3552024(e)ko iraila
Erreportajeak
Aire garbiagoa, osasunaren mesedetan
Europako Batzordeak airearen kalitatea hobetzeko neurri berriak onartu ditu. Herrialdeek 2030erako bete beharko dituzte ezarri berri diren neurriak, eta, horrekin, …
Energia iluna argitzeko leiho bat
Eredu onartuenaren arabera, unibertsoaren bi heren osatzen ditu; baina ez dakigu zer den. Energia iluna deitzen diogu. Eta energia hori …
Birusak lagun elikagaien segurtasunean
Elikagaien bidez transmititzen diren gaixotasunei aurre hartzeko, gaixotasun horiek eragiten dituzten bakterioen aurkako birusak erabiltzeko aukera ari dira ikertzen AZTI …
Elkarrizketak
“Hierarkia bat dago, eta hori da deuseztatu behar dena”
Beti bezain hurbileko eta bizi egin digu harrera Eusko Jaurlaritzaren egoitzako sarreran. Izan ere, han egiten du lan, Osasun Saileko …
Analisiak
Adimen artifizialaren irudikapenak
Landa Gundin, Nagore - Informatika-irakaslea eta digitalizazioko aholkularia
Adimen artifizialeko programa batzuk erabiltzaile arruntetara iritsi direnetik, eremu guztietara hedatu da hari buruzko eztabaida. Arlo teknikoan sartu gabe, gizartean …
“Adimen artifiziala”ren kontra
Azken urteak kobazulo batean ezkutatuta egon ezean, denok dakigu zer den adimen artifiziala, dena aldatzera datorrela eta saihetsezina dela. Oso …
Adimen artifizialari buruzko gogoeta batzuk: erronkak eta ondorioak
Adimen artifizialaren erabilerak aukera oso baliotsuak ematen ditu hainbat arlotan. Adibidez, hezkuntzan, aukera eman dezake material pertsonalizatuak sortzeko.
Osasunean, berriz, …
Mundu digitala
Sare sozialen “kakaztea”, alternatibak eta fedibertsoa
Asko hitz egiten da azkenaldian sareko zerbitzu eta produktu gero eta gehiago izaten ari diren “kakazte” (enshittification ingelesez) edo …
Lekukoak
“Gure espeziea anekdota txiki bat besterik ez da historia luze honetan”
Asier Hilario Orus (Tolosa, 1977) Geologiako doktore da, eta Euskal Kostaldeko Geoparkeko zuzendari zientifikoa. Horrez gain, Nazioarteko Zientzia Geologikoen Elkarteko (IUGS) …
Istorioak
Joan Feynman. Gizartearen legeen gaindi, zeruko legeak argitu
Aulki batean eserita, negarrez ari zen, erabat atsekabetuta. Zortzi urte zituen artean. Eta ezin zuen ulertu berak zergatik ezin zuen …
Ekinean
“Derrigorrezkoa iruditzen zait desberdinak garen pertsonek lekua izatea zientzian”
Olatz Ortega Vidalesen X sare sozialeko profilean hau dago idatzita: "Biologia (bizitzaren oinarria) | Ekotoxikologia (Bizia salbatzeko metodo bat)". Hortaz, …
Atarikoa
Galbahea
Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia
Egia-ostearen garaiotan, gero eta zailagoa da bereiztea egiazko datuak eta ondorioak azaltzen dituzten albiste eta artikulu zientifiko-teknologikoak, eduki faltsuak dituztenetatik. …
Gai librean
Emisio “supraharmonikoak”: iturri berriztagarrien elektrizitatearen kide ikusezinak
Jon González Ramos - UPV/EHUko Bilboko Ingeniaritza Eskolako ikertzaile doktoregaia
Igor Fernández Pérez - UPV/EHUko Bilboko Ingeniaritza Eskolako irakaslea
Itziar Angulo Pita - UPV/EHUko Bilboko Ingeniaritza Eskolako irakaslea
David de la Vega Moreno - UPV/EHUko Bilboko Ingeniaritza Eskolako irakaslea
Amaia Arrinda Sanzberro - UPV/EHUko Bilboko Ingeniaritza Eskolako irakaslea
Hurrengo hamarkadan, eguzki-panelak eta ibilgailu elektrikoen kargagailuak gure kale eta etxebizitza guztietan edukitzea gauza arrunta izango da. Alabaina, bazenekien halako …
Bihotz bereziak, arreta berezia
Gure gorputza makina biziki osoa eta efizientea da; bihotza, makina horren motorra. Batzuetan, ordea, motorra berezitasunen batekin dator fabrikatik; adibidez, …
Zuk ere bihotz simetrikoak marrazten dituzu?
Noiz edo noiz, urtebetetze-eskutitz batean edo dutxak ispiluan utzitako lurrunean, ziur marraztu duzula bihotz bat. Edo bihotz bat dela kontatu …
Albisteak
SUV autoak dira energiarekin lotutako karbono-emisioen hazkundearen % 20aren erantzuleak
EIE Energiaren Nazioarteko Agentziaren arabera, autoen salmentan arrakasta berezia izan dute SUV motakoek. Horrek energia-kontsumoa eta karbono dioxidoaren isuriak …
Giza enbrioiaren asimetria lehen zatiketatik hasten dela frogatu dute
Egun bateko giza enbrioi bat osatzen duten bi zelulak berdinak diruditen arren, frogatu dute giza gorputzaren gehiena haietako batetik sortzen …
Barrabiletan ere topatu dituzte mikroplastikoak
Pertsonen eta txakurren testikuluetan mikroplastikoak topatu dituzte maila esanguratsuetan. Eta ikertzaileek ohartarazi dute litekeena dela horrek eragina izatea ugalkortasunaren jaitsieran. …
Neandertal arkaiko baten fosilak aurkitu dituzte Karrantzako El Polvorínen
Neandertal baten 18 arrasto aurkitu dituzte Karrantzako El Polvorín kobazuloan dagoen beheko galerian, Lehenengo Osina deituan. Guztiak banako bakarrarenak direla …
Elefanteek izenen antzekoak izan litezkeen deiak erabiltzen dituzte
Afrikako sabanako elefante basatiek elkarri deitzeko erabiltzen dituzten deiak gizakiok erabiltzen ditugun izenen antzekoak izan litezkeela ondorioztatu dute ikertzaile batzuek, …
Ozono-geruza suntsitzen duten substantzien mailak behera egin du atmosferan
Ozono-geruza suntsitzen duten substantzien mailak nabarmen murriztu dira atmosferan. Horixe erakutsi du Nature Climate Change aldizkarian argitaratu duten azterketa batek. …
Paleolitoko labar-arteak askotariko funtzioak zituela baieztatu dute Euskal Herriko kobazuloetan
Euskal Herriko kobazuloetan Madeleine aldiko (duela 18.500 eta 13.500 mila urte bitartekoak) labar-artea metodo konputazionalak konbinatuz aztertuta, ezaugarri espazialen eta …
Ugaztunetan sexua determinatzen duen molekula-multzo bat aurkitu dute
Ugaztunetan sexua determinatzen duen molekula-multzo bat identifikatu dute Andaluziako Garapen Biologiako Zentroko eta Granadako Unibertsitateko ikertzaileek. Saguetan frogatu dute mikroRNA …
Krauseren korpuskuluek koitoan funtsezko funtzioa dutela argitu dute saguetan
Krauseren korpuskuluak egitura sentsorial espezializatuak dira, eta 1850. hamarkadatik ezagutzen badira ere, ez zeuden guztiz garbi haien funtzioak. Orain saguekin …
Ehun urtetik gorako pertsonek aztarna molekular desberdina dutela frogatu dute
Ehun urtetik gorako pertsonek modu osasungarrian nola zahartu jakiteko zantzuak eman diezazketelakoan, ikerketa aitzindari bat egin du nazioarteko ikertzaile-talde batek, …
GLP-1 errezeptorearen agonistek asebetetzea nola sortzen duten argitu dute
Azken aldian, ikerketa asko ari dira egiten GLP-1 errezeptorearen agonistei buruz. Hain zuzen, obesitateari aurre egiteko eraginkorrak direla frogatu dute, …
Downen sindromea zuen haur neandertal baten fosila aurkitu dute
Hezur tenporalaren zati bati esker, frogatu dute neandertalek zailtasunak zituzten haurrak zaintzen zituztela. Fosila Cova negra kobazuloko aztarnategian aurkitu zuten …
Edizio genetikoko teknika berri bat sortu dute, CRISPR baino zehatzagoa
RNA-zubiak izeneko teknika batek aukera ematen du DNA-sekuentzia luzeak txertatzeko, alderantzikatzeko edo ezabatzeko, bakterioen genomaren kokapen espezifikoetan. Gaur egungo metodoak …
Frogatu dute artobeltza egokia dela garia ordezteko lehorte-egoeretan
Zientzialariek aurreikusi dute, etorkizunean, laboreek lehorte-garai luzeagoak eta gogorragoak jasan beharko dituztela, eta karbono dioxidoaren maila eta tenperaturak ere altuagoak …
Syntrichia caninervis goroldioa hautagai egokia da Marten bizitzeko
Txinako Zientzia Akademiako ikertzaileek frogatu dutenez, Syntrichia caninervis goroldioa gai da Marteko kondizioetan bizitzeko, eta, beraz, planeta hori kolonizatzeko aproposa …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
