Irazabalbeitia, Inaki
Archie Howierekin solasean
Euskal Herriko Adiskideen Elkarteak gonbidatuta, Donostian eta Bilbon izan dugu hizlari Archie Howie Cavendish Laboratory-ko burua. Hitzaldia aitzaki, berarekin solastatzeko aukera paregabea izan dugu.
Zeta? Bai, zera!
“Zein zapi ederra! Oso dotore gelditzen zaizu. Zetazkoa ezta?” sartzen zaizu lagun berritsu bat. “Garesti pagatuko zenduen!” “Ez pentsa” esaten diozu “erosten jakin behar”. Irribarre egiten duzu bitartean zure golkorako, jakin baitakizu, zapiaren “zeta” ez dela harrek egina, makina batek baizik.
Europako trenak iraultzaren atarian?
Kaltzada, Pili - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa
Txirritak halako zehaztasunez deskribatu zuen hori “Norteko Ferrokarrila” zen; zeharo harriturik geratu bide zen lehen aldiz burdinezko sugetzarra bere begiez ikusi zuenean. “Hamaika ikusteko jaioak gara” pentsatuko zuen bere artean. Bertso horiek dira, irakurle, trenak sortu zion liluraren lekuko. Ondoko orriotan ez duzu seguruenik Txirritak erakutsitako zorroztasuna aurkituko, ez baikara gu maisu txiki-handiaren parean jartzekoak. Guk ere, deskribatu nahi izan dugu sarritan ikusitako trena, baina bestelakoa da“atera” zaiguna: bertsorik ez dago; bai, ordea, Txirritak azaldu zuen lilura bera. Ea zu ere liluratzeko balio duen!
Azken hamarkadetan trena baztertua izan da garraio publikorako azpiegiturak diseinatu direnean eta errepidea nagusitu zaio. Gure artean, makina bat trenbide itxi da azken 40 urteotan. Nolanahi ere, trenaren berpizkundearen atarian gaude aditu askoren iritziz.
Abiadura Yz idazten omen da
Kaltzada, Pili - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa
Txirritak halako zehaztasunez deskribatu zuen hori “Norteko Ferrokarrila” zen; zeharo harriturik geratu bide zen lehen aldiz burdinezko sugetzarra bere begiez ikusi zuenean. “Hamaika ikusteko jaioak gara” pentsatuko zuen bere artean. Bertso horiek dira, irakurle, trenak sortu zion liluraren lekuko. Ondoko orriotan ez duzu seguruenik Txirritak erakutsitako zorroztasuna aurkituko, ez baikara gu maisu txiki-handiaren parean jartzekoak. Guk ere, deskribatu nahi izan dugu sarritan ikusitako trena, baina bestelakoa da “atera” zaiguna: bertsorik ez dago; bai, ordea, Txirritak azaldu zuen lilur bera. Ea zu ere liluratzeko balio duen! Edo behintzat, horixe da trenbide-sare berriari buruz esan zaiguna. Itxura guztien arabera, aurten bazterrak harrotuko dituzten proiektuen artean, Euskal Autonomi Elkartea zeharkatuko omen duen abiadura handiko trenarena berriro agertuko da. Berriro diogu, urte dezente daramatzalako jira eta bira. Asmo horren nondik norakoak bildu nahi izan ditugu ondorengo artikuluan. Jaso ahal izan ditugun informazio-apurrak dira, beraz, ondoren eskainiko ditugunak.
Lur gainean hegan
Kaltzada, Pili - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa
Txirritak halako zehaztasunez deskribatu zuen hori “Norteko Ferrokarrila” zen; zeharo harriturik geratu bide zen lehen aldiz burdinezko sugetzarra bere begiez ikusi zuenean. “Hamaika ikusteko jaioak gara” pentsatuko zuen bere artean. Bertso horiek dira, irakurle, trenak sortu zion liluraren lekuko. Ondoko orriotan ez duzu seguruenik Txirritak erakutsitako zorroztasuna aurkituko, ez baikara gu maisu txiki-handiaren parean jartzekoak. Guk ere, deskribatu nahi izan dugu sarritan ikusitako trena, baina bestelakoa da “atera” zaiguna: bertsorik ez dago; bai, ordea, Txirritak azaldu zuen lilura bera. Ea zu ere liluratzeko balio duen! Abiadura Handiko Trenak errei gaineko bidaiari-garraioa arnas berritu zuen 1981ean Paris-Lyon lotu zituenean. Trenak 500 km inguruko distantzietan hegazkina baino azkarragoa eta erosoagoa izan daitekeela frogatu zuen.
Elkarren amorante, elkarren etsai
Kaltzada, Pili - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa
Txirritak halako zehaztasunez deskribatu zuen hori “Norteko Ferrokarrila” zen; zeharo harriturik geratu bide zen lehen aldiz burdinezko sugetzarra bere begiez ikusi zuenean. “Hamaika ikusteko jaioak gara” pentsatuko zuen bere artean. Bertso horiek dira, irakurle, trenak sortu zion liluraren lekuko. Ondoko orriotan ez duzu seguruenik Txirritak erakutsitako zorroztasuna aurkituko, ez baikara gu maisu txiki-handiaren parean jartzekoak. Guk ere, deskribatu nahi izan dugu sarritan ikusitako trena, baina bestelakoa da “atera” zaiguna: bertsorik ez dago; bai, ordea, Txirritak azaldu zuen lilura bera. Ea zu ere liluratzeko balio duen!
1984. urtean iritsi zen Euskal Herrira lehen lurrin-makina. Baionan egin zuen gure arteko lehen agerraldia eta geroztik, gora-behera batzuk tarteko, trena edo errei gaineko garraiobidea garapenaren ardatza izan da. Trenbiderik gabe, izan ere, nekez ulertuko genuke gaur egungo Euskal Herria.
Melvin Calvin in memoriam
Fotosintesi jauna esaten ziote n duela 86 urte jaiotako kimikari estatubatuar honi. Izengoitia ezin hobeto datorkio. Izan ere, fotosintesiaren mekanismo ezkutuak agerian jarri zituen eta, jakitun izango zarenez irakurle, fotosintesia da guk bizitzeko behar dugun oxigenoa sortzen duen mekanismoa. Fotosintesia prozesu erreduktiboa da eta horren bidez landare berdeek, eguzkitiko energia erabiliz, karbono(IV) oxidoa eta ura almidoi bihurtzen dute, prozesuan zehar atmosferara isurtzen den oxigenoa sortzen delarik. Fotosintesia, beraz, biziaren giltzarria da.
Martitz, abiatu gara berriz
Martitz, planeta gorria, askoren ametsen kokalekua. Nork ez ditu kanelen istorioak entzun? Edo nork ez du izan Orson Welles-ek martiztarren inbasioaren kontura antolatutako kalapitaren berri? 1996an Martitzeran abiatuko diren hiru misioen datu nagusienak
Don't feed the scorpions
“Eskorpioiak ez elikatu”. Horixe da Coldigiocoko Geologi Behategiko pareta askotan idatzirik dagoen leloa. Izan ere, eskorpioiak bertako maskotak dira. Lehen egunean banatu ziguten ohar-orrian araknido hauen arriskua azpimarratuta zegoen: “ondo begiratu zapaten barruan jantzi baino lehen”, besteak beste. Zomorro hauek ezagutzen ez genituenok inpresionatuta gelditu ginen, alajaina; are gehiago lehen gauean komunean hiru harrapatu zituztenean. Beldurrezko ipuina zela jakin genuen gero, Coldigiocoko Daglo k bere berrogeita hamar urtetan eskorpioiek heldutako pertsonen berri ez zuela kontatu zigunean. K/T mugaldea
Suak eramandako milioiak
Ekainaren 4an Kourouko jaurtiketa-zentruko hegaldi-kontrolak erabaki azkar eta mingarria hartu behar izan zuen: lurrutzi berri zen Ariane V jaurtigailua lehertarazi.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
