A selección natural axuda en Europa ás mutacións que iluminan a pel

A cor da pel varía en función da latitude e, por tanto, da intensidade da luz ultravioleta: as persoas que viven en latitudes baixas teñen una pel máis escura e as que viven en latitudes altas teñen una pigmentación máis clara. A investigadora da UPV-EHU Saioa López analizou o porqué desta depigmentación. Durante o estudo concluíu que a evolución está a favor de que se produzan mutacións que iluminen a pel (probablemente debido á necesidade de sintetizar a vitamina D en latitudes con baixas radiacións solares respecto de África), aínda que á súa vez aumente a probabilidade de padecer melanoma ou cancro de pel. En concreto, identificou dúas mutacións que provocan o aclarado da pel. Así mesmo, identificou novos xenes e variantes xenéticas que poden estar relacionadas coas diferenzas de pigmentación que aparecen na nosa poboación.

É posible que os primeiros homínidos que apareceron en África teñan una pel clara cuberta de pelo, como outros primates. Crese que cando se converteron en bípedo perderon o pelo e entón a selección natural apostou por unha pel máis escura paira protexerse da luz ultravioleta. Con todo, cando os nosos antepasados saíron de África (fai uns 100.000 anos) e dirixíronse a Asia ou Europa, onde a intensidade dos raios ultravioleta é menor, volveron ter una superficie menos pigmentada.

Non está claro que provocou a depigmentación destas poboacións, e neste sentido expuxéronse dúas hipótese: por unha banda, a relaxación da selección natural que mantén a pel escura en África, xa que os niveis de luz ultravioleta fose de África son menores; doutra banda, a selección natural pode axudar a que se aclare a pel, xa que a presenza dunha pel de pigmentación escura nas latitudes altas impide que se sintetice os niveis adecuados de vitamina D, que é esencial paira a supervivencia.

Distribución da cor da pel no mundo Ed. UPV/EHU

Saioa López, investigadora do Departamento de Xenética, Antropoloxía Física e Fisiología Animal da Facultade de Ciencia e Tecnoloxía da UPV/EHU, investigou este tema. O seu traballo de investigación centrouse na identificación das presións de selección que guiaron a evolución desta característica e na identificación de novos xenes e variantes xenéticas que provocan diferenzas de pigmentación entre as persoas. En concreto, quixo demostrar que a depigmentación foi un proceso de adaptación apoiado pola selección natural. Na investigación, desde o punto de vista metodológico, utilizou diversas técnicas, tanto de bioloxía molecular como celular e bioinformática.

Desta forma, identificáronse dúas mutacións que provocan o aclaramiento funcional da pel na poboación europea. Atopáronse evidencias significativas de que a selección natural está a contribuír positivamente a estas mutacións e estase mantendo na poboación europea paira conseguir unha cor máis clara da pel. Ademais, analizáronse mostras de melanoma e observouse que estas mesmas mutacións aumentan o risco de padecer melanoma, o cancro de pel máis violento e letal.

Vitamina D vs melanoma

"Se a selección natural está a axudar a esas mutacións que iluminan a pel —explica López— será porque achegan algunha vantaxe, e é posible que esta vantaxe sexa a de obter una maior síntese de vitamina D". A vitamina D pode obterse a través da dieta, pero tamén indirectamente a través dun proceso superficial no que intervén a luz ultravioleta. Un pigmento de pel escura (melanina) actúa como barreira evitando a entrada de raios ultravioleta. En latitudes altas, como a intensidade da luz ultravioleta é moi baixa, isto pode converterse nun problema, xa que non se sintetiza un nivel adecuado de vitamina D.

A vitamina D é fundamental paira o desenvolvemento esquelético e a mineralización, e a falta de vitamina D pode causar problemas de saúde nos nenos. A melanoma, pola súa banda, é un cancro que adoita aparecer na idade adulta tras a etapa reprodutiva. Desde o punto de vista evolutivo, estes individuos adultos potencialmente cancerígenos, que xa tiveron descendencia, deixaron de ser importantes paira a evolución.

NOTA: Noticia creada con material proporcionado polo servizo de comunicación da UPV/EHU.