.

  • Título do proxecto: Conduta social e sistema inmunitario
  • Obxectivo do proxecto: Confirmar se certos comportamentos sociais nos nenos están correlacionados coa facilidade de enfermar
  • Directores: A. Azpiroz e J.R. Sánchez
  • Equipo de traballo: L. Garmendia, A. Arregi, E. Fano, G. Beitia, I. Leclerc, R. Cacho, L. Ahedo, J. Cardas e Ou. Veigas
  • Departamento: Procesos Psicolóxicos Básicos e o seu Desenvolvemento
  • Centro: Facultade de Psicoloxía de San Sebastián.
Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila